Երևան
12 °C
ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, արվեստագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր, գիտության վաստակավոր գործիչ Հենրիկ Հովհաննիսյանի կարծիքով՝ այսօր Հայաստանում, մտավորականությունը որպես խավ ձևավորված չէ: Ըստ նրա՝ կան առանձին կրթված մարդիկ, և նրանք քիչ են:
Հայաստանում ժողովրդավարության ըմբռնման, տարբեր ուժերի և անհատների կողմից հասարակությանը դասակարգելու և պիտակավորումներ տալու, մտավորականության, կրթության, հեռուստատեսության և այլնի վերաբերյալ մեր զրույցը Հենրիկ Հովհաննիսյանի հետ՝ ստորև.
Հարցազրույցը ներկայացնում ենք մենախոսության ձևաչափով:
Խզել են լեզվի ու բերանի բոլոր կապանքները
Մենք վերջապես հասել ենք ժողովրդավարության, որը շատերը չեն ըմբռնում կամ սխալ են ըմբռնում, հասկանում են սանձարձակություն, ամենաթողություն: Ազատ են թողնվել մարդիկ: Ժողովրդավարությանը անսովոր, ժողովրդավարությունը չըմբռնած հասարակությունը, այո՛, մի վայրիվերո վիճակի է հասել: Միջնադարյան խոսք կա՝ ասված 5-րդ դարում. «Արձակեալ են կապանք բերանի իւրեանց, խզել կապանք լեզվի իւրեանց»: Բոլոր կապանքները խզել են լեզվի և բերանի: Դա շատ տհաճ է և վտանգավոր: Այս առումով ես անհանգիստ եմ, հույս ունեմ՝ գուցե կարգավորվի:
ամեն գնով ձգտում են իշխանության
Ինձ անհանգստացնում է, որ ինչ-որ խումբ է հայտնվել քաղաքական անվան տակ (երեկվա պաշտոնյաներ կլինեն դրանք, թե այլք), որն ամեն գնով ձգտում է իշխանության: Նպատակն իշխանությունն է, ուրիշ որևէ նպատակ չունեն: Նրանք մթնոլորտը լարում են, անհանգստություն են ստեղծում իզուր տեղը և ամեն անգամ գործածում են հետևյալ բառերը՝ «այս վիճակը»: Պարոնա՛յք, նրանց պետք է ասել, այդ վիճակը դուք եք ստեղծում, դուք եք վիճակ սարքել ինքներդ ձեզ համար և այդ վիճակի մեջ խաղում եք: Երկրի տնտեսությունը գործում է նորմալ, տեղի չեն ունեցել գների զգալի բարձրացումներ, դրամի անկում, ուրեմն կյանքը, այսպես ասած, չի համապատասխանում «այս վիճակը» բնութագրումին:
նախկին նախագահները երկրի մասին չեն մտածել
Նախկին նախագահները երկրի մասին չեն էլ մտածել, այլապես ինչո՞ւ պիտի նրանք այդքան հարստանային: Ի՞նչ եք սարքել, ի՞նչ եք ստեղծել, ի՞նչ եք շինել, որ այդքան հարստություն ունեք. Հյուսիսային պողոտա՞ն, իսկ որքա՞ն մարդիկ տներից զրկվեցին: Ո՞ւմ է պետք այդ պողոտան, ո՞ւմ համար է դա: Այդքան մարդ Երևանի կենտրոնում ապրող կորցրեց տունը, և ստացածը ի՞նչ էր: Ինչո՞ւ այդքան մարդու անտուն թողեցիք: Սրանից խոսեք:
պետք է դաժան լինեն զրկողների հանդեպ
Հայրենիքը փրկելու նպատակ ոչ մեկի մեջ ես չեմ տեսնում, հայրենիքը փրկողը չի հարստանա այդքան, միլիարդների չի հասնի: Կողոպտելո՞վ են հայրենիքը փրկում, կաշառակերությունը զարգացնելո՞վ: Ոմանցից ես այսօր լսում եմ, ասում են՝ գիտեք, կարիք չկար կոռուպցիայի դեմ պայքար սկսելու: Ինչպե՞ս. որտեղ կաշառակերությունն է, այդտեղ քաղաքականություն էլ չի կարող լինել, դա արդեն քաղցկեղ է հասարակության օրգանիզմում՝ ամենամանրից՝ ամենախոշորը: Եվ պիտի այստեղ դաժան լինեն այդ մարդկանց հանդեպ: Առաջին հերթին այն դասախոսների հանդեպ, որոնք կաշառքով գնահատական են նշանակում:
կարևորը նպատակներն են
Ինձ համար կարևոր է՝ երկրի կառավարման ղեկին բարոյակա՞ն մարդ է, թե՞ ոչ: Կարևորը մարդու նպատակներն են: Այդ մարդու (Նիկոլ Փաշինյանի) նպատակները բարոյական են: Մինչդեռ ես լսում եմ խոսքեր, ասում են՝ նա շուլեր է: Ո՛չ, գուցե միամիտ է: Կարող եք չընդունել ղեկավարին՝ ասելով՝ հարմար չէ: Դա կարելի է, այդպես կարելի է խոսել, եթե ունես ավելի հարմար օրինակ կամ քո չափանիշները: Այ սա ուրիշ հարց է: Միշտ կարելի է քննադատել, դա հանցանք չէ, դա բնական է, նորմալ: Ընդդիմության հակադրվելը ես բնական եմ համարում, բայց չշփոթենք ընդդիմությունը թշնամության հետ:
ամոթալի խոսակցություն է
Ի՞նչ է նշանակում ժողովրդի որակյալ և անորակ մասը: Սա ի՛նչ խոսակցություն Է: Կրթված մարդը, քիչ թե շատ դաստիարակված մարդը կարո՞ղ է ասել՝ ինձ ձայն են տվել որակով մարդիկ, իսկ ովքեր՝ ոչ, դրանք անորակ են: Ներողություն, ո՞վ է թույլ տվել ժողովրդին անվանել անորակ, մանավանդ եթե դա վերաբերում է գյուղացիությանը, հողի աշխատավորին: Ո՞վ իրավունք ունի նրան ասելու անորակ: Այսպես խոսելը գռեհկություն է, ծայրագույն գռեհկություն: Չի կարելի մարդուն անորակ անվանել: Անորակը նա է, ով մարդկանց հանդեպ այդ բառը գործածում է: Տգետ է, տհաս ու գռեհիկ: Մարդիկ թող իրենց հաշիվ տան: Ես ուղղակի ցավում եմ, որ նույնիսկ բանաստեղծը կարող է այդպիսի բաժանում անել: Որակով և անորա՞կ: Չկա՛ այդպիսի բան, դա ամոթալի խոսակցություն է: Աշխատավոր մարդը խոհեմ Է, և նրան պիտի ամենից շատ հարգել: Ես հողի աշխատավոր չեմ, մտավոր աշխատանքի մարդ եմ, բայց նա ինձանից ինչո՞վ է պակաս: Նրա փոխարեն վիրավորվում եմ:
լավ է լինել անգրագետ, քան կիսագրագետ
Մենք մտավորականություն չունենք՝ ըստ էության, մենք այդպիսի խավ չունենք, վաղուց եմ ասել: Մենք ունենք առանձին կրթված մարդիկ, որ շատ քիչ են: Ներողություն, պարողը թող պարի, դհոլչին իր դհոլը խփի, բայց արդյո՞ք մենք նրան պետք է ասենք մտավորական: Եվ հետո, այս բառն արդեն իմ մեջ ռեակցիա է առաջացնում: Նրանք, ովքեր հանդես են գալիս մտավորականի անվան տակ՝ մտավորականի տոնով ու դիմակով, իմ կարծիքով՝ սովորական քաղքենիներ են: Կան և, այո՛, գրագետ, կրթված քաղքենիներ, իսկ այնտեղ, որտեղ քաղքենին է հայտնվում, այլևս խոսք չի կարող լինել ո՛չ գիտության մասին, ո՛չ կրթության, ո՛չ արվեստի: Քաղքենին մթնոլորտը ամենից շատն է փչացնում, անգրագետ մարդը մթնոլորտը չի փչացնում: Լա՛վ է լինել անգրագետ, քան կիսագրագետ: Կիսագրագիտությունը սարսափելի բան է: Ես ուզում եմ հիշել Վահան Տերյանի խոսքը՝ կորած նյութականը կարելի է վերականգնել, բայց երբ հոգևորն է կորչում, հնարավոր չէ կամ դժվար է վերականգնել: Ունե՞նք այդ հոգևոր հայրենիքը, որ այդ հոգևոր հայրենիքի համար կռիվ տանք:
«պետք է լավ ապրեմ, որ արդյունավետ աշխատեմ»
Ես չեմ սպասում մեծ բաների, ես սպասում եմ լավ բաների: Ես բոլոր դեպքերում սպասում եմ դրական փոփոխությունների: Դրան ես հավատում եմ: Իհարկե, մարդիկ կան, ում դուր չի գալիս, ուրիշ հարցեր կան, ուրիշ շահեր կան: Ես այդ շահերից դուրս եմ: Կոնկրետ խոսեմ. եթե ակադեմիական ինստիտուտի գիտաշխատողի աշխատավարձը ցածր է, և գիտաշխատողը կանգնած է սոցիալական սանդուղքի նախավերջին աստիճանին, ես դրա վրա բողոք չեմ բարձրացնում: Անձնական հարց չեմ դնում, այն, որ պետք է լավ ապրես, որ լավ աշխատես, լավ արդյունք տաս: Սա քաղքենիական դատողություն է: Աշխարհիս երեսին մեծ գործեր են ստեղծվել նաև աղքատության պայմաններում: Կարող են քո պայմանները շատ լավ լինեն, դու վայելես այդ պայմանները և գործ չանես: Գիտակցության հարց է: Այո՛, լավ կլինի, որ մեր աշխատավարձը բարձրացնեն. չէ՞ որ այսօր գիտության դոկտորի աշխատավարձը ցածր է պետական պաշտոնյայի աշխատավարձից:
վաղը նրանք կոչվելու են «մտավորական»
Կրթությունը պետք է կարգի բերվի, կրթությունն այսօր խայտառակ վիճակում է: Ես մագիստրատուրայի հետ եմ գործ ունեցել այս քանի տարին: Երրորդ դասարանի մակարդակով մարդիկ նստած են, գրում են տառասխալով: Եվ այս մարդիկ ավարտելու են այդպես կիսատ-պռատ, կիսագրագետ, և նրանք վաղը կոչվելու են «մտավորական»: Հետո ի՞նչ: Վճարովի կրթությունը շատ բան փչացրեց: Մարդիկ պետք է վճարեն սովորելու համար, հակառակն են հասկացել. եթե վճարում ես, կարող ես չսովորել. դու արդեն վճարել ես: Ես բախվել եմ այդ իրականությանը Երևանի թատրոնի և կինոյի ինստիտուտում: Պարզվում է՝ այս է ուսանողակենտրոն վիճակը՝ իրենց պատկերացրած մարդու իրավունքների տեսանկյունից:
հեռուստատեսությունը խոսքը փչացնում է
Ամենից շատ հեռուստատեսությունն է խոսքը փչացնում: Մաներաներ են մտել լեզվին օտար: Ոչ մի լեզվի մեջ այդպիսի ինտոնացիաներ չկան, «ը»-ն են շեշտում, օժանդակ բայն են շեշտում. անճոռնի արտասանություն՝ հանդուգն և վստահ: Շատ դեպքերում հեռուստատեսությունը վատթարագույն դեր է կատարում, որովհետև երեխաները լսում են, ընդօրինակում այդ ինտոնացիաները: Կարծում են՝ ճիշտ խոսելակերպը դա է:
թատրոնը՝ քաղաքակրթության չափանիշ
Հանրությունն ինչ պահանջ ունի, ուզում եմ հասկանալ: Հանրությունն այսօր ոչինչ չի պահանջում, հանրություն չկա, հանրությունը վերացել է: Եվ այդ պատճառով նաև թատրոնն է վերացել: Թատրոնը արվեստ լինելուց առաջ հասարակական հաղորդակցում է, հանդիպման վայր է: Ներկայացման միջոցով մարդիկ հաղորդակցվում են: Եվ սա քաղաքակրթության չափանիշ է եղել ժամանակին: Հիմա հասարակական հաղորդակցում գոյություն չունի: Առաջ մարդիկ երեկոյան տնից դուրս էին գալիս, թատրոն էին մտնում, կինոն էին մտնում, և մշակվում էր հասարակական գիտակցությունը: Հիմա հաղորդակցումը տեղի է ունենում համացանցով, և մարդիկ իրար երես չեն տեսնում: Անկումը սա է: Եվ այստեղ տեղի են ունենում մեծ-մեծ սխալներ: 19-րդ դարում սիրո խոստովանությունները նամակներով էին տեղի ունենում, և ժամանակ էր անցնում. նամակը ուշ էր հասնում, այդ ընթացքում մարդը մտածում էր, հետո կողմնորոշվում, և շփումը տեղի էր ունենում դանդաղ: Հիմա շփումը շատ արագ է, մարդը չի հասցնում մտածել և սխալի մեջ է ընկնում: Մի մեծ աղետ էլ այն է, որ գիրք չեն կարդում մարդիկ: Ես տեսնում եմ նույնիսկ դասախոսներ, որ ի վիճակի չեն հաղթահարել 50-ից ավելի էջ: Մարդիկ սովոր չեն գրքի, ձեռքի շարժումից անգամ կարելի է նկատել, էլ չեմ ասում՝ աչքի: Հիմա պահպանողական դիրքերից եմ ես խոսում, դուրս կգա, որ ուզում եմ քարշ տալ 19-րդ դար: Ամենևին:
ԱՄՆ-ը՝ աշխարհի ուշադրության կենտրոնում. թեժ պայքարից հետո ինչպես են կազմակերպվելու նախագահական ընտրությունները
Այն, որ «Բալասանյան դաշինք»-ը վայր է դրել մանդատները, մամուլից ենք իմացել, քննարկում չենք ունեցել. Ալեքսանյան
Աշնանային Երևանում ընթրեցի Իսլանդիայի նախկին առաջին տիկին, իմ լավ բարեկամ Էլիզա Ռիդի հետ. Հակոբյան (տեսանյութ)
Ղազախստանն աջակցում է Հայաստանի և Ադրբեջանի՝ երկկողմ հարաբերություններում նոր էջ բացելու ձգտումներին. Տոկաև
Վալենսիայում ջրհեղեղի պատճառով դասերը չեղարկվել են, սահմանափակումներ են մտցվել. հայտնի է 220 զոհի մասին
Ուշիի ոլորաններում տեղի ունեցած խոշոր ավտովթարի զոհերի թիվն ավելացել է. ովքեր են մահացածներն ու վիրավորները
Սերժ Սարգսյանի եղբորորդի Նարեկ Սարգսյանն ազատ է արձակվել ՔԿՀ-ից
Միջազգային գիտաժողով, ներկայացումներ. Երևանում անցկացվում են Ֆրանկոֆոն թատերական ամենամյա հանդիպումները
Գերմանիայի ԱԳ նախարարը չհայտարարված այցով ժամանել է Կիև
Իշխան Սաղաթելյանն իր մեջ «ուժ է գտել» ու խոսել. ի՞նչ «հրաշքի» կամ «արմագեդոնի» է նա սպասում
Ձևավորվել են ՆԳՆ ոստիկանության չորս հենասյունային ուղղություններից ևս երկուսը
Առողջապահության նախարարությունն ու ֆրանսիական Վիեննը համագործակցության նոր ուղղություններ կծրագրեն
Ռուսաստանի և Ադրբեջանի վարչապետները համագործակցության հարցեր են քննարկել
Ծաղրածուներին քաղաքական դաշտ բերել չի կարելի, Հայկ Մարությանը, թե ամոթ ունենա, հողում գլուխը կթաղի. Խաչատրյան
Աննա Հակոբյանը ներկա է գտնվել ՀՀ Ազգային հերոս Վահագն Ասատրյանի հիշատակին նվիրված հուշ-ցերեկույթին (տեսանյութ)
Շիրակի մարզպետը մեկնում է արձակուրդ. ով կփոխարինի Մուշեղ Մուրադյանին
Թբիլիսիի կենտրոնում մեկնարկել է ընդդիմության հանրահավաքը. Ռուսթավելիի պողոտան փակվել է (տեսանյութ)
Մեքենաներ են բախվել, «Գազել»-ը կողաշրջվել է. կան տուժածներ (լուսանկարներ)
Վրաստանում ուժեղացվել է խորհրդարանի շենքի անվտանգությունը. ԶԼՄ ներկայացուցիչներին խնդրել են լքել այն
Տնտեսության դիվերսիֆիկացում և ոչ միայն. ինչ են քննարկել Գևորգ Պապոյանն ու ԵՄ պատվիրակության ղեկավարը
30-ամյա տղամարդու սպանության համար մեղադրանք է ներկայացվել 29-ամյա համագյուղացուն. ինչ է կատարվել Մեղրաշենում
Ucom-ի աշխատակիցները մասնակցել են Վայոց Ձորում անտառի վերականգման աշխատանքին
Աշխատանքային առօրյա. Աննա Հակոբյանը տեսանյութ է հրապարակել
Քիմ Քարդաշյանը կրել է արքայադուստր Դիանայի խաչը․ նա աճուրդում այն գնել է 200 հազար դոլարով
Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանի գլխավորած պատվիրակությունը կմեկնի Բաքու՝ մասնակցելու COP29-ին
Ագարակցիները նշեցին Ագարակ քաղաքի 75-ամյակը
Երգող շատրվանի սիրահարը պետք է գնա Գյումրի՝ տեսնի, պատմական քաղաքը բոլորովին նոր տեսք է ունենալու․ Պապոյան
Հրատապ ծրագրերում Փարաքարից մինչ Զվարթնոց ընկած համայնքների ճանապարհի նորոգումը կա՞. Մանավազյանը՝ Սանոսյանին
5-ի փոխարեն՝ 2 րոպեում․ «Հաջողակից՝ սկսնակին» ծրագրով գնված սարքերը արագացրել են աշխատանքը, բարձրացրել որակը
Բանկերը պարտավոր են փոխանակել թղթադրամները, մետաղադրամները, բավարարել պահանջարկը՝ ներառյալ 100 դրամանոցի. ԿԲ
Գնել Սանոսյանը թուրք գործընկերոջ հետ քննարկել է Գյումրի-Կարս երկաթուղու վերագործարկման հնարավորությունները
Հայաստանը մինչև տարեվերջ կվերացնի ԵՄ ավիացիոն «սև ցուցակ»-ում հայտնվելու պատճառ դարձած վերջին թերությունը
Եվրոն թանկացել է. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան նոյեմբերի 4-ին
Հաստատվել է ՀՀ տարածքում քաղաքացիական օդանավի ավիացիոն պատահարի քննության վերջնական հաշվետվությունը
Սպասվում են ուժգին քամու պոռթկումներ, 0-ից ցածր ջերմաստիճան, ձյան տեղումներ
Գյումրիում ՔՊ-ի քաղաքապետի թեկնածուն Կարեն Սարուխանյանն է
Սիմոնյանը Իզաբել Սանտիագոյի և Ալֆորվիլի քաղաքապետի հետ քննարկել է միջխորհրդարանական համագործակցության հարցեր
ՌԴ-ում ՀՀ դեսպան Գուրգեն Արսենյանն իր հավատարմագրերը կհանձնի Վլադիմիր Պուտինին
Քաղաքական իմպոտենտությունը բուժում չունի ու այդ նպատակով Մոսկվա մեկնելը ապարդյուն է. Չախոյան
Ակնկալում ենք համատեղ աշխատանք՝ ամրապնդելու մեր երկկողմ հարաբերությունները. Փաշինյանը՝ Սանդուին
© 2024 Հայկական ժամանակ
Website by MATEMAT