Նազարբաեւը փոխանցում է իշխանությունը. ում, երբ եւ ինչպես

Մեկ շաբաթ առաջ՝ մարտի 19-ին Ղազախստանում ավարտվեց դեռեւս ԽՍՀՄ փլուզումից առաջ սկսված ժամանակաշրջանը. նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաեւը հրաժարական տվեց զբաղեցրած պաշտոնից՝ դառնալով հետխորհրդային շրջանում առաջին միջինասիական ղեկավարը, որը լքեց երկրի ղեկավարի պաշտոնը ինքնակամ, ոչ թե մահվան, կամ հեղափոխության հետեւանքով: Մինչեւ նախագահական ընտրությունների անցկացումը նախագահի պարտականությունները կատարելու է խորհրդարանի վերին պալատի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաեւը: Սակայն այս քայլով «յելբասիի»՝ ազգի առաջնորդի շուրջ 30-ամյա կառավարումը չի ավարտվում: Նազարբաեւը շարունակում է իր ձեռքում պահել հիմնական իշխանական լծակները:

Նախ եւ առաջ դա իշխող «Նուր Օտան» կուսակցության ղեկավարի պաշտոնն է: Կուսակցությունը գործնականում որեւէ ընդդիմություն չունի Ղազախստանի քաղաքական դաշտում եւ ընկալվում է որպես համաժողովրդական, ուստի դրա ղեկավարը, առավել եւս եթե դա «յելբասին» է, մեծ հարգանք ու հեղինակություն է վայելում: Սակայն, իրական իշխանություն Նազարբաեւին ապահովում է Առաջին նախագահ՝ ազգի առաջնորդի մասին օրենքը, որով նա իրավունք ունի դիմել Ղազախստանի ժողովրդին, պետական մարմիններին եւ պաշտոնյաներին`ցանկացած կարեւոր նախաձեռնությամբ, որոնք պարտադիր պետք է քննարկվեն: Նա իրավունք ունի նաեւ ելույթներ ունենալ խորհրդարանի եւ դրա պալատների առջեւ, կառավարության նիստերում: Բացի դրանից «յելբասին» ցմահ զբաղեցնում է Անվտանգության խորհրդի նախագահի պաշտոնը, որի ձեռքում է կենտրոնացած ուժային կառույցների նկատմամբ վերահսկողությունը:

Թեեւ իշխանությունը փաստացի մնում է Նազարբաեւի ձեռքում՝ երեւույթն ինքնին աննախադեպ է: Ղազախստանում իշխանության փոխանցման հարցը լայն քննարկումների առիթ դարձավ դեռեւս 2015 թ. արտահերթ ընտրություններից հետո, երբ Նազարբաեւը ստացավ ձայների 95%-ից ավելին՝ ինչն ի ցույց դրեց Ղազախստանի քաղաքական դաշտի ամայությունը եւ հարց առաջացրեց, թե ինչ է լինելու Նազարբաեւի հեռանալուց հետո:

Ամենահավանական տարբերակները երեքն էին. 1999 թ. Ռուսաստանի մոդելը, երբ նախագահի հրաժարականից հետո նշանակված ժամանակավոր պաշտոնակատարը հաղթում է ընտրություններում, 2003 թ. Ադրբեջանի մոդելը, երբ իշխանությունը փոխանցվում է ժառանգաբար, եւ գործող նախագահի մահվանը հետեւող անկառավարելի քաոսը՝ հիմնական դերակատարների պայքարի ֆոնին հյուսիսային շրջանների ռուսալեզու բնակչության անջատողական տրամադրությունների ակտիվացմամբ:

Ներկայումս Ղազախստանում տեղի է ունենում առաջին երկու մոդելների սինթեզված տարբերակը, ինչը զգալիորեն նվազեցնում է քաոսի հավանականությունը: Ընդ որում, որեւէ մոդելի «մաքուր» խաղարկմանը խանգարում են օբյեկտիվ պատճառներ: Ղազախստանի, նախկին ԽՍՀՄ եւ, ինչու ոչ, համաշխարհային մակարդակով Տոկաեւն, իհարկե, ճանաչված դիվանագետ է: Սակայն անցյալ տարի նա նշել է 65-ամյակը, եւ քիչ հավանական է, որ «յելբասին» նրան է տեսնում Ղազախստանի հաջորդ առաջնորդի դերում: Տոկաեւն ամենայն հավանականությամբ ժամանակավոր նախագահ է՝ մինչեւ հաջորդ տարվա ապրիլ, երբ կանցնեն նախագահական ընտրությունները:

Այդ ընտրություններին ամենամեծ ինտրիգը, թերեւս, Նազարբաեւի թեկնածուի հարցն է, քանի որ անկախ ամեն ինչից, հենց այդ թեկնածուն նախագահ դառնալու ամենամեծ շանսերն ունի: Առայժմ դիտարկվում է երեք տարբերակ՝ բոլորն էլ Նազարբաեւի կլանից. Նազարբաեւի ավագ դուստրը՝ Դարիգա Նազարբաեւան, որը Տոկաեւի՝ նախագահի ժամանակավոր պաշտոնակատար կարգվելուց հետո ընտրվեց խորհրդարանի վերին պալատի նախագահ, «յելբասիի» միջնեկ դստեր ամուսին, օլիմպիական կոմիտեի նախագահ եւ Ղազախստանի ամենահարուստ քաղաքացիներից մեկը՝ Տիմուր Կուլիբաեւը, որը համարվում է Ղազախստանի տնտեսության «համակարգողը», եւ Նազարբաեւի եղբոր որդի Սամաթ Աբիշը, որը 2015 թ. դեկտեմբերից զբաղեցնում է Ազգային անվտանգության կոմիտեի նախագահի տեղակալի պաշտոնը:

Արեւելյան ժառանգականության տրամաբանությունը ստիպում է որոշ փորձագետների ամենահավանական թեկնածու համարել Նազարբաեւի զավակին՝ տվյալ դեպքում դստերը, սակայն այդ քայլը չափազանց պարզունակ ու անհաշվենկատ կլիներ «յելբասիի» կողմից: Տրամաբանորեն ավելի նպատակահարմար կլինի որպես «թագաժառանգ» պատրաստել ուժային կառույցների ներկայացուցչի, որը Նազարբաեւի վերջնական հեռանալուց հետո կկարողանա ղեկավարել նաեւ ուժային կառույցները, իսկ այդ դերի համար քննարկվողներից ամենահարմար տարբերակը հենց Աբիշն է: Այդուհանդերձ, Աբիշը ամբողջովին չի ժառանգելու Նազարբաեւի իշխանությունը: Այն բաժանվելու է բոլոր դերակատարների միջեւ. Սամաթ Աբիշի նախագահ դառնալու պարագայում Դարիդա Նազարբաեւան կշարունակի պաշտոնավարել խորհրդարանի վերին պալատի ղեկավարի պաշտոնում, իսկ Կուլիբաեւն ամենահարմար թեկնածուն կլինի երկրի վարչապետի պաշտոնի համար: Ինչ վերաբերվում է նախագահի ներկայիս ժպ. Տոկաեւին, որը միշտ աչքի է ընկել Նազարբաեւի եւ նրա գաղափարների նկատմամբ ունեցած լոյալությամբ, ապա նա կարող է ստանձնել իշխանության անցնցում փոխանցման համակարգողի դերը:

Այդուհանդերձ, Նազարբաեւի կլանի գլխավոր մարտահրավերը ոչ թե սեփական թեկնածուի հարցն է, այլ առաջիկա մեկ տարվա ընթացքում այլ կլանների, ինչպես նաեւ արտաքին ուժային կենտրոնների հզորացումը կանխելը: Սպասելի է, որ ընտրություններին ընդառաջ Ղազախստանում իրենց ազդեցությունն են փորձելու ամրապնդել Չինաստանը, ԱՄՆ-ն եւ Ռուսաստանը՝ «սեփական» թեկնածուների միջոցով:

Տպել
5149 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում