Հարցազրույց ՀՀԿ-ական պատգամավոր, Մարտի 1-ի գործով ԱԺ նախկին հատուկ հանձնաժողովի նախագահ Սամվել Նիկոյանի հետ:

-Պարոն Նիկոյան, Մարտի 1-ի, 2-ի դեպքերի բացահայտման նպատակով Ձեր կողմից ղեկավարվող հատուկ հանձնաժողովը որքա՞ն ժամանակ գործունեություն ծավալեց եւ ի՞նչ հաջողվեց պարզել դրա շրջանակներում:

- Հանձնաժողովը ձեւավորվեց դեպքերից ամիսներ անց: Այդ ժամանակ բավականին լարված ներքաղաքական իրավիճակ էր, հասարակությունը երկփեղկված էր, չկար վստահության մթնոլորտ, մեկը մյուսին չէր հավատում: Այդ ժամանակ ռեսուրսների դաժան պայքար էր գնում, չկային խաղի կանոններ: Այս պայմաններում ձեւավորվեց հանձնաժողովը, որը ոչ բոլորի կողմից ընդունվեց: Պատճառաբանությունն այն էր, որ հանձնաժողովում իշխանության թեւն ունի մեծամասնություն: Իմ ցանկությունն այն էր, որ աշխատանքներին մասնակցեր ընդդիմադիր քաղաքական այն ուժը, որ եղել էր Ազատության հրապարակում եւ Մարտի 1-ի իրադարձությունների կենտրոնում: Նախ նրանք տիրապետում էին ինֆորմացիային, հանձնաժողովի աշխատանքներին կարող էին նոր որակ հաղորդել իրենց հարցադրումներով: Նրանք չցանկացան մասնակցել, եւ ես հայտարարեցի, որ եթե դուք ուզում եք Մարտի 1-ը եւ սպանությունները բացահայտվեն, ապա լավագույն հարթակը, որ կա, դա ժամանակավոր հանձնաժողովն է: Երբ նրանք չմասնակցեցին, ես հայտարարեցի, որ եթե չեք մասնակցում, ապա չեք ուզում, որ լինի բացահայտում, եթե չեք ուզում բացահայտում լինի, ուրեմն ակնհայտ է, որ ուզում եք սա թողնել քաղաքական քննարկման դաշտում եւ օգտագործել ցանկացած պահի՝ ներքաղաքական իրադարձություններից ելնելով, բայց արդյունավետության տեսակետից մենք, ամեն մեկ օրը կորցնելով, հեռանում ենք բացահայտման հնարավորություններից: Չէին ուզում բացահայտվի, որ այդ վերքը մնա եւ ամեն տարի փորձեն շահարկել, ինչը, ըստ էության, այս տարիներին եղել:

Ընդդիմությունն ի՞նչ շահ ուներ, որ Մարտի 1-ի դեպքերը չբացահայտվեն:

- Ընդդիմության մի մասի համար անհրաժեշտ էր բացահայտել, քանի որ շփվում էի, ներքին կարգով գիտեի, բայց նաեւ գիտեմ, որ մի մասի համար անհրաժեշտ չէր բացահայտվելը: Չէին ուզում բացահայտվի, որ ռեսուրսների պայքարի հարցում օգտագործեն այդ էմոցիոնալ հարթակը՝ իշխանությունների վրա ճնշում գործադրելու կամ իշխանափոխություն իրականացնելու նպատակով: Այսինքն, քրեական գործն օգտագործում էին քաղաքական նպատակների համար: Ահա թե ինչու չմասնակցեցին եւ 10 տարի հետո էլ նման հարցը շրջանառության մեջ է դրվում:

Ի վերջո հատուկ հանձնաժողովին ի՞նչ հաջողվեց  բացահատել:

- 10 տարի շարունակ բոլորը խոսում են Մարտի 1-ի իրադարձություններից, զեկույցից, հանձնաժողովի աշխատանքից, բայց ոչ մեկը չի կարդում զեկույցը: Հանձնաժողովը բոլոր հարցերի պատասխանը տվել է, բացառությամբ ամենակարեւոր հարցերից հետեւյալին՝ ու՞մ գործողությունների պատճառով են տեղի ունեցել մարդկային զոհերը: Այն, որ «Չերյոմուխա 7»-ի պատճառով են զոհվել քաղաքացիները, ակնհայտ է, բայց հստակ ում գործողություններից ով է զոհվել՝ դա անհնար է պարզել: Կար այն զենքը, որից արձակվել էր «Չերյոմուխա 7»-ը եւ այն «Չերյոմուխա 7»-ը կար նաեւ զոհերի մարմնում, այսինքն կար զենքը եւ գնդակը, իդենտիֆիկացիայի խնդիր էր մնում: Իմ տրամադրության տակ կային փաստաթղթեր, որոնք հաստատում էին, որ «Չերյոմուխա 7»-ը նախատեսված էր փակ տարածությունների համար: Հանձնաժողովը ցանկություն ուներ այդքանով բավարավել եւ ասել, որ դուք սխալ եք թույլ տվել, բաց տարածքում եք օգտագործել, որի արդյունքում է եղել այդ ամեն ինչը: Այնուհետ, արտադրող երկրից եկավ հարցման պատասխան, որ չի արգելվում բաց տարածություններում կիրառել: Այս խնդիրը դուրս եկավ, եւ հանձնաժողովը չէր կարող մեղադրել: Երկրորդը նույնականացման խնդիրն էր, դիմել ենք բոլոր դեսպանատներին, արտադրող երկրին, եվրոպական կայույցներին, բայց որեւիցե տեղից դրական պատասխան չենք ստացել՝ նույնականացման համար: Դրա համար ոչ մի բան տեղի չունեցավ: Զուտ այս մեկ հարցից բացի հանձնաժողովը բոլոր հարցերի պատասխանը տվել է:  Նախկին փաստահավաք խմբի անդամների մասնավոր զեկույցները եւս տեղադրել եմ զեկույցի մեջ: Զեկույցը կազմել եւ թողել եմ պատմությանը, թող պատմաբանները, իրավաբանները որոշեն...Ի վերջո հանձնաժողովի առջեւ դրվել է մի խնդիր, որ ես չէի ուզենա խորհրդարանին նման հարցերում ներգրավել, որովհետեւ յուրաքանչյուր պետական մարմին իրավունք ունի իր լիազորությունների շրջանակներում գործառույթ իրականացնել: Սա դատախազի եւ քննչական մարմինների գործողություն է: Մենք դիմում էինք դատախազին, քննչական մարմիններին, որ կատարեք այս քննությունը, ուղարկեք մեզ: Եթե նրանք դրանով կարողանային բացահայտել, էլ ինչու էին մեզ ուղարկում: Մի խոսքով ես փաստահավաք խմբի եզրակացությունը դրել եմ զեկույցի մեջ, եւ եթե ընդդիմությունն ասում է, որ փաստահավաք խումբն ամեն ինչ բացահայտել է, էլ խոսքը ինչի՞ մասին է, եթե բացահայտել է, դա կա իմ զեկույցի մեջ:

Պարոն Նիկոյան, ԵԼՔ-ի հրավիրած լսումների ժամանակ Դուք ՀՀ առաջին եւ երկրորդ նախագահներին հարց ուղղեցիք: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի մասով ասացիք, որ նա չի առաջնորդել ցուցարարներին եւ քանի որ նրա անվտանգությունն ապահովված չի եղել, Ազատության հրապարակում չի եղել: «...Բա չգիտեի՞ք, որ այդ մարդկանց անվտանգությունն էլ ապահովված չէ»,- մասնավորապես այս հարցն ուղղեցիք առաջին նախագահին: Իսկ Ռոբերտ Քոչարյանի մասով նշեցիք, որ նա հայտարարել է, թե ընդդիմությունն ավտոբուսների հետեւից դուրս է գալիս ու կրակում ոստիկանների ուղղությամբ՝ միաժամանակ հետեւյալ հարցադրումն արեցիք. «Պարոն նախագահ, որտեղի՞ց այդ ինֆորմացիան Ձեզ, որի հիման վրա որոշումներ ընդունեցիք եւ ճակատագրական եղավ»: Ուզում եմ հասկանալ, երբ Մարտի 1-ի հատուկ հանձնաժողովի նախագահ էիք, ինչու՞ այս հարցադրումներն այդ ժամանակ չարեցիք առաջին եւ երկորդ նախագահներին:

- Հարցով ցանկացած մարդ ցանկացած մարդու կարող է դիմել, հրապարակային հարց ուղղել, բայց մենք չէինք կարող հրավիրել, քանի որ պաշտոնատար անձինք չէին եւ մեր լիազորությունները թույլ չէին տալիս: Բոլոր պաշտոնատար անձանց հրավիրեցինք, բայց առաջին եւ երկրորդ նախագաներին, եթե հրավիրում ենք, չեն գալիս, այլ գործառույթ չենք կարող իրականացնել: Դրա համար էլ ես այս երկու հարցերը երկու նախագահներին էլ հրապարակավ ուղղել եմ: Սա առաջին անգամը չէ, ես արդեն 10-րդ անգամ եմ այս հարցը հնչեցնում: Բոլորն ասում են՝ վա՜յ, այսպիսի հարց հնչեցրեց, բայց սա միշտ էլ ասել եմ՝ հանձնաժողովի նիստերին, զեկույցը ներկայացնելիս: Ասում ենք՝ ի՞նչ անել, որ զոհեր չլիներ, բայց դուք գիտեիք, որ կեսօրվա ընթացքում ոստիկանությունն ընդդիմության մի մասի հետ եկել էր համաձայնության, որ միտինգը շարունակելու են մեկ այլ վայրում, սա նշանակում էր, որ այդ պայթունավտանգ իրավիճակը կարող էր լիցքաթափել, իսկ դա հնարավոր ճանապարհ էր՝ խուսափել այն ամեն ինչից, որը տեղի ունեցավ: Եղան մարդիկ, ոչ չհամաձայնվեցին՝ պնդելով՝ այստեղ պետք է լինի, բարիկադներ էին կառուցում, ավտոբուսներ էին բերում, շարում: Ոչ մեկը ոչ մեկի չէր ենթարկվում, բացի մի մարդուց: Բազմաթիվ հորդորներ եղան: Կաթողիկոսը դիմեց, բայց մերժեցին: Մի մարդ կարող էր հարյուրհազարավոր մարդկանց ղեկավարել, դա իրենց առաջնորդն էր՝ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, որը պետք է աներ: Իմ հարցը պատահական չէր, որ այնտեղ կար նախկին նախագահ, նախկին վարչապետ, նախկին ԱԺ նախագահ, ոստիկանապետ, ԱԱԾ պետ, մի խոսքով՝ մի իշխանություն այնտեղ էր եւ նրանք պետք է շատ լավ հասկանային, թե ինչ է անում իշխանությունը նման իրավիճակներում, չէ՞ որ իրենք եղել են իշխանություն եւ եղել է 1996 թվականի սեպտեմբերի 26: Իրենք չգիտեի՞ն, թե ինչ քայլեր պետք է լինի: Դրա համար էլ այդ կարեւոր իրադարձության ժամանակ նրանցից ոչ մեկը չկար այնտեղ: Ժողովրդին թողել էին անտեր, բա ինչու՞:

Պարոն Նիկոյան, Ձեր նշած առաջնորդը Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն է: Ըստ Ձեզ, նա կարո՞ղ էր կանխել Մարտի 1-ը, եւ ինչո՞ւ չարեց:

- Ես դրա պատասխանը տվել եմ, չեմ ուզում կրկնել եւ չեմ ուզում անդրադառնալ, թե ինչու՞ նա դա չարեց: Սեփական անվտանգության նկատառումներով եւ բազմաթիվ խնդիրներ կան, որ չեմ ուզում մտնել դրա մեջ: Ես փաստն եմ արձանագրում, թե ինչ կարող էին անել եւ չարեցին:

Իսկ գուցե գործող իշխանությունը պետք է զիջումների գնար՝ հանուն մարդկային կյանքերի, որ Մարտի 1 տեղի չունենար: Ասենք՝ զիջում կարող էր լինել հրաժարականը: Ինչու՞ չգնաց այդ քայլին:

- Այդ դեպքում յուրաքանչյուր վեց ամիսը մեկ կգտնվեին մարդիկ, որոնք կարող էին 50 հազար մարդկանց հանել փողոց եւ ասել՝ իշխանություն, հրաժարական տուր: Եվ անընդհատ Հայաստանում կգնար իշխանափոխություն՝ ամեն վեց ամիսը մեկ:

Պարոն Նիկոյան, վերադառնանք առաջին եւ երկրորդ նախագահներին ուղղված հարցերին: Ասում եք, որ 10 տարի այդ հարցը հնչել է: Ինչու՞ չեն պատասխանում:

- Դա դիմեք իրենց, ես չեմ կարող ասել: Դիրքորոշումները շատ հստակ են եղել, այնպես չէ, որ նախագահների դիրքորոշումը ես եմ մտածել, այն հրապարակային է եղել, ինչպես իմ հարցը:

Նրանց հարցաքննելն անհրաժեշտությու՞ն է այս գործի շրջանակներում:

- Ես չեմ կարող ասել, դիմեք իրավապահներին:

- Այն ժամանակ, որ Դուք հատուկ հանձնաժողովի նախագահ էիք, ինչ եք կարծում, անհրաժե՞շտ էր, որ իրավապահները նրանց հարցաքննեին:

- Այդ տեսակետը ես չեմ գրել իմ զեկույցի մեջ եւ նորից եմ ասում՝ բավարարվել եմ իմ գործառույթներով, իսկ իմ գործառույթները հրապարակավ հարցեր հնչեցնելն էր, հրավիրելը, նրանց պատասխանը հրապարակելը:

- Հանձնաժողովը եւ դուք, որպես նախագահ, չէի՞ք կարող դատախազությանն ասել, որ հանձնաժողովի զեկույցի համար կարեւոր է Ռոբերտ Քոչարյանին եւս հարցաքննել, եթե ասում եք, որ իրավունք չունեիք անձամբ նրան հարցեր ուղղելու:

- Ես չէի կարող ասել՝ այսինչ մարդուն հարցաքննեք, ես ասում էի՝ կատարեք այսինչ քննչական գործողությունը: Դա կլիներ դատաբժշկական փորձաքննություն, ձգաբանական փորձաքննություն եւ այլ բաներ, որ մենք գրում էինք եւ նրանք իրականացնում էին այդ գործողությունները, նրանց ցուցում տալու իրավունք չունեինք: Չէինք էլ կարող ասել՝ սրան լավ եք քննել, նրան լավ չեք քննել:

- Պարոն Նիկոյան, խորհրդարանական լսումների ժամանակ հայտարարեցիք, որ ընդդիմադիրներից մեկին անձնական կապերի միջոցով ցանկացել եք ուղարկել Մոսկվա՝ «Չերյոմուխա 7»-ի մասով տվյալներ ճշտելու, բայց նա հայտնվել է դատախազությունում: Ո՞վ էր այդ գործիչը:

- Անուններ տալ պետք չէ: Նա հանձնաժողովում ընդդիմադիր ճառ ասաց, որից հետո նրան տրվել է նամակ, որ «Չերյոմուխա 7»-ի կիրառելու մասով տվյալներ բերի՝ այն բաց տարածքներում կարելի՞ է կիրառել, թե՝ ոչ: Նա այդ նամակն անմիջապես տարել է դատախազություն:

Հարցազրույցը տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի փետրվարի 27-ի համարում, 3-րդ էջում:

Տպել
4587 դիտում

Ինչ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել Փաշինյանի՝ Տավուշ այցի ժամանակ. մանրամասներ (լուսանկարներ)

Ես չեմ վիրավորում, ասում՝ «գյադեն հերդ ա», քոքից բռնվեք, կհանդիպենք․ Հովհաննես Դավթյանը՝ Արզաքանցյանին

Մենք պետք է թույլ չտանք պատերազմի սկսում․ ինչ է ասել վարչապետը տավուշցիների հետ հանդիպմանը

Պուտինն իրեն լեգիտիմություն տվեց՝ այլանդակությունները շարունակելու համար, ՌԴ-ին բարի ճանապարհ դեպի գերեզման. Սուքիասյան

Երևանն այս տարի կունենա 20 հա տարածք զբաղեցնող տնկարան, կտնկվի 2000 ծառ

ԱՄՆ-ն մտադիր չէ շնորհավորել Ռուսաստանի նախագահին ընտրություններում հաղթելու համար․ Պատել

Ամեն խաղի պետք է պատրաստվենք, ինչպես վերջինի․ Հարոյանը՝ Կոսովոյի հավաքականի հետ խաղի մասին

Հայաստանի և Մալթայի ԱԳՆ պաշտոնյաների խորհրդակցությունների ընթացքում անդրադարձ է եղել ՀՀ-ԵՄ գործընկերության խորացմանը

ՌԴ ԿԸՀ-ն ավարտել է ձայների հաշվարկը․ ընտրողների 87,28% քվեները Վլադիմիր Պուտինինն է

Նռնակ, պայթուցիչ ու փամփուշտներ․ Կապանի բնակիչը փրկարարական ջոկատում հանձնել է ԼՂ-ից բերված զինամթերքը

Վրաստանի ԱԺ կրթության հանձնաժողովի նախագահը գալիս է Հայաստան․ մանրամասներ

Մկրտչյանը ԱՄՆ ՄԶԳ փոխկառավարչի հետ քննարկել է ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածներին աջակցության հարցում համագործակցությունը

Ինչ իրավիճակ է ՀՀ ճանապարհներին ժամը 20։00-ի դրությամբ

Վրաստանը պետք է ավելին անի Ռուսաստանին զսպելու համար․ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար

Երկու երիտասարդ վիճել են տաքսու վարորդի հետ, ապա դանակահարել ուղևորին

Պուտինը հանդիպել է ՌԴ նախագահի թեկնածուների հետ, առաջարկել շարունակել ակտիվ համատեղ աշխատանքը

Հայաստանը հստակ դիրքորոշում ունի հասնել խաղաղության․ նախագահը հանդիպել է ֆրանսիացի մտավորականների հետ

Բորիս Բախշինյանը նշանակվել է Արարատի և Վայոց ձորի մարզերի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր

Իսակովի պողոտայում՝ ռուսական եկեղեցու դիմաց, «ԿամԱԶ»-ը վրաերթի է ենթարկել հետիոտնին

ՀՀ ԱԳՆ պատվիրակությունը Բրյուսելում մասնակցել է Եվրոպական միության Արևելյան գործընկերության Ավագ պաշտոնյաների հանդիպմանը

Բայրամովը Լուիս Բոնոյի հետ հանդիպմանը վերահաստատել է Ադրբեջանի հանձնառությունը խաղաղության գործընթացին

Արտուր Հարությունյանը նշանակվել է Շիրակի մարզի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր

Հակոբ Բալայանն ու Երևան քաղաքի ավագանու անդամ Միքայել Խաչատրյանը շրջայց են իրականացրել Էրեբունի վարչական շրջանում

Գորիսում 3 անձի նկատմամբ մահափորձի վարույթով հետախուզվող տղամարդը հայտնաբերվել է. մանրամասներ

ԱԺ-ում տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության նիստը․ քննարկվել են տեղահանվածներին տրամադրվող ծրագրերը

Հռոմի Պապը չի շնորհավորել Պուտինին նորից վերընտրվելու համար․ Սուրբ Աթոռից հերքում են տեղեկությունները

Շիրակի մարզպետարանի կալանավորված պաշտոնյաների լիազորությունները կասեցվել են

Ինչ իրավիճակ է Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհին

Դուք շարունակում եք շարժվել Բուխարեստի գագաթնաժողովի որոշմամբ, Վրաստանը կդառնա ՆԱՏՕ-ի անդամ․ Ստոլտենբերգ

Քանաքեռավանի գազալցակայանում «Պեժո»-ի լիցքավորման պահին տեղի ունեցած պայթյունի հատկանիշներով նախաձեռնվել է քրվարույթ

Նիկոլ Փաշինյանը մանրամասնել է, թե ինչ խոսակցություն է ունեցել տավուշցիների հետ

Հասանովը Ստոլտենբերգին զեկուցել է հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճակի մասին

Չեխիայի Հանրապետության խորհրդարանի Պատգամավորների պալատի նախագահը եվրոպական դրոշ է փոխանցել Սիմոնյանին

Աբովյանում ուղևորափոխադրման հարցի շուրջ տեղի ունեցած խուլիգանության գործով երեք անձի մեղադրանք է ներկայացվել

Երևանյան 28 փողոցներում վերգետնյա մալուխները կանցկացվեն ստորգետնյա կապուղիներով

Անդրանիկ Քոչարյանը ՆԱՏՕ ԽՎ նստաշրջանից առաջ հանդիպում է ունեցել ՀՀ ԱԳ փոխնախարարի հետ

Բաքվում Պուտինի օգտին քվեարկել է ռուսաստանցիների 77%-ը, ռեկորդային քվեարկությունը գրանցվել է Չեչնիայում՝ 98,99 տոկոս

Կալանավորվել է Շիրակի մարզպետարանի Քաղաքաշինության վարչության պետը և ևս մեկ հոգի

36-ամյա երիտասարդը հարվածներ է հասցրել ընկերուհուն, 26-ամյա աղջիկն էլ դանակահարել է նրան

Աշխարհի Գավաթում Հայաստանը կներկայացնի 5 ծանրորդ