Ի՞նչ կտա Հայաստանին վերջերս բացված Մայնինգ ֆերման եւ ի՞նչ է իրենից ներկայացնում բիթքոինը

Հոկտեմբերի 18-ին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը եւ «Մուլտի Գրուպ» կոնցեռնի հիմնադիր Գագիկ Ծառուկյանը մասնակցեցին «Օմնիա Թեք» ընկերության եւ «Մուլտի Գրուպ» կոնցեռնի համագործակցությամբ ՀՀ-ում կառուցված տարածաշրջանում խոշորագույն Մայնինգ ֆերմայի բացման հանդիսավոր արարողությանը: Մայնինգ ֆերմայում տեղադրված 150 հազար համակարգիչ ամսական կարտադրի 35 բիթքոին, որոնցից յուրաքանչյուրի փոխարժեքը միջազգային շուկայում մոտ 6500 դոլար է կամ 3 միլիոն դրամ: Նիկոլ Փաշինյանը լրագրողների հետ զրույցում նշել էր, որ շատ հետաքրքիր է, սակայն կարիք ունի հասկանալու, թե ինչ է բիթքոինը:

«Բիթքոինը ապակենտրոնացված, բոլորի կողմից ապահովվող եւ անանուն փող է: Այսինքն՝ փող, որը պետության մենաշնորհից դուրս է բերված»,- այս մասին մեր զրույցում ասաց տեղեկատվության անվտանգության մասնագետ Սամվել Մարտիրոսյանը:

- Պարոն Մարտիրոսյան, ի՞նչ է իրենից ներկայացնում Մայնինգ ֆերման:

- Կրիպտոարժույթը ենթադրում է հատուկ գործողություններ, որոնք թույլ են տալիս, որպեսզի ինքը գործի, փոխանցումներ իրականացվեն եւ գումարած դրան՝ ստեղծվի նոր բիթքոին: Եթե օրինակ հասարակ դրամը Կենտրոնական բանկը էմիսիա է անում` տպում է նոր փողեր, բիթքոինի էմիսիան կենտրոնացված չի եւ արվում է հենց շնորհիվ մայնինգի: Դա մի կողմից ապահովում է, որպեսզի բոլոր գործարքները իրականացվեն գաղտնագրված անանուն ձեւով, իսկ գործարքը ապահովողները հենց մայներներն են: Դրա դիմաց նրանք տրամադրում են իրենց համակարգչային հզորությունները եւ ստանում են բիթքոիններ: Դա վերաբերում է նաեւ կրիպտոարժույթներին: Այսինքն, մայնինգով կարելի է զբաղվել օրինակ էթերիում կրիպտոարժույթի հետ կապված եւ հարյուրավոր այլ կրիպտոարժույթների հետ կապված, անպայման չի, որ դա հենց պետք է բիթքոինը լինի:

Դա փաստացի մեծ հզորություններ են, որը ներգրավվում է՝ ապահովելու կրիպտոարժույթների աշխատանքը եւ դրա դիմաց ստանում են պարգեւատրում, որը կրիպտոարժույթի տեսքով ստանում է մայնինգ ֆերման: Բնականաբար, ինչքան ավելի հզոր ֆերմա ունես, այնքան քո շահույթն ավելի մեծանում է: Աշխարհում կան շատ մեծ հզորություններ ներգրավված սրա մեջ, կան նաեւ անհատներ, որոնք ներգրավված են եւ կան նաեւ մարդիկ, ովքեր հենց իրենք են ստեղծում նման հզորություններ: Հիմնական այսպիսի լուրջ հզորություններ կան Չինաստանում: Մեզ մոտիկ երկրներից Վրաստանն է, որը մտնում մայնինգ հզորություն ունեցող երկրների թոփ տասնյակի մեջ է: Բնականաբար՝ դա եկամուտ ստանալու միջոց է նաեւ:

Հայաստանում, իհարկե, սա մի քիչ յուրահատուկ է, որովհետեւ օրենսդրական կարգավորումներ չկան: Այդ տեսանկյունից հետաքրքիր է, թե հարկայինը ինչպես է հաշվարկելու: Դա նաեւ նախադեպ կդառնա, որովհետեւ իրականում Հայաստանում մայնինգով զբաղվող շատ մարդիկ կան` հիմնականում անհատներ կամ խմբեր, որոնք այդ մայնինգը իրականացնում են սեփական տարածքներում ու իրենք փաստացի ընդհատակում են գտնվում, որովհետեւ չգիտեն՝ ինչպես մտնել օրինական դաշտ:

- Մայնինգ ֆերման ռիսկային տարրեր չի՞ պարունակում:

- Դա ահավոր էներգատար է: Դու պետք է նաեւ կարողանաս ապահովել ջերմահեռացումը, որովհետեւ մեծ քանակի տեխնիկա է աշխատում: Այստեղ կախված է նաեւ կրիպտոարժույթի գներից: Օրինակ անցած տարի, երբ մեկ բիթքոինը 20 հազար դոլարի էր հասնում, բնականաբար՝ մայնինգը շատ շահավետ էր: Հիմա դա այդ շահավետությունը չունի: Բայց, իհարկե, եթե դու միանգամից մեծ հզորություն ստեղծես, կկարողանաս շահավետ աշխատել: Այստեղ լուրջ խնդիրն այն է, որ կարող է կուրսի կտրուկ անկում լինի, ինչը նախօրոք գնահատել հնարավոր չի: Ռիսկայնությունը դա է, որ ներդրումը հնարավոր է հետ չբերես:

- Որպես մասնագետ ի՞նչ խորհուրդ եք տալիս քաղաքացիներին, արժե արդյո՞ք զբաղվել մայնինգով:

- Կրիպտոարժույթներով զբաղվելը շատ ռիսկային է, օրինակ ֆորեքսում դոլար-եվրո տարբերությունների վրա կարողանում են ինչ-որ շահույթ ստանալ` չնայած շատերը կորցնում են, բայց այնտեղ գոնե քաղաքական իրավիճակներից ելնելով կարող ես որոշակի հաշվարկներ անել: Կրիպտոարժույթի դեպքում քանի որ չկա կարգավորող ոչ մի մարմին, իր գինը կարող է կտրուկ ընկնել կամ բարձրանալ ու շատ քիչ անալիտիկներ կան, որ կարողանում են գոնե ինչ-որ չափով կանխատեսել: Խորհուրդ չեմ տա վերջին փողերը վերցնել, դնել այս ամենի մեջ:

- Աշխարհում նման բան ստեղծելու նպատակը ո՞րն էր:

- Ի սկզբանե փորձ է արվել ստեղծելու փող, որը մի քանի կարեւոր հատկություն կունենա: Ինքը կախված չի լինի կենտրոնական բանկից, կամ նմանատիպ ինչ-որ կենտրոնից, որը կարող է էմիսիա անել: Այն անանուն է, թույլ չի տալիս, որպեսզի պետությունը մարդկանց վերահսկի: Այսօր, եթե դու բանկային քարտով գործարք ես անում, ամեն դեպքում թափանցիկ ես լինում ուժային կառույցների համար: Ընդհանուր առմամբ, ստեղծվեց այսպիսի մի անարխիստական տիրույթ փողի հանդեպ, իրենց գաղափարը դա էր, որ փողը մարդկանց ճնշելու մեթոդ է, որ պետությունը մարդկանց ճնշած է պահում, իսկ սա թույլ է տալիս ապակենտրոնացնել փողը: Մայնինգի լավ կողմերից մեկը այն է, որ գործարքը թափանցիկ է, բայց անանուն:

- Ի՞նչ է, վերջիվերջո իրենից ներկայացնում այդքան քննարկվող բիթքոինը:

- Ինքը ապակենտրոնացված, բոլորի կողմից ապահովող եւ անանուն փող է: Այսինքն փող, որը պետության մենաշնորհից դուրս է բերված: Այդ կրիպոանարխիստները տարբեր ուղղություններով փորձում են պետական մենաշնորհների դեմ պայքարել: Կան մարդիկ, որոնք 3D պրինտերներով տպում են զենք եւ այդ ֆայլերը բաց դնում են, որ յուրաքանչյուրը կարողանա տպել զենք, որովհետեւ համարում են, որ պետությունը չպետք է ունենա զենքի մենաշնորհ:

Դրա մի ճյուղից է օրինակ «Վիկիլիքս»-ը: Նրանք կարծում են, որ պետությունը գաղտնի է պահում ամեն ինչ եւ այդ գաղտնիության հիման վրա ստեղծվում է ճնշող համակարգ: Պետք է այնպես անեն, որ պետությունը գաղտնազերծեն: Բիթքոինը այդ ընդհանուր գաղափարի մի ուղղությունն է ստեղծել՝ փող, որը պետության մենաշնորհը չի լինի, այլ կլինի բոլորինը:

- Աշխարհում կա՞ն մարդիկ, ովքեր դոլարով միլիարդատեր են դարձել բիթքոինի միջոցով:

- Կան, հատկապես այն մարդը, որը ստեղծել է, չնայած մինչեւ հիմա հայտնի չէ, թե նա ով է: Նա միլիարդատեր է, նա է ստեղծել առաջին բիթքոինները եւ ունի միլիոնից ավելի բիթքոին: Նրա քսակները բաց երեւում են: Կար վարկած, որ նա մոռացել է իր գաղտնաբառը: Կան էլի մարդիկ, որ ահռելի գումարներ են կուտակել, հիմնականում նրանք են, ովքեր սկզբից են մտել սխեմայի մեջ եւ չնչին գներով են ձեռք բերել:

- Մայնինգ ֆերման Հայաստանին ի՞նչ է տալու:

- Իհարկե, ինքը զուտ ինչ-որ մի բիզնեսի ձեւ է, բայց այստեղ կա մի դրական կողմ: Բիթքոինը նաեւ տեխնոլոգիաներ են, ինչը բիթքոինի հիմքում է ընկած, այդ նույն բլոքչեյնի տեխնոլոգիան այսօր կիրառելի է շատ տեղերում: Օրինակ, Աննա Հակոբյանի բացած հիմնադրամի մուտքերը փորձում են փաստացի բլոքչեյնի վրա նստեցնել: Դրա իմաստը այն է, որ ինքը լրիվ թափանցիկ է եւ հնարավոր չէ այնտեղ կեղծել: Վրաստանում օրինակ՝ կադաստրն է անցել բլոքչեյնի, նույն մեխանիզմն է աշխատում: Դա զրկում է չինովնիկին հետին թվով կեղծիքներ անելու հնարավորությունից: Սա տեխնոլոգիա է, որը մենք կարող ենք կիրառել շատ ուրիշ տեղերում: Այն մեթոդ է, որը կարող է ընտրություններում կիրառվի, բանկային համակարգում, որպեսզի գործարքները ոչ թե օրեր տեւեն, այլ վայրկյաններ: Այսինքն, վերանալով իր փողային հատվածից, իր հիմքում ընկած տեխնոլոգիաները շատ կիրառելի են տարբեր տեղերում: