Պատի փողոց

Պատի փողոցը մոխրագույն է: Պատի փողոցը մարդաշատ է: Պատի փողոցը մոխրագույն մարդաշատ վայր է, որտեղ ամեն ինչ որոշում են վեր ու վար իջնող գործակիցները, ինդեքսները, տոկոսներն ու դրույքները: Պատի փողոցում փողն է, որ պտտում է ամեն բան, ավյուն տալիս մոխրագույն մարդկանց նամշած մարմիններին ու փայլեցնում նրանց սառն աչքերը:

Ներխուժումից կես ժամ առաջ գերշահավետ առաջարկներ էին ստացվում Հարավային Ասիայի բորսաներից, որոնք վաճառքի էին հանում իրենց գրողի տարած բրինձը` չտեսնված ցածր գներով: Լառա Մոն անունով գործակալն, ով հագած էր կարճ, մոխրագույն շրջազգեստ եւ քիպ-ընդգծող, լայն բացվածքով սպիտակ շապիկ, գրառումներ էր կատարում իր պլանշետում` հաշվելով բրնձի գնի հնարավոր փոփոխություններն ամերիկյան շուկայում: Նա նստած էր Պատի փողոցի բարձրահարկ շենքերից մեկի տակ, շքամուտքի աստիճաններին: Նրա երկար ոտքերը, որ առանձնանում էին իրենց ճերմակությամբ մոխրագույն աստիճանների մռայլի վրա, ձգված էին ողջ երկարությամբ: Նուրբ ոտնաթաթերից կախված էին սեւ բարձրակրունկ կոշիկները: Հարեւանությամբ նստած էր գործակալ Դիմ Ֆանն ու հայացքը պարբերաբար գցում էր Լառայի պլանշետին: Աղջկա կուրծքը, որ կախված էր սենսորային դիսփլեյի վրա, լուսավորվում էր հազիվ ընկալելի նեոնային երանգով: Դիմ Ֆանն ուզում էր հասկանալ Լառայի կատարած բարդ հաշվարկները` գուշակելու բրնձի գների անկման տրված հնարավորությունները: Նրա ուշադիր հայացքը ժամանակ առ ժամանակ ընկնում էր Լառայի կրծքին, բայց թվերի եւ զրոների գլխապտույտ պարը, որ ղեկավարվում էր աղջկա բարակ մատների կողմից, ամբողջովին կլանել էր նրա ուշադրությունը:

* * *

Ներխուժման պահին Պատի փողոցն ավելի մարդաշատ էր, քան սովորաբար: Տարբեր բորսաներում տեղի ունեցող իրարանցումը թեժացրել էր գործակալների կրքերը, եռացրել նրանց արյունը եւ ընդհանուր ոգեւորություն առաջացրել: Մարդկանց կողմից ներխուժման պահն ընկալվեց բավական երկար դադարից հետո, որի ընթացքում պլանշետներից եւ ցուցատախտակներից հայացքները պոկած եւ երկնքին սեւեռած գործակալները փորձում էին հասկանալ, թե ինչ կարող է նշանակել այդ հսկա մետաղական սարքը, որ կախված է մոխրագույն ամպերից, ինչից է այն պատրաստված եւ ինչպես հնարավոր կլինի այն վաճառել: Միայն զգուշացնող ձայնային հարվածից եւ դիվերսիոն մակույկների հարձակումից հետո մարդկանց մոտ սկսվեց պահպանման բնազդով պայմանավորված խուճապը: Սկսվեց մի չտեսնված հիստերիա, աղմուկ եւ անկանոն շարժում, որտեղ ամեն ոք փորձում էր հնարավորինս թաքնվել, հնարավորինս պաշտպանվել, հնարավորինս անհետանալ եւ հնարավորինս ողջ մնալ: Ընդհանուր առմամբ, ներխուժումը տեւեց հինգ րոպե, որի ընթացքում տասնյակ դիվերսիոն մակույկները հասցրեցին տիեզերանավ տեղափոխել ամեն տեսակի երկրային մթերքներ, կահ-կարասի, հազարավոր երկրային առարկաներ, Կուրտ Վոննեգուտի «Համար հինգ սպանդանոց» գիրքն ու երկու պատահական քաղաքացիների:

* * *

Ներխուժումն ավարտելուց երեք շաբաթ անց, Տրալֆամոդոր մոլորակի վրա ժողով էր, որին մասնակցում էին օտար օրգանիզմների ուսումնասիրման ինստիտուտի նախագահը, «Գեո» տիեզերանավի կապիտանը, օտար օրգանիզմների այգու գլխավոր սանիտարն ու միջտիեզերական ավարի կառավարման վարչության պետը: Վերջինիս առջեւ երկրային առարկաների կույտ էր, որոնցից նա երբեմն առանձնացնում էր որոշ առարկաներ, ուսումնասիրում դրանք եւ նորից տեղը դնում: Խոսելու պահին նրա հաստլիկ ձեռքերի երկար շոշափուկներն ամուր փաթաթվել էին Կուրտ Վոննեգուտի «Սպանդանոց համար հինգ» գրքին եւ զուր ջանում էին բանալ այն:

- Նրանք հաստատ հաննիբալներ են:

- Բացառվում է,- հերքեց ավարային վարչության պետի կարծիքը, օտար օրգանիզմների ուսումնասիրման ինստիտուտի նախագահը,- բացառվում է թերեւս այն պատճառով, որ այս երկու առանձնյակները ոչ մի ուշադրություն չեն դարձնում միմյանց վրա: Նրանք միշտ լարված են, միշտ նյարդայնացած, իրենց պահում են իսկական սովյալների պես:

- Նրանք հենց սովյալներ էլ կան,- ավելացրեց օտար օրգանիզմների այգու գլխավոր սանիտարը,- բոլոր անհրաժեշտ ուտելիքները, որ ըստ մեզ, օգտագործում են Երկրի բնակիչները, նրանք արհամարհում են, թեեւ ժամանակ առ ժամանակ կուլ են տալիս չնչին պատառներ: Նրանց դասի կենդանիները սովորաբար ունենում են կայուն ախորժակ եւ ամուր մարսողական համակարգ, Մարսեցիները ձեզ օրինակ, իսկ սրանք...

- Այո, սրանք թերեւս փոքր ինչ տարօրինակ են,- ասաց "Գեոյի" կապիտանը,- բոլորով միաժամանակ հավաքվում են իրենց մոխրագույն պատի փողոցում ու ողջ օրը ինչ-որ բաներ գրում, ջնջում, ձեռքերն են բարձրացնում, իջեցնում, ուրախանում, լացում, թվեր են իրար գումարում-հանում, իսկական գժանոց է:

- Դա կոչվում է առեւտուր,- վրա բերեց ավարային վարչության պետը:

- Ի՞նչ:

- Առեւտուր: Դա նրանք էդպես են կոչում: Դա տարբեր տեսակի ապրանքների փոխանակումն է: Փոխանակում են մի տեսակի ապրանքները մյուսներով: Կամ սրանցով:

Ավարային վարչության պետը ձեռքը մտցրեց իր առջեւ դրված երկրային կույտի մեջ եւ հանեց մի կապ թղթադրամներ:

- Ապրանքները փոխանակում են դրանց հե՞տ:

- Հենց այդպես: Իսկական խելագարություն է: Մարսեցիների մոտ, ճիշտ են ասում, այդպիսի բաներ չկան:

Օտար օրգանիզմների այգու գլխավոր սանիտարը մտահոգ հոգոց հանեց:

- Ամեն դեպքում պետք է մի բան անել, թե չէ այս առանձնյակները ձեռքից գնում են, ամեն ինչ նրանց առաջարկում ենք ախր` էլ իրենց մոլորակի կենդանիների միս, մրգեր, պահածոյացված ուտելիքներ...իսկ նրանք գնալով թուլանում են եւ հյուծվում:

- Լավ,- քիչ դադար տալուց հետո ասաց ավարային վարչության պետը,- ժողովն այսօր ավարտված է:

Մասնակիցները լքեցին մեծ խորհրդասրահը` մենակ թողնելով ավարային վարչության պետին` երկրային կույտի հետ: Նա շոշափուկներով պտտեցնում էր թղթադրամների կապն ու խորասուզված ինչ-որ բան մտածում: Հավանաբար չգտնելով ոչ մի ելք իր մտքերի համար, նա բարձրացնում է հաստլիկ ձեռքն ու դեն նետում թղթադրամների կապը լուսամուտից` ուղիղ դեպի օտար օրգանիզմների այգի, որտեղ ապրում էին երկու սովյալ երկրացիները:

* * *

Ներխուժումից անցել էր երեք շաբաթ, եւ Լառա Մունն ու Դիմ Ֆանը հայտնվել էին մի դրախտատիպ վայրում, որտեղ անընդհատ արեւ էր եւ ժամանակ առ ժամանակ երգում էին անտեսանելի թռչուններ: Միմյանց հետ առեւտրային կապեր հաստատելու փորձերը նրանց մոտ չստացվեցին, քանի որ առաջարկվող ուտելիքը, կոմունալ եւ սանիտարական հարմարությունները բավականացնում էին երկուսին էլ դեռ ավելցուկով եւ չկար ոչ մի առեւտրի օբյեկտ, որը հնարավոր կլիներ փոխանակել կամ վաճառել: Այդ ոչ գործնական մթնոլորտը, ինչպես նաեւ ժամանակ առ ժամանակ երգող անտեսանելի թռչուններն ու անդադար շողացող արեւն ընկճել էին երկու կողմերին էլ, զրկել նրանց կյանքի բերկրանքից եւ անհետաքրքիր դարձրել կենսագործունեության պրոցեսը: Լառա Մունը, ում երկար ոտքերը արեւահարվել էին անդադար շողացող արեւից եւ ստացել շոկոլադային երանգ, բազմած էր բարձր արմավենու տակ: Ուղիղ նրա դիմաց, մեկ այլ արմավենու տակ, բազմած էր Դիմ Ֆանը, ում երեսն արեւահարումից կարմրել էր եւ կնճռոտվել: Այն կետը, ուր վերեւից ընկավ թղթադրամների հաստ կապը, նրանցից նույն հեռավորության վրա էր: Այն պահը, երբ վերեւից ընկավ թղթադրամների հաստ կապը, նրանցից յուրաքանչյուրի համար նույնն էր: Այն արագությունը, որով նրանք սլացան դեպի թղթադրամների հաստ կապը, նույնն էր:

- Ի՛մն է:

- Փո՛ղ:

P.S. - Որ ասում էի հաննիբալ են,- ասաց քթի տակ ավարային վարչության պետը ներխուժումից երեք շաբաթ եւ մեկ օր անց` նայելով օտար օրգանիզմների այգու` երկրային էակների համար նախատեսված գոտում տեղի ունեցող կենաց մահու պայքարին:

Վահե Ղուկասյան