Պետք է ուշադիր լինենք, այլապես նորից նույն կոտրած տաշտակի առջև կկանգնենք

Հայաստանում իշխանափոխության պահանջով սկսված համաժողովրդական շարժմանը միացած մտավորականության շարքերն օրեցօր համալրվում են նաև սփյուռքի ներկայացուցիչներով:

Ի՞նչ ներդրում կարող են ունենալ մտավորականները Հայաստանում տեղի ունեցող հեղափոխական գործընթացներում, ի՞նչ խնդիրներ են նրանք տեսնում, որ պետք է ձեւակերպվեն ու լուծում ստանան իշխանափոխությունից հետո: Այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ այս հարցերին անդրադարձան Հայաստանում եւ սփյուռքում բնակվող մտավորականներից մի քանիսը: Ռուսաստանի Բնական Գիտությունների Ակադեմիայի ակադեմիկոս, դոկտոր, պրոֆեսսոր Լևոն Բեկլարյանի համոզմամբ՝ այսօր Հայաստանում կատարվող իրադարձությունները ունեն հսկայական խորը իմաստ՝ գլոբալ առումով:

Մոսկվայից տեսազանգի միջոցով կապ հաստատած ակադեմիկոսն անդրադարձավ Սերժ Սարգսյանի մեկշաբաթյա վարչապետությանը՝ ասելով, որ երբ նա ընտրվեց, համարյա մի շաբաթ ոչ ոք չշնորհավորեց նրան. «Վրաստանը, Ռուսաստանը եւ էլի մի երկու երկրից՝ հաշված մարդիկ էին շնորհավորողները, իսկ ի՞նչ եղավ, երբ Սերժ Սարգսյանը հեռացավ, միանգամից սկսեցին եվրոպական, համաշխարհային մակարդակով հայ ժողովրդին շնորհավորել»:

Լևոն Բեկլարյանն անդրադարձավ նաև, թե ինչպես են նայում Ռուսաստանում թավշյա հեղափոխությանը եւ առհասարակ այս իրադրությանը: Նա նշեց, որ սկզբում  Ռուսաստանում ոչ մի մեկանաբանություն չկար այստեղ կատարվածի շուրջ. «Ռուսական մամուլը սուս-փուս նայում էր, թե ինչ է կատարվում, բայց հետո սկսեցին քոմենթները, եւ հիմա կարող եմ ասել, որ երկու տեսակի վերաբերմունք կա թավշյա հեղափոխության շուրջ՝ մի մասը չեն հավատում, ասում են՝ գունավոր հեղափոխություն է եւ կապում են Ուկրաինայի հետ, իսկ մյուս մասն՝ անգամ իշխանական մարմիններում, նայում են, թե ինչ դրական օրինակներ կարելի է քաղել այդտեղ կատարվածից: Հայաստանի դրական փորձը շատ կարևոր է լինելու անգամ Ռուսաստանի նման հզոր երկրի համար, այնտեղ էլ վիճակը նույնն է, պարզապես ինչ-որ բան փոխելու համար շատ դժվար է»:

Լևոն Բեկլարյանի համոզմամբ՝ այսօր հայությունը վերադառնում է իր բազային հասկացողությանը. ասում է՝ ո՛չ թալանին, ո՛չ օլիգարխիային. «1990 թվականից հայերին կոչ արեցին, որ եկեք զբաղվենք վաշխառությունով եւ թալանով: Եկեք  թալանենք Հայաստանը, ստեղծենք օլիգարխիա, լավ կզարգանանք, լավ առաջ կգնանաք: Օլիգարխիայի ներկայացուցիչները հայտնի են իրենց կլիչկաներով՝ կա՛մ կատվի, կա՛մ շան, ժողովրդի վերաբերմունքից է դա առաջացել եւ ցույց է տալիս ժողովրդի վերաբերմունքը նրանց նկատմամբ»:

Ճարտարագետ, ԱՄՆ-ից Հայաստան ժամանած բարերար Լևոն Թորոսի բնորոշմամբ՝ արժեքները նյութական չեն, այլ հոգևոր, բարոյական մաքուր, համոզիչ ու արդար: Նրա հավաստիացմամբ՝ սփյուռքը պատրաստ է աջակցել երիտասարդներին, բերել ներդրումներ. «Ամենամեծ խոչընդոտն այն էր, որ չկար կառավարության մեջ որևէ լծակ, որ կարողանայիր օգնել Հայաստանին: Ամենամեծ խոչընդոտը հենց այս կառավարությունն ու իշխանությունն էին, և որևէ ձևով չէին կարող մտնել ու օգնել: Հիմա այդ խոչընդոտները չկան»: 

Վերջինս ասաց, որ շատ ուրախ է, քանի որ թեկուզ կարճ ժամանակով, առիթ է ունեցել ներկա գտնվել Նիկոլ Փաշինյանի ղեկավարած այս շարժմանը: «Սփյուռքը կարող է լինել Հայաստանում ապրող երիտասարդների կողքին, կսատարի, որ ավելի հաջողակ լինեն, ներդրումներ կբերեն, տնտեսական եւ քաղաքական ձևով օգտակար կլինեն այս երիտասարդ շարժմանը»,-ասաց Լևոն Թորոսը:

Մտավորականները խոսեցին հետագա ծրագրերի, սպառնացող վտանգների մասին, նշեցին, որ իրենց խնդիրն է՝ ապահովել համաժողովրդական շարժումը ինտելեկտուալ, գաղափարական, հոգևոր հենքով եւ ջանալ թույլ չտալ, որպեսզի այժմ զարթոնքի մեջ գտնվող երիտասարդությունը կոտրվի: Կրոնագետ Վարդան Խաչատրյանն ասաց, որ անհրաժեշտ է նախեւառաջ վերացնել այն ամենը, ինչ բերել է այս ծանրագույն վիճակին. «Մենք Հայաստան ենք ներկրել ադրբեջանական կոռուպցիա, որի հետևանքով երկրի իշխանությունները մտածում են, որ երկրի տերը իրենք են, այն ամենը՝ ինչը պատկանում է ժողովրդին՝ դիտարկում են որպես սեփականություն եւ ի վիճակի են այդ ամենն ուղղակի յուրացնել»,-ասաց նա:

Վերջինս մտահոգություն հայտնեց, որ երկրում երկար տարիներ բացակայել է արդարադատությունը եւ հիշեցրեց արտասահմանյան դիտորդների կողմից նշված այն փաստը, թե՝ չկա երկիր, որտեղ հարյուրավոր մասնավոր անձանց պետության հետ հարաբերություններում տեղի ունեցող դատավարական պրոցեսներից ոչ մի մասնավոր անձ չի հաղթել:

Խաչատրյանը նշեց, որ մենք անկախ լրատվամիջոցների ոչնչացում ենք ունեցել, հնարավորություն է եղել մուտք գործել, գնել եւ օգտագործել տվյալ լրատվամիջոցը՝ տեղի իշխանության դիրքերն ամրապնդելու համար. «Վրեժխնդրություն էր սպասվում բոլոր նրանց, ովքեր պատրաստ էին ինչ-որ ձևով օգնություն ցուցաբերել ընդդիմությանը»: Վարդան Խաչատրյանն ամենածայրահեղ երևույթներից առանձնացրեց իշխանության ժառանգաբար փոխանցումը. «Մենք հասել էինք ժառանգական ավտորիտարիզմի, երբ մարդիկ գոյություն ունեցող ամեն ինչը համարում էին իրենցը, որը պետք է ժառանգեին իրենց երեխաներին»:

Վերջինս հույս հայտնեց, որ ապագա իշխանությունն առաջին հերթին հաշվի կառնի այս ամենը եւ ամեն գնով կկասեցնի, իսկ նախկինում ստեղծված իրավիճակը հետ կաճի այնպես, որ երկիրը, հայրենիքը դառնա թանկ. «Մեզ զարմացրեց այն, որ քառօրյայի ժամանակ մեր մարտիկների ոգեղեն էությունը կանգնեցրեց Ադրբեջանի նոր մակարդակի բարձրացված բանակը, ինչի՞ դա մեզ զարմացրեց, որովհետև մենք համարում էինք, որ այս ամենի միագումարում արժեզրկվել էր նաև հայրենիքը»:

Ռեժիսոր եւ դրամատուրգ Խաչիկ Չալիկյանն ասաց, որ մինչ այս շատերի մոտ դժգոհություն եւ անվստահություն կար մտավորականության հանդեպ. «Արդարացի դժգոհություն էր, բնական է, որովհետև մշակութային աղետի հետ միասին չէր կարող մտավորականների շերտը եւս չարժեզրկվել: Սակայն ուզում եմ ասել, որ ոչ միայն այս պահի թելադրանքով, այլ արդեն տարի ու կես է՝ ինչ մենք փորձում ենք այդ բացը լրացնել, մեր առաջնային խնդիրն այն է, որ մենք ուզում ենք բարձրաձայնել մտավորականության դերը հայ իրականության մեջ: Այսօրվա սպասված նոր երկրի մտավորականությունը կա եւ սա մեծ պատասխանատվություն է, այլ ոչ թե միայն հպարտանալու առիթ»,- ասաց Խաչիկ Չալիկյանը: «Սերժը իր ոհմակի հետ մի մեծ խնդիր լուծեց, դա այն էր, որ ժողովրդի տասնամյակների ատելությունը կուտակեց իր վրա, եւ իրենից հրաժարվելուց հետո մեզ մնաց սերը»,-ասաց դրամատուրգը: Վերջինս ընգծեց, որ այսօրվա մտավորականության դերն է այնպես անել, որ այդ սերը մնա ու տարածվի. «Կուզեի, որ հաղթականությամբ շատ չտարվեինք, որովհետև անձամբ ես զգում եմ բազմագլուխ հրեշի կտրված գլխի դավադիր շնչառությունը, գուցե դա իմ մեղքն է, բայց մենք պետք է զգոն լինենք եւ երբեք չթուլացնենք այդ մեծ պայքարի լիցքը»: Վերջինս կարևորեց, նոր գործերի մղող հիմնական ուժը համայն հայության միասնությունն է:

Երգահան Եղիշե Պետրոսյանի բնորոշմամբ՝ 1988-ից հետո՝ սա մեր միակ հնարավորությունն է՝ ինքներս մեզ արժեվորելու, նորից մեջքներս ուղղելու, քանի որ աննախադեպ մի բան է եղել, որ կարողացել ենք նմանատիպ հրաշք իրագործել:

Ըստ Եղիշե Պետրոսյանի՝ այսօր շատ պատասխանատու վիճակ է, չի կարելի ձեռքից բաց թողնել, այլ առաջին քայլից հետո պետք է գնալ երկրորդին. «Շատ կարևոր է կարողանալ կոնսոլիդացնել ամբողջ մտավոր եւ տնտեսական պոտենցիալը, որպեսզի պահենք ստեղծվածը: Սխալ էր կազինոյի մենեջերին դնել գրախանութի ղեկավարման մեջ, քանի որ նա այն գործում հաջողել էր, այս մեկում չէր կարող»:

«Մենք պետք է շատ ուշադիր լինենք, որպեսզի բարոյական կողմը պահելով՝ բարոյական հիմքերի վրա դրվի այս ամենը, այլապես նորից կկանգնենք նույն կոտրած տաշտակի առջև: «Դիագնոզը այսօրվա մեր երկրի այսպիսին է՝ մենք տեսնում ենք մի դիակ, որը համայն աշխարհում պարտքեր է կուտակել եւ այդ դիակը փրկելու համար մեծ ծախսեր է պետք, դիակն այսօրվա Հայաստանն է՝ իր մեռած տնտեսությամբ, իր արյունահոսող վերքերով»,-եզրափակեց արվեստագետը:

 Աղունիկ Հովհաննիսյան

Տպել
7740 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում