Ռուսաստանը հայտարարել է «Բաց երկնքի պայմանագրից» դուրս գալու մասին. ԱՄՆ-ից հետո կասկածներ ունեն

Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը հայտարարել է երկրի՝ «Բաց երկնքի պայմանագրից» դուրս գալու ընթացակարգ սկսելու մասին: Նախարարությունը պարզաբանել է, որ այս որոշումը կայացվել է այն բանից հետո, երբ անցյալ տարվա նոյեմբերին ԱՄՆ-ի՝ պայմանագրից դուրս գալուց հետո խախտվել է «մասնակից պետությունների շահերի հավասարակշռությունը», որը ձեռք է բերվել այս պայմանագրի կնքման արդյունքում:

 TACC-ը ներկայացրել է պայմանագրի բոլոր մանրամասները և հավանական պատճառները, թե ինչու է Ռուսաստանը կայացրել նմանատիպ որոշում:

Այսպես, «Բաց երկնքի պայմանագիրը» (Treaty on Open Skies) թույլ է տալիս իր անդամ երկրներին  ռազմական գործունեություն վարելու եւ հետախուզական նպատակներով  թռիչքներ իրականացնել միմյանց օդային տարածքներում:

Ռազմական տեղեկատվության ստուգման և օդային տարածքների փոխադարձ լուսանկարներով փոխանակման առաջարկը առաջին անգամ արել է ԱՄՆ Նախագահ Դուայթ Էյզենհաուերը 1955 թվականի հուլիսի 21-ին Ժնևում՝ 4 տերությունների ղեկավարների (ԽՍՀՄ, ԱՄՆ, Մեծ Բրիտանիա, Ֆրանսիա) խորհրդաժողովում: Բանակցությունները սկսվել են 1950-ականների վերջին, բայց ավարտվել են 1960-ի մայիսին ամերիկյան U-2 հետախուզական ինքնաթիռի հետ կապված միջադեպից հետո (այն խոցվել է ԽՍՀՄ օդային տարածքում): 1989-ի գարնանը ԱՄՆ նախագահ Ջորջ Բուշը հրավիրել էՆԱՏՕ-ի և Վարշավայի պայմանագրի ղեկավարությանը վերադառնալ այս հարցի քննարկմանը: Բանակցությունների առաջին երկու փուլերը տեղի են ունեցել 1990 թվականին Օտտավայում (Կանադա) և Բուդապեշտում (Հունգարիա): Այնուհետև բանակցային գործընթացը շարունակվել էՎիեննայում 1991 և 1992 թվականներին:

1992 թ. մարտի 24-ին Հելսինկիում այն ստորագրել են 27 երկրների ներկայացուցիչներ `Եվրոպայում անվտանգության և համագործակցության համաժողովի անդամները (եվրոպական երկրներ, ինչպես նաև ԱՄՆ և Կանադա. 1995 թվականից`նաև ԵԱՀԿ): Պայմանագիրն ուժի մեջ է մտել 2002 թվականի հունվարի 1-ից 20 երկրների կողմից վավերացումից հետո :

Այսօր Ռուսաստանի հետ միասին պայմանագրի մասնակից են ԵԱՀԿ 57 երկրներից 33-ը՝ Բելառուս, Բելգիա, Բուլղարիա, Բոսնիա և Հերցեգովինա, Մեծ Բրիտանիա, Հունգարիա, Գերմանիա, Հունաստան, Վրաստան, Դանիա, Իսլանդիա, Իսպանիա, Իտալիա, Կանադա, Լատվիա, Լիտվա, Լյուքսեմբուրգ, Նիդեռլանդներ , Նորվեգիա, Լեհաստան, Պորտուգալիա, Ռումինիա, Սլովակիա, Սլովենիա, Թուրքիա, Ուկրաինա, Ֆրանսիա, Ֆինլանդիա, Խորվաթիա, Չեխիա, Շվեդիա, Էստոնիա: Պայմանագիրը ստորագրվել, բայց չի վավերացվել Ղրղզստանի կողմից:

Փաստաթուղթը կարգավորում է թռիչքների իրականացումը, պարունակում է պահանջներ օդանավի և դիտարկման սարքավորումների նկատմամբ, սահմանում է հավաքագրված տեղեկատվության մշակման կանոններ: Տեղեկատվությունը գնում է տվյալների բանկ, որը հասանելի է բոլոր մասնակիցների համար: պայմանագրով հնարավորություն է տրվում մասնակից երկրներին կատարել էկոլոգիական վիճակի մոնիտորինգ, լինել արտակարգ իրավիճակների գոտիներում, ԵԱՀԿ խաղաղապահ գործողությունների շրջանակներում հակառակորդ կողմերի տարածքի և գործողությունների մոնիտորինգ իրականացնել: Դիտորդական ինքնաթիռի թռիչքային երթուղին պետք է անցնի ոչ ավելի, քան տասը կիլոմետր այն հարևան պետության սահմանից, որը պայմանագրի կողմ չէ:

Պայմանագիրը յուրաքանչյուր մասնակցի տալիս է որոշակի քանակության քվոտաներ (ներառյալ ՝ ակտիվ, երբ երկիրը տեսչական թռիչքներ է իրականացնում այլ պետության տարածքով և պասիվ, երբ ընդունում է այլ պետությունների ստուգումները): ԱՄՆ-ը (մինչ պայմանագիրը լքելը) և Ռուսաստանի ու Բելառուսի գործընկեր խմբերը տարեկան ունենում են 42 թռիչքի հնարավորություն: Գերմանիան, Կանադան, Ֆրանսիան, Մեծ Բրիտանիան, Իտալիան, Թուրքիան և Ուկրաինան ունեն 12-ական թռիչք: Ամենափոքր քվոտան ՝ 2 թռիչքի, Պորտուգալիայինն է: Միևնույն ժամանակ, բոլոր  քվոտաները չեն կարող օգտագործվել միայն մեկ պետության տարածքով թռիչքների համար:

Դիտորդական ինքնաթիռը թեև կարող է ռազմական անվտանգության նպատականերով թռիչքներ իրականացնել, սակայն հագեցած չէ որևէ զենքով: Դրա վրա տեղադրված սարքավորումները (օդային տեսախցիկներ) ենթարկվում են պայմանագրի անդամների ներկայացուցիչների փորձաքննության, ինչը բացառում է պայմանագրով չնախատեսված տեխնիկական միջոցների օգտագործման հնարավորությունը: Դիտորդական ինքնաթիռներում  միշտ ներկա են այն երկրի ներկայացուցիչները, որի տարածքում թռիչքն է տեղի ունենում: Հնարավոր է նաև օգտագործել դիտարկվող կողմին պատկանող ինքնաթիռներ: Դիտորդական ու հետախուզական ինքնաթիռները հատուկ սարքավորումներով են հագեցած:

Այն երկիրը, որի տարածքում դիտարկումներ են տեղի ունենում,  կարող է արգելել իր օդային տարածքում թռիչքը, եթե դա խախտում է փաստաթղթում նշված ընթացակարգերը կամ երթուղու նկատմամբ պահանջները: Թռիչքների արգելքի համար դիտարկվող կողմի համար պատժամիջոցներ չկան:

Պայմանագրով սահմանված դրույթների գործնական իրականացման նպատակով ստեղծվել է Բաց երկնքի խորհրդատվական հանձնաժողով որի կենտրոնակայանը Վիեննան է՝ կազմված մասնակից պետությունների ներկայացուցիչներից: Այն տարեկան առնվազն չորս նստաշրջան է գումարում, իսկ արտահերթ նստաշրջանները գումարվում են մեկ կամ մի քանի մասնակից երկրների պահանջով: Հանձնաժողովի որոշումներն ընդունվում են կոնսենսուսով և պարտադիր են: 5 տարին մեկ խորհրդաժողովներ են անցկացվում` այս փաստաթղթի կետերը վերանայելու համար:

Տարիներ շարունակ Միացյալ Նահանգները մեղադրում էին Ռուսաստանին փաստաթղթի մի շարք կետեր խախտելու մեջ, մասնավորապես ` Կալինինգրադի մարզի վրայով 500 կմ դիտորդական թռիչքների և 10 կմ հեռավորության վրա Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի սահմանների երկայնքով դիտորդության համար: Ռուսաստանը Կալինինգրադի շրջանի նկատմամբ սահմանափակումները բացատրում է նրանով, որ երկարատև թռիչքների պատճառով տարածաշրջանի ամբողջ օդային տարածքը արգելափակված է քաղաքացիական ավիացիայի համար: Ինչ վերաբերում է Աբխազիային և Հարավային Օսիային, ապա Ռուսաստանի Դաշնությունը նրանց ճանաչում է որպես անկախ պետություններ, որոնց կապակցությամբ, նրանց հետ արգելվում է թռիչքները սահմանից 10 կմ հեռավորության վրա: Ըստ Ռուսաստանի, եթե այլ երկրներ դրանք համարում են Վրաստանի տարածք, դա միջազգային հարաբերությունների խնդիր է, և չի կարող համարվել պայամանագրի խախտում: Իր հերթին, Մոսկվան պահանջներ է ներկայացրել Վաշինգտոնին `պայմանագրի կետերը  բարդացնելու և դիտորդական թռիչքները սահմանափակելու վերաբերյալ: Նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է պայմանագրից ԱՄՆ-ի դուրս գալու մասին 2020 թվականի նոյեմբերի 22-ին: Եվրոպական անդամները ափսոսանք են հայտնել ԱՄՆ-ի դուրս գալու կապակցությամբ: Ռուսական կողմն էլ պնդում էր, որ քանզի պայմանագրի դուրս գալուց հետո դրա կազմում են մնացել ՆԱՏՕ-ի անդամ երկրները, ԱՄՆ-ը կարող է օդային տարածքների, այդ թվում՝ ՌԴ տարածքի  մասին ցանկացած տեղեկություն ստանալ նրանցից այն դեպքում, երբ Ռուսաստանին արգելվում է արդեն թռիչքներ իրականացնել ԱՄՆ-ի տարածքում:

Պայմանագրից Ռուսաստանի դուրս գալու որոշման հետ կապված  Հյուսիսատլանտյան դաշինքից հայտարարել են, որ պատրաստ են ՌԴ-ի հետ երկխոսության՝ պայմանագրի ներսում ՌԴ-ի ուՆԱՏՕ-ի միջեւ ռազմական տեղեկատվության  մասին: Այս մասին հայտնել է դաշինքի պաշտոնական ներկայացուցչի տեղակալ Փիրս Կազալեն՝ հավելելով, որ անդամ երկրները քննարկումներ կունենան ռուսական կողմի հետէ հետագա աշխատանքների հետ կապված:

Տպել
1271 դիտում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները

Ոչ միայն դեղերը, այլև վիտամինները, սննդային հավելումները պետք է պահվեն երեխաների համար անհասանելի վայրում. ԱՆ

Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով

Ֆրանսիայի հետախուզական ծառայությունները խորհուրդ են տալիս չեղարկել Օլիմպիական խաղերի բացման արարողությունը

Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ

Հայտարարվել է Տաթև ՀԷԿ-ի ՕԿՋ-ի վերանորոգման աշխատանքների տեխնիկական վերահսկողության մրցույթ

Քարաթափում Արարատի մարզում. ճանապարհը դարձել է միակողմանի երթևեկելի

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված