Երկրաշարժի չսերտած դասերը. մենք ու մեր մեղքերը

1988 թվականի Սպիտակի երկրաշարժից անցել է արդեն 28 տարի, բայց մեր հանրության որոշակի հատված դեռ համոզված է, որ աղետը արհեստական էր, կազմակերպված էր ինչ-ինչ ուժերի կողմից, ինչ-ինչ նպատակներով:

Պետք է նկատել, որ նման կարծիքները շատ ավելի տարածված էին հենց երկրաշարժից անմիջապես հետո, ինչը հասկանալի է: Նախ երկրաշարժի պահն էր չափազանց «տարօրինակ»: Խորհրդային Միությունը փլուզվում էր, Հայաստանը անկախանում էր, ու դրան զուգահեռ արդեն երեւում էին Ադրբեջանի հետ պատերազմի նախանշանները...: Եվ այդ իրավիճակում նման ավերիչ երկրաշարժը անհավանական թվացող զուգադիպություն էր: Բացի այդ, մարդիկ ըստ էության չգիտեին, թե ինչ է երկրաշարժը: Հայաստանցիների այն սերունդը, որին բաժին հասավ Սպիտակի երկրաշարժը, իր կյանքի օրոք չէր տեսել այդպիսի աղետ:

Առավելագույնը, որ այդ սերունդը «զգացել էր» երկրաշարժը, 1926 թվականին նույն կողմերում տեղի ունեցած հզոր երկրաշարժի մասին տատիկ-պապիկների պատմություններն էին եւ Խորհրդային Միության լրատվությունը, որը, բնականաբար, հաղորդում էր միայն ուրիշ երկրներում տեղի ունեցած երկրաշարժերի մասին: Իսկ Խորհրդային Միությունում, ըստ այդ լրատվության, ավերիչ երկրաշարժեր իհարկե չէին լինում, կամ գրեթե չէին լինում: Օրինակ, 1966 թվականին Խորհրդային Ուզբեկստանի մայրաքաղաք Տաշքենդում տեղի ունեցած սարսափելի երկրաշարժի մասին խորհրդային թերթերը մի փոքրիկ «լուրիկ» են տպագրել ընդամենը, այն էլ երկրաշարժից շաբաթներ անց: Իսկ այն, որ այդ երկրաշարժի հետեւանքով մոտ 20 հազար մարդ է զոհվել, պաշտոնապես հայտարարվեց միայն 20-25 տարի անց:

Բայց եթե Սպիտակի երկրաշարժից անմիջապես հետո աղետի արհեստական լինելու մասին հանրային գերակա կարծիքը բնական էր, ապա հիմա համառորեն հնչող այդպիսի տեսակետները արդեն տարօրինակ են: Առաջին հայացքից դա մարդկանց անձնական կարծիքն է եւ նույնիսկ չարժե փորձել նրանց հակառակը համոզել: Սակայն դա՝ միայն առաջին հայացքից: Երկրաշարժի արհեստական լինելու մասին պնդումները, եթե պատկերավոր ասենք, ազատում են մեզ այն պատասխանատվությունից, որ կրում ենք մենք: Խնդիրն այն է, որ երկրաշարժի հետեւանքով 26 հազար զոհերի, տասնյակ հազարավոր վիրավորված ու հաշմանդամ դարձած, հարյուր հազարավոր անտուն մնացած մարդկանց առաջ պատասխանատու ենք մենք բոլորս՝ մի քանի սերունդներով հանդերձ: Այդքան զոհ ու ավերածություն եղել է ոչ թե այն պատճառով, որ երկրաշարժը իր ուժգնությամբ աննախադեպ էր, հզորագույնն էր մարդկության պատմության մեջ, այլ այն պարզ պատճառով, որ շինարարությունը եղել է անորակ` թքած-կպցրած:

Շենքերի նախագծումից մինչեւ շինարարություն, գողացված ցեմենտ ու մետաղ, բնակարանների կամայական կոնստրուկտիվ փոփոխություններ...: Այս ամենը բրազիլացիները կամ ինդոնեզացիները չէ, որ գիշերով թաքուն եկել ու արել են: Դա արել ենք մենք` կարելի է ասել բոլորով միասին: Եվ հիմա, երբ որոշ մարդիկ «ապացույցներ» բերելով՝ պնդում են, թե երկրաշարժը սարքված է եղել, Սպիտակի մոտակայքում միջուկային ստորգետնյա ռումբ են պայթեցրել, եւ դա արել են մեզ ծնկի բերելու համար, ակամայից արդարացնում են շենքերը «թքած-կպցրած»-ին, ցեմենտն ու երկաթը գողացածներին, խոսքուզրույցի ընթացքում շենքեր նախագծածներին...:

Երկրաշարժը արհեստական սարքած լինելու մեջ համոզվածների մեջ նույնիսկ կան «խիստ հայրենասերներ», որոնք սպառնում-զգուշացնում են` «որ խելոք չմնանք, ռուսները ստեղ մի հատ էլ երկրաշարժ կսարքեն»: Ու հանրության մի որոշ հատվածի վրա, որքան էլ տարօրինակ հնչի, նման գեոպոլիտիկ-գեոլոգիկ «վերլուծությունները» ազդեցություն թողնում են:

Ընդամենը մի քանի փաստ: Սպիտակի երկրաշարժից 7 տարի անց` 1995 հունվարին Ճապոնական Կոբե քաղաքի մերձակայքում տեղի ունեցավ ճիշտ նույն ուժգնությամբ (7.3 մագնիտուդով) երկրաշարժ: Զոհվեց մոտ 6500 մարդ: Բայց նույնիսկ այն, որ Կոբեում տեղի ունեցած երկրաշարժի զոհերի թիվը 4 անգամ ավելի քիչ էր, դեռ չի ներկայացնում ամբողջ պատկերը: Կոբեն 1.5 միլիոնանոց քաղաք է, այնտեղ կան 25-30 հարկանի երկնաքերեր, որոնցից ոչ մեկը չի քանդվել: Իսկ Սպիտակի երկրաշարժի գոտում բնակչությունը մի քանի անգամ ավելի նոսր էր, իսկ ամենաբարձր շենքը, որ կար այդ տարածքում, Գյումրիի այսպես կոչված «16 հարկանին» էր, որը փլուզվեց հենց առաջին իսկ ցնցումից:  

Ի դեպ, այդ նույն «16 հարկանիներից» տասնյակներով հիմա կան նաեւ Երեւանում: Գյումրիում փլված շենքերի նախագծերով բազմաթիվ շենքեր կան մեր քաղաքներում: Որքանո՞վ են դրանք սեյսմակայուն, ստորգետնյա ինչպիսի ցնցումների կդիմանան դրանք: Որքանով են որակյալ վերջին տարիներին Երեւանում սնկերի պես վեր խոյացած բազմահարկերը, ովքեր են ստուգել դրանց սեյսմակայունությունը...: Հաշվի առնենք, որ դրանք, ի հեճուկս իրենց արտաքին փայլի, կառուցվել են կասկածելի պայմաններում, իսկ դրանց թույլտվությունները, վերահսկողությունը կոռուպցիոն աղմկահարույց նախապատմություններ ունեն:

Եվ հիմա, խոսելով Սպիտակի երկրաշարժը արհեստական` սարքած լինելու մասին, մենք փաստորեն արդարացնում ենք նաեւ բոլորովին վերջերս, ինչպես նաեւ հիմա ու ապագայում իրականացվելիք անորակ շինարարությունը: Մնում է միայն «հաշվարկել» ու «վերլուծել», թե ով է ուզում հետագայում երկրաշարժ սարքել, ինչ նպատակով, եւ մենք ինչպես պետք է մեզ «խելոք պահենք», որ երկրաշարժ չսարքեն:

Տպել
6983 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում