Մարտի 1-ից 13 տարի անց ՍԴ-ն հակասահմանադրական է ճանաչում 300,1 հոդվածը, ՄԻԵԴ-ն էլ՝ արձանագրում խախտումներ

2008 թվականի Մարտի 1-ի դեպքերից հետո, երբ Ռոբերտ Քոչարյանը երկրում հայտարարեց արտակարգ դրություն, տպագիր մամուլը շուրջ 20 օր դադարել էր տպագրվել: ԶԼՄ-ները հայտնում էին միայն պաշտոնական տեղեկատվություն, գործում էին մի շարք սահմանափակումներ:

2008 թվականի դեկտեմբերի 16-ին «Դարեսկիզբ» ՍՊԸ-ն («Հայկական ժամանակ» օրաթերթը) գանգատ է ներկայացնում Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան՝ ընդդեմ Ռ. Քոչարյանի 2008 թվականի Մարտի 1-ի հրամանագրի: Դիմումից 13 տարի անց՝ օրեր առաջ՝ սեպտեմբերի 21-ին՝ ՀՀ անկախության օրը, Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը հրապարակեց «Դարեսկիզբ ՍՊԸ-ն» («Հայկական ժամանակ») ընդդեմ Հայաստանի գործով վճիռը։

ՄԻԵԴ վճռով արձանագրվել է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածի (արտահայտման ազատություն) և 6 րդ հոդվածի 1-ին մասի (արդար դատաքննության իրավունք) խախտում:

Վճռում ասվում է, որ գործը վերաբերում է 2008 թ. նախագահական ընտրություններից հետո արտակարգ դրության ժամանակ պետական մարմինների գործողություններին, որոնց ընթացքում խոչընդոտվել է դիմումատու ընկերության թերթի՝ «Հայկական ժամանակի» տպագրումը։

Դատարանը մասնավորապես գտել է, որ հրապարակման սահմանափակումը այլ նպատակ չի ունեցել, քան սահմանափակել կառավարության հասցեին քննադատությունը և հետևաբար դեմ էր ազատ արտահայտման իրավունքին, որը պաշտպանված է Կոնվենցիայով:

2008 թվականի մարտի 21-ի «Հայկական ժամանակի» համարում, որը արտակարգ դրություն հայտարարելուց հետո լույս տեսած առաջին համարն էր, օրաթերթի գլխավոր խմբագիր Նիկոլ Փաշինյանը ծավալուն հոդված էր հրապարակել՝ «Մինչև Մարտի 1-ը և դրանից հետո» վերտառությամբ, որն ամփոփում էր մարտիմեկյան պատմությունն ամբողջությամբ և վերջանում «Ի՞նչ է լինելու հետո» ենթավերնագրով, որտեղ Փաշինյանը շեշտում է՝ շարժումը պետք է շարունակվի նոր թափով. «Ընդ որում, պայքարը պետք է շարունակել թե՛ բանտերում, թե՛ ազատության մեջ, թե՛ ընդհատակում»:

Հոդվածում անդրադառնալով արտակարգ դրություն հայտարարելուն՝ Նիկոլ Փաշինյանը դեռ 13 տարի առաջ ընդգծում է՝ Քոչարյանի հրամանագիրը լեգիտիմության մեծ դեֆիցիտ ունի:

«Սահմանադրությունն ասում է՝ արտակարգ դրություն հայտարարվում է սահմանադրական կարգին սպառնացող անմիջական վտանգի դեպքում: Ի՞նչ վտանգ էր սպառնում սահմանդրական կարգին մարտի 1-ին: Միակ վտանգն այն էր, որ ոստիկանությունն ու բանակը դուրս են եկել օրենքի շրջանակից և վերածվել են մեծ հանցավոր զինված բանդայի: Եվ ընդհակառակը՝ հենց Քոչարյանի սահմանած արտակարգ դրությունն է սպառնում երկրի սահմանադրական կարգին, երբ ընդդիմությունը բանտերում է կամ ընդհատակում, մամուլը և կուսակցությունները՝ փաստացի փակված, երթեր և ցույցեր անելն արգելված է, առաջին նախագահը տնային կալանքի տակ է, ժողովուրդը չունի տեղեկատվություն, Երևանի կենտրոնական փողոցները վերահսկվում են ավտոմատավորների և տանկերի կողմից: Ահա այն իրավական ռեժիմը, որով ապահովվում է արտակարգ դրությունը: Բայց նույն Սահմանադրությունն ասում է, որ արտակարգ դրության ռեժիմը սահմանվում է օրենքով: Ուրեմն հարց՝ կա՞ Հայաստանում նման օրենք: Իհարկե, չկա: Սա նշանակում է, որ Քոչարյանը կատարել է գործողություն, որի համար լիազորված չէ Սահմանադրությամբ և օրենքներով»,- նշվում է 2008 թվականին տպագրված հոդվածում:

Մարտի 1-ի դեպքերից 13 տարի անց ՀՀ Սահմանադրական դատարանը սույն թվականի մարտի 25-ին ՀՀ ՔՕ 300.1 հոդվածը (սահմանադրական կարգը տապալելը), որով մեղադրվում էր Ռոբերտ Քոչարյանը, ճանաչեց հակասահմանադրական:

Հիշեցնենք, որ 2019 թվականի մայիսին Երեւանի ընդհանուր իրավասության դատարանը՝ դատավոր Դավիթ Գրիգորյանի նախագահությամբ, Քոչարյանին ազատ արձակելու որոշման հետ մեկտեղ որոշել էր նաեւ կասեցնել գործի վարույթը եւ դիմել ՍԴ՝ ստուգելու Քոչարյանին առաջադրված մեղադրանքի՝ 300.1-րդ հոդվածի՝ Սահմանադրությանը համապատասխանելու հարցը: Այժմ Քոչարյանը մեղադրվում է միայն 3 միլիոն դոլար կաշառք ստանալու համար:

ՀԺ-ի հետ զրույցում Մարտի 1-ի գործով տուժողի ներկայացուցիչ Սեդա Սաֆարյանը, ՄԻԵԴ որոշմանն անդրադառնալով, նկատեց՝ սա ևս մեկ հավելում է, որ դատական համակարգը և Սահմանադրական դատարանը չեն գործել օրենքով, կայացրել են այն կարգի որոշումներ, որոնք աշխարհի իրավապահ համակարգում իրավունքի տեսանկյունից ընդունելի չեն լինելու:

«Արտակարգ դրության ռեժիմը Սահմանադրությանը հակասող է: Նախ՝ մենք չենք ունեցել օրենք, որով սահմանված կլիներ դա, արդյունքում արտակարգ դրություն հայտարարելու որոշումը բռնապետական կարգեր սահմանելու նպատակ է ունեցել»:

Նրա խոսքով՝ այժմ ճիշտ ժամանակն է, որ մեր դատարանները «իրենց խելքը գլուխները հավաքեն» և ճիշտ որոշում կայացնեն.

«Հանցագործություն է եղել, նորմի հակասահմանադրական ճանաչելը դեռևս չի նշանակում, որ հանցագործության դեպքը բացակայում է: Քրեական դատավարության օրենսգիրքը չունի այդպիսի հիմք, որ նորմը հակասահմանադրական ճանաչելու դեպքում հանցագործության դեպքերի բազմազանության պարագայում կարելի է քրեական հետապնդումը դադարեցնել»:

Խոսելով Քոչարյանի և մյուսների գործի հետագա ընթացքի մասին՝ Սեդա Սաֆարյանն ընդգծեց՝ պրոցեսներ կարող են զարգանալ, և պետք է հետևել, թե Հայաստանի դատական համակարգն ինչպես է արձագանքում ՄԻԵԴ արձանագրմանը։

«ՄԻԵԴ-ը կարող է բազմաթիվ հիմքեր տալ Հայաստանին, բայց խնդիրն այն է, թե ինչպիսի արձագանք է տալիս դրանց Հայաստանի դատաիրավական համակարգը։ Իսկ ՀՀ դատաիրավական համակարգը ի վիճակի չէ ադեկվատ վերաբերմունք ունենալ նման գործերին։ ՍԴ-ն այնքան է «հարգել» Ռոբերտ Քոչարյանին, որ նորմի մեկնաբանության  փոխարեն ամբողջությամբ վերացրել է սահմանադրական հիմունքները պաշտպանող սահմանադրական կարգի տապալման միակ նորմը: Բայց ես կարծում եմ, որ ՄԻԵԴ-ը կոշտ գնահատականներ է տվել, որոնք ոչ մի ազդեցություն չեն ունեցել դատական համակարգի վրա: Այսօր այնպիսի տպավորություն է, որ մենք ժողովրդավարական պետություն չենք ու չենք հարգում Եվրոպական դատարանի կայացրած որոշումները, այսինքն՝ դրանք ոչ մի հետք չեն թողնում Հայաստանի իրավունքի վրա»,- եզրափակեց Սաֆարյանը:

ՀՀ գլխավոր դատախազի խորհրդական Գոռ Աբրահամյանն էլ մեզ հետ զրույցում հայտնեց, որ դատախազությունում ՄԻԵԴ որոշման մասով սկսվել են ուսումնասիրություններ. 

«Թե այդ ուսումնասիրությունները կարող են հիմք հանդիսանալ նոր գործողությունների սկսվելուն, ցույց կտա ժամանակը: Եթե որևէ կոնկրետ գործողություններ լինեն, մենք պաշտոնական հաղորդագրությամբ հանդես կգանք»,- ասաց Աբրահամյանը:

Անյուտա Աթանեսյան

Տպել
4253 դիտում

Հայուհի Վարսեն Աղաբեկյանը Պաղեստինի արտաքին գործերի նախարար է նշանակվել (լուսանկար)

Աննա Հակոբյանը մասնակցել է «Փրկություն» հաշմանդամ երիտասարդների կենտրոնի շահառուների ներկայացմանը (լուսանկարներ)

102-րդ ռազմաբազայի ներկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է․ ՌԴ ԱԳՆ

Մահացել է Crocus City Hall-ի ահաբեկչությունից տուժած ևս մեկ մարդ․ զոհերի թիվը հասել է 144-ի

Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին

Արաբկիրում կառուցապատող ընկերությունը հարկեր չվճարելու նպատակով պայմանագրերում պակաս է նշել բնակարանների իրական արժեքը

Սպառնացել է վնասել մեքենան, ավելի ուշ կրակել է ավտոտեխսպասարկման կետի ուղղությամբ․ 32-ամյա տղամարդը կալանավորվել է

Ռուբլին էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 29-ին

Հայաստանն ԱՄՆ-ի ու Եվրամիության հետ անվտանգային հարցեր չի քննարկելու. Ստանո

Ինչո՞ւ ադրբեջանական լրատվամիջոցը չի հրապարակել Արայիկ Հարությունյանի հետ հարցազրույցը

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում