Բյուջե՝ ընդդեմ ծուլության. հարցազրույց ֆինանսների նախարար Վարդան Արամյանի հետ

2018 թվականի պետական բյուջեի նախագծի վերաբերյալ «Հայկական ժամանակը» զրուցել է ՀՀ ֆինանսների նախարար Վարդան Արամյանի հետ:

- Պարոն նախարար, այս բյուջեն Աժ-ում տարբեր պատգամավորների կողմից բնորոշվեց որպես սոցիալական խնդիրներ չլուծող, իրականում տնտեսական աճին չնպաստող եւ աղքատությունը խթանող բյուջե: Այդ քննադատություններից ո՞րն է Ձեզ համար ընդունելի, եւ ո՞րը՝ ոչ:

- Մենք չենք կիսում այդ դիտարկումները: Որովհետեւ բյուջեն հենց միտված է Ձեր նշած խնդիրները ոչ միայն կարճաժամկետ, այլեւ երկարաժամկետ կտրվածքով լուծելուն:

Երկու մոտեցում կա. առաջին տարբերակն է, որ մենք կարողանանք այդ սոցիալական խնդիրները լուծել մեկ տարվա համար, եւ օրինակ՝ բարձրացնենք կենսաթոշակները, բարձրացնենք նպաստները, նվազագույն աշխատավարձերը եւ այլն: Իհարկե, մենք մեկ տարվա ընթացքում որոշակի սոցիալական խնդիր կկարողանանք լուծել: Բայց հարց է առաջանում, թե որքա՞ն մենք կարող ենք դիմանալ այդ սոցիալական խնդիրների լուծման պայմաններում՝ 1 տարի՞, թե՞ 2 տարի: Եվ մեր բոլոր կանխատեսումներն ասում են, որ դա անազնիվ քայլ է մեր ազգաբնակչության նկատմամբ:

- Դուք կապիտալ ծախսերն եք մեծացնում, իսկ այդ կապիտալ ծախսերը կարող են մի քիչ ավելի երկար ժամանակի համար էֆեկտ ունենալ, կարելի՞ է ենթադրել, որ առաջիկա մի քանի տարիներին սոցիալական հարցերի վրա այդքան էլ ուշադրություն չեք դարձնելու:

- Դա այդպես չէ, որովհետեւ մենք զուգահեռ նաեւ այլ բարեփոխումներ ենք անում ու փորձում ենք եղած ռեսուրսներն ավելի նպատակային ու հասցեական օգտագործել: Այսինքն՝ միավոր գումարը պետք է ավելի խելամիտ, նպատակային ու սոցիալական խոցելի շերտերի համար ավելի հասցեական օգտագործվի: Սոցիալական քաղաքականություն իրականացնելու մասով,  ի դեպ, դու պետք է լուրջ զգուշություն ցուցաբերես ու սոցիալական գործիքը պետք է տաս այն մարդկանց, ովքեր իրականում ի վիճակի չեն գեներացնելու եկամուտ: Եթե այն մարդիկ, ովքեր կարող են գեներացնել եկամուտ, դու իրենց սովորեցնում ես նպաստային համակարգին, դա վտանգավոր է: Որովհետեւ ծուլություն ես սերմանում նրանց մեջ:

Հակառակը պետք է անես՝ այդ մարդկանց ձեռքը պետք է բռնես, նրանց օժանդակես, որ իրենք փորձեն եկամուտ ստեղծել: Այն, ինչը հիմա մենք փորձում ենք անել: Մեր աղքատ ազգաբնակչության հիմնական մասը գյուղատնտեսության ոլորտում է զբաղված: Հիմա մենք փորձում ենք տարբեր ոլորտներում տարբեր խնայողություններ անել, բայց գյուղատնտեսության ոլորտի ֆինանսավորումը կրկնակի ավելացնել. մենք փորձում ենք գործիքակազմով օգնել աղքատ համայնքներին, որպեսզի նրանք կարողանան գեներացնել եկամուտներ, եւ սա է ճիշտ ուղղությունը:

- Նվազագույն աշխատավարձերն ու կենսաթոշակները չեն ավելանալու, պարոն Արամյան, բայց արդեն կա գնաճ: Ընդ որում, ներկայացվում է ընդհանուր գնաճը, որի ցուցանիշը նշվում է, որ վտանգավոր չէ, բայց մի շարք լայն սպառման ապրանքների գնաճն ավելի էական է: Արդյո՞ք այս պարագայում սոցիալական լարվածություն չի առաջանա:

- Ես չեմ կիսում այդ տեսակետը: Կարծես շատ քննադատեցին մեզ դրա համար. իհարկե, մենք ունենք մսի եւ կարագի ապրանքատեսակների գծով գների բավականին զգալի աճ, բայց իրականում գնաճի մասին խոսելով, այդ թվում նաեւ առաջին անհրաժեշտության ապրանքների մասին, պետք է նշենք, որ մենք ունենք շատ համեստ գնային միջավայր: Հետո՝ պետք է հաշվի առնենք, որ գները երբ ճշգրտվում են, նաեւ վերաուղղվում են ռեսուրսները:

Հիմա ես ասում եմ տնտեսագիտորեն, այլ ոչ սոցիալական տեսանկյունից, նույն մսի օրինակով, եթե այսօր, օրինակ, ոչխարի միսը թանկանում է, բնականաբար շարժառիթներ են առաջանում այլ տնտեսվարողների կամ համայնքների մոտ, որպեսզի ներդրումներ կատարեն ոչխարաբուծության մեջ:

Հետո, եթե էլի տնտեսագիտական տեսանկյունից նայենք, այլ ոչ սոցիալական, գնանկումն էլ իրականում լավ բան չէ՝ տնտեսության տեսանկյունից: Դրա համար ամբողջ աշխարհում չեք գտնի մի երկիր, որտեղ խոսելով գների կայունությունից, ասեն, որ գների կայունությունն ընդունում են 0 տոկոս գնաճը: Զարգացող երկրների համար դա 4-6 տոկոս գնաճն է, իսկ զարգացած երկրների համար 2-3 տոկոսանոց գնաճի շրջանակներն են:

- Պաշտպանության ծախսերը ավելացրիք, նաեւ այդ առումով մտահոգություններ հնչեցին, որ դա միլիտարիզացիայի մակարդակի բարձրացմանն է նպաստում: 

- Մենք պետք է ամեն ինչը բուրգաձեւ նայենք: Բուրգի գլխին կանգնած մեր վերջնական նպատակը ո՞րն է՝ առաջինը մեր ազգաբնակչության բարեկեցությունն է՝ մեր ազգաբնակչությունը պետք է ունենա ավելի մեծ եկամուտներ, պետք է ջանք գործադրենք, որ աղքատությունը 30 տոկոսի փոխարեն իջնի 20, 10 ու այդպես ներքեւ: Դա կարող ենք անել տնտեսական աճով, իսկ տնտեսական աճի համար անհրաժեշտ են ներդրումներ: Այդ ներդրումներ կատարողները տնտեսվարող սուբյեկտներն են: Այստեղից գալիս է կարեւորագույնը՝ չեք կարող գտնել մեկ տնտեսվարողի, որն ուզի իր արտադրությունն ընդլայնել կամ նոր ծրագրեր սկսել, եթե ինքը ռիսկեր տեսնի, երբ տեսնի, որ 2 կամ 3 տարի հետո տարածաշրջանային անորոշությունների կամ կոնֆլիկտների հավանականություն կա:

Ու այստեղ գալիս է արդեն այդ հարցը, թե ինչ պետք է մենք անենք, որ այդ ռիսկը նվազագույնի հասցվի. ակնհայտ է, որ պետք է ռազմական բալանսն ապահովվի, որպեսզի ամբողջ աշխարհին ցույց տանք՝ նաեւ ներդրողներին, որ մենք ունակ ենք, ոչ միայն այսօր, այլեւ վաղն ու մյուս օրը լուծել ցանկացած խնդիր, եւ որեւէ ռիսկ, տարածաշրջանային անկայունություն չի լինելու: Դրա համար պետք է գումար հատկացվի: Ես կարծում եմ, որ մենք բյուջեում, որ դրել ենք՝ ՀՆԱ-ի 4 տոկոսն ուղղել ռազմական ծախսերին, դա պարտադիր է, խելամիտ է ու ելնում է հենց դոկտրինայի այդ շղթայից:

- Պետական պարտքի մասին՝ ընթացիկ տարում էլ, հաջորդ տարվա բյուջեի պակասուրդը փակելու համար էլ, ակնհայտ է, որ պետական պարտքն, անվանական առումով, ավելանալու է: Դա խնդիր չի՞ առաջացնելու:

- Ոչ: Մենք այսօրվա դրությամբ ակնկալում ենք, որ մինչեւ այս տարվա վերջ կունենանք ՀՆԱ-ի 55 տոկոսի չափով պարտք: Ըստ կանխատեսումների, այն, ինչը մենք բյուջեի նախագծով կանխատեսել ենք, եթե իրագործվի, պարտք-ՀՆԱ ցուցանիշը մինչեւ տարեվերջ ակնկալվում է, որ իջնի 54 տոկոսի: Այսինքն՝ մենք հեռու ենք այն պարտք-ՀՆԱ հարաբերակցության 60 տոկոս շեմից: Իսկ հաջորդ տարի նախատեսում ենք, որ տոկոսներով արտահայտված՝ շեմն իջնելու է, քանի որ մեր ՀՆԱ-ն ավելի առաջանցիկ է լինելու:

2018 թվականի վերջում նախատեսվում է, որ անվանական արժեքով՝ պարտքը կլինի շուրջ 6.8 միլիարդ դոլար: Ամփոփելով պարտքի թեման՝ ասեմ, որ փորձում ենք այնպես կառավարել, որ մեր պետական պարտքն անվերջ աճող չլինի:

- Կապիտալ ծախսերն ի՞նչ մասնաբաժին կունենան տնտեսական աճի մեջ:

- Կապիտալ ծախսերը 2017 թվականի բյուջեով նախատեսել էինք 98 միլիարդի կարգի եւ հիմա նախատեսում ենք 172 միլիարդի կարգի՝ շուրջ 70 տոկոսից ավելի մենք ավելացնում ենք կապիտալ ծախսերը: ՀՆԱ-ի մեջ ազդեցությունը շուրջ 1.3 տոկոսային կետով է լինելու, այսինքն՝ դա ուղղակի ազդեցությունն է: Իսկ մուլտիպլիկատիվ էֆեկտը բերելու է շուրջ 1.5 տոկոսային կետ անուղղակի ազդեցություն:

- Իսկ միջնաժամկետում հաշվե՞լ եք, թե ինչ էֆեկտ են տալու այդ կապիտալ ծախսերը:

- Միջնաժամկետ ծախսերի ծրագրով մենք դրել ենք այնպիսի սցենար, որ անգամ ՀՆԱ-ի մեջ ունեցած 3 տոկոս ազդեցությամբ մենք չենք բավարարվելու եւ մյուս տարի նախատեսվում է շատ ավելի բարձր կապիտալ ծախսեր ՀՆԱ-ում: Որովհետեւ եթե ուզում ենք հավակնել 5 տոկոս տնտեսական աճի, բնականաբար, պետությունը պետք է կատալիտիկ դեր խաղա, որպեսզի ներդրումները հոսեն եւ ապահովեն 5 տոկոս տնտեսական աճը:

 -Բայց կարո՞ղ է գնաճ լինել ու հանգեցնել տնտեսական աճի:

- Գնաճի դեպքում դու իրական աճ չես ունենում, այլ ունենում ես անվանական աճ: Ճիշտ է՝ տնտեսագիտության մեջ հնարավոր է, որ գնաճով պայմանավորված ունենաս աճ, բայց մյուս տարի ունենալու ես խնդիրներ: Մեր բոլոր գործողությունների վերջնական նպատակը մարդն է՝ ազգաբնակչությունն է ու այն հարցը, թե մենք ինչպե՞ս պետք է լուծենք մեր ազգաբնակչության խնդիրները: Մենք կարծում ենք, որ առաջարկում ենք մի մոդել, որը ոչ թե կարճաժամկետ մոդել է, այլ երկարաժամկետ:

Տպել
19475 դիտում

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները

Ոչ միայն դեղերը, այլև վիտամինները, սննդային հավելումները պետք է պահվեն երեխաների համար անհասանելի վայրում. ԱՆ

Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով

Ֆրանսիայի հետախուզական ծառայությունները խորհուրդ են տալիս չեղարկել Օլիմպիական խաղերի բացման արարողությունը

Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ

Հայտարարվել է Տաթև ՀԷԿ-ի ՕԿՋ-ի վերանորոգման աշխատանքների տեխնիկական վերահսկողության մրցույթ

Քարաթափում Արարատի մարզում. ճանապարհը դարձել է միակողմանի երթևեկելի