Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի «կոմպրոմիսային ելույթն» աննկատ չի մնացել Մոսկվայում. Արեշեւ

ՀԱԿ առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի՝ ԼՂ հակամարտությունում փոխզիջումների անհրաժեշտության վերաբերյալ հայտնի ելույթը լայն հանրային քննարկումների առիթ դարձավ: Հայ իրականությունում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման շուրջ առկա են երկու տարբեր պատկերացումներ ու կարծիքներ: Մի կողմից, գերակայում է «ոչ մի թիզ հող» թեզը, մյուս կողմից, զիջումների կամ փոխզիջումների կողմնակիցները գտնում են, որ առանց ԼՂ խնդրի կարգավորման Հայաստանն ապագա չունի: Հարց է ծագում, թե արդյոք փոխզիջումը կարող է դառնալ խաղաղության բանալին:

Հետաքրքրական է նաեւ այն, որ շատերը հաճախ կոնֆլիկտի կարգավորման գործում մեծ դեր են վերապահում արտաքին գործոնին՝ ավելի կոնկրետ` Ռուսաստանին: Առաջին անգամ չէ, որ այդ մասին խոսում է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը՝ նշելով, որ ԼՂ հակամարտության կարգավորման բանալին Մոսկվայում է: Ուստի հետաքրքիր է հասկանալ այս պահին Ռուսաստանի մոտեցումները ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործում:

Արդյոք Ռուսաստանում գտնում են, որ այժմ փոխզիջումներով հնարավոր է հակամարտությունը կարգավորել, որքան է Մոսկվայի ազդեցությունը հակամարտող կողմերի վրա եւ հանդիսանում է արդյոք ղարաբաղյան հակամարտությունը Կրեմլի համար այն առաջնահերթությունը, որպեսզի Ուկրաինայի եւ Սիրիայի ճգնաժամերի կողքին այն օրակարգային հարց դարձնի: Այս խնդիրների շուրջ մենք զրուցեցինք տարածաշրջանի հարցերով ռուսաստանցի հայտնի փորձագետ Անդրեյ Արեշեւի հետ:

- Պարոն Արեշեւ, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի հայտնի ելույթից հետո հայաստանյան քաղաքական եւ փորձագիտական շրջանակներում սկսեցին վերստին խոսել հակամարտության փոխզիջումային տարբերակի հնարավորությունների մասին: Հնչում են ամենատարբեր կարծիքներ: Երբ ապրիլյան պատերազմից անցել են հաշված ամիսներ, կողմերը դեռ չեն վերսկսել բանակցությունները, Հայաստանի կողմից զիջումների կամ փոխզիջումների պատրաստակամությունը որքանո՞վ է էական հակամարտության կարգավորման համար:

- Կարող եմ ասել, որ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթն աննկատ չի մնացել Ռուսաստանում: Այնտեղ, իհարկե, քիչ չէին հակասական կետերը: Այնուամենայնիվ, եթե հիշենք նրա հայտնի «Պատերա՞զմ, թե՞ խաղաղություն. Լրջանալու պահը» հոդվածը, որից հետո նա ժամանակին հրաժեշտ տվեց նախագահի աթոռին, այժմ նա ոչ մի նորություն չի ասել, որ դուրս եղած լինի նշված հոդվածի կոնցեպտուալ ասպեկտներից: ԼՂ հակամարտության կարգավորման փոխզիջումային տարբերակի մասին բազմիցս նշել են նաեւ ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը եւ ներկայիս նախագահ Սերժ Սարգսյանը: Այդ մասին վերջինս, մասնավորապես, ասել էր վերջերս «Սպուտնիկ» գործակալությանը տված հարցազրույցում:

Այլ հարց է, որ զիջումները ոչ մի դեպքում չեն կարող լինել միակողմանի, քանի որ այս պարագայում դա միայն կբացի հակամարտող կողմերից մեկի ախորժակը: Մենք դա Ռուսաստանում լավ ենք հասկանում՝ մասնավորապես, հիմնվելով մեր 1990թթ. եւ 2000թթ. տխուր փորձի վրա: Հենց այդ պատճառով էլ Ռուսաստանը վերջին շրջանում լուրջ քայլեր է ձեռնարկում իր պաշտպանունակության բարձրացման համար: Նման քայլեր, որքանով ես եմ հասկանում, իրականացվում են նաեւ ԼՂ եւ ՀՀ Զինված ուժերում:

Այլ հարց է, որ վերջին 25 տարում Հայաստանի տնտեսության, պետական ինստիտուտների, ժողովրդի բարոյա-հոգեբանական վիճակի, ինչպես նաեւ սփյուռքի հետ հարաբերությունների բարելավման եւ զարգացման ուղղությամբ, մեղմ ասած, բավարար եւ արդյունավետ քայլեր չեն ձեռնարկվել: Այդ պարագայում չէին առաջանա այնպիսի ցավալի հարցեր, ինչպիսիք են չդադարող միգրացիան, բանակի ոչ բավարար վիճակը եւ այլն:

Այս իրավիճակը ձայնի իրավունք է տալիս նրանց, ովքեր, խոսելով փոխզիջումների մասին, իրականում գլուխ են խոնարհում ահագնացող թուլությանը եւ անգամ չեն բացառում միակողմանի զիջումներ: Ի դեպ, իմ կարծիքով, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, ով խոսում է «կոմպրոմիսի եւ խաղաղության» մասին, այնուամենայնիվ, չի հանդիսանում բացեիբաց պարտվողական տրամադրությունների կրող: Ամեն դեպքում, իր ելույթում նա հստակ նշեց, որ հաջորդ պատերազմի դեպքում «Ադրբեջանն ավելի շատ շրջաններ կկորցնի»:

- Տեր-Պետրոսյանը նաեւ հայտարարեց, որ հակամարտության կարգավորման բանալին Մոսկվայում է: Համաձա՞յն եք այս տեսակետի հետ, թե՞ ոչ: Մյուս կողմից, ունա՞կ է Մոսկվան ստեղծված իրավիճակում այնպիսի ճնշում գործադրել հակամարտող կողմերի վրա, որպեսզի նրանք գնան կարգավորման:

- Այս հարցում ես այնքան էլ համաձայն չեմ Հայաստանի նախկին նախագահի հետ: Իհարկե, Ռուսաստանի դերակատարությունը մեծ է, սակայն դա էքսկլյուզիվ չէ: Մինսկի խմբի Մոսկվայի կոնտրագենտները հակամարտող կողմերի էլիտաների վրա ազդեցության տարբեր լծակների են տիրապետում: Արտաքին խաղացողների դերակատարությունը հետխորհրդային Կովկասում ընդլայնվել է, այդ թվում օբյեկտիվ պատճառներով՝ խորհրդային սերունդը հեռանում է, դաշտ են գալիս քաղաքական գործիչների եւ չինովնիկների նոր շերտեր, որոնք ունեն սկզբունքորեն այլ աշխարհայացք: Իհարկե, հետխորհրդային տարածքում կայունությունը Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականության եւ դիվանագիտության առաջնահերթությունն է, սակայն որոշ դեպքեր եւ իրադարձություններ ցույց են տալիս, թե դրան հասնելը որքան բարդ է, եւ ինչ փոքր հնարավորությունների դաշտում ենք, երբեմն ստիպված լինում գործել:

Այս պատային իրավիճակում անհրաժեշտ է դիալոգ հակամարտության բոլոր կողմերի հետ: Հայ-ռուսական ռազմա-քաղաքական կոնտակտների ամրացումը խոսում է այն մասին, որ Մոսկվան ձգտում է ուժերի հավասարակշռության ռեգիոնում: Հենց այդ բալանսն էլ, բանակցային գործընթացի փաստացի կոլապսի եւ կողմերից մեկի կողմից Վիեննայում եւ Սանկտ-Պետերբուգում ձեռք բերված համաձայնությունների տորպեդահարման պայմաններում, կողմերին հետ է պահում զինված գործողությունների վերսկսումից:

- Որքանո՞վ է զորեղ արտաքին գործոնի ազդեցությունը ԼՂ հակամարտության կարգավորման գործընթացում:

- Արտաքին ազդեցությունը պետք չէ հաշվի չառնել, սակայն դժվար թե այն որոշիչ դեր ունի: Հիշեցնեմ, ապրիլյան ռազմական գործողություններից հետո, երբ որոշ փորձագետներ խոսեցին «Անդրկովկասյան Դեյտոնի» հնարավորության մասին, ինձ այդ գաղափարը իրականությունից շատ կտրված թվաց: Դեռ 2006 թ.-ին միջնորդները փաստացի հայտարարեցին, որ արդեն սպառել են առաջարկությունները, որոնք վերաբերում են այսպես կոչված «Մադրիդյան սկզբունքների» ձեւակերպումներին:

Այս տարի որոշ լրատվամիջոցներ ուռճացնում էին «Լավրովի պլանի» թեման, որն իբր թե ենթադրում էր որոշակի միակողմանի զիջումներ Երեւանի եւ Ստեփանակերտի կողմից: Կարծում եմ, որ նման տեղեկատվական արտահոսքերը, ով էլ դա իրականացնի, միանշանակ ուղղված են հայ-ռուսական հարաբերությունների սրմանը: Այդ առիթով Մինսկի խմբի համանախագահ Իգոր Պոպովը նշել է, որ ԼՂ-ի շուրջ տարածքների վերադարձի հարցը քննարկվել է, սակայն այն պետք չէ դիտարկել կամ առանձնացնել մյուս հարցերից: Այս խնդիրը հակամարտության կոմպլեքս կարգավորման մաս է եւ այն չի կարող լուծվել առանց կարգավիճակի, փախստականների եւ այլ հարցերի լուծման:

Տպել
9877 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում