Առանց թեւեր

Անցել է արդեն երեսուն տարի այն անհոգ օրերից, երբ Սեմ Ագրեսյանը որսում էր տարբեր թեւավոր միջատների, տանում դրանք տուն եւ կատարում իր փորձերը: Անսահման հրճվանքով նա հետեւում էր միջատների վարքագծի փոփոխություններին, երբ պոկում էր նրանց թեւերն ու դարձնում նրանց սովորական մրջյուններ: Նախկինում քամու արագությամբ ճախրող էակները դառնում էին անպաշտպան սողուններ՝ կորցնելով իրենց թեւերը:

Երեսուն տարի անց նա կրում է ոսկեզօծ ակնոցներ, սպիտակ օձիքով շապիկ, իսկ սաթի պես սեւ, փայլուն մազերը սանրված են հետ՝ ի ցույց դնելով լայն ճակատը՝ արտասովոր մտավոր ունակությունների վկայությունը: Նրա հմայիչ ժպիտը մեղմացնում է հայացքի ընդհանուր լարվածությունը եւ թաքցնում նրա հուզմունքը:

- Կարեւորն այստեղ այսպես կոչված «վանդակային պայմաններն են»,-ասում է սպիտակ խալաթավորներից մեկը՝ դոկտոր Գալենցը:

- Դե սկսեք վերջապես,-անհամբեր ասում է Ագրեսյանը՝ պահպանելով, սակայն, ժպիտը:

Սպիտակ խալաթավորները գործի են անցնում: Մի քանիսը ներս են բերում վանդակը՝ ծածկված սպիտակ, ստերիլ սավանով: Մյուսները վանդակի մոտ տեղադրում են չափող սկաներներն ու անալիտիկ սենսորները:

- Ամեն ինչ պատրաստ է՞,-հարցնում է Գալենցը:

Գլխով են անում՝ պատրաստ է:

- Հանել սավանն ու հեռանալ վանդակի մոտից: Փորձը սկսված է:

Բոլորը կանգնած են ապակե պատի հետեւում: Սեմ Ագրեսյանի աջ կողմում նյարդային ծխում է Գալենցը, ձախ կողմում միշտ խոժոռ Օգանեսովն է: Նրա ձեռքին թղթապանակն է, որի պարունակության մասին այդպես էլ չի հասցնում ասել Ագրեսյանին:

- Պարոն նախագահ, այստեղ ձեր ուզած տնտեսական ծրագրերն են,-նա բացում է թղթապանակը,-ահա, սրանք օդաչուների գործազրկության...

- Հետո, ոչ հիմա, հետո, - կասեցնում է Օգանեսովի խոսքը Սեմը,-հիմա նայում ենք այնտեղ:

Ապակե պատի մյուս կողմում վանդակն է: Սպիտակ սավանն այլեւս չկա: Վանդակում թռչուն է: Նման է ագռավի:

- Ուշքի բերել,-կարգադրում է Գալենցը: Սպիտակ խալաթավորներից մեկը սեղմում է ապակե պատի տակ ձգվող երկար վահանակի կոճակներից մեկը: Լսվում է թսսոց: Ինչ-որ գազ է լցվում սենյակում՝ ապակե պատից այն կողմ: Թռչունը բարձրացնում է գլուխը: Ագռավ է: Կասկածներ չկան:

- Ագռավների ընտրությունը պատահական չէ: Ամենատարածված թռչունն է մեր քաղաքում, ենթադրում եմ, որ նման է քաղաքի մյուս բնակիչներին,- ասում է Գալենցն ու նայում Ագրեսյանին` գովասանք աղերսող ձայնով: Արժանանում է ոսկեզօծ ակնոցների թեթեւ փայլին, երբ վերջինս զուսպ շարժում է անում գլխով:

Ագռավը կռռում է: Փորձում է վեր կենալ: Չի ստացվում առաջին փորձից: Փորձում է կրկին: Հաջող: Ագռավը կանգնում է: Երեւում են արյունոտ վերքեր մարմնի երկու կողմերում: Նա չունի թեւեր: Ագռավը կռռում է:

Ապակու մյուս կողմում փայլում են Սեմ Ագրեսյանի աչքերը:

Թռչելու ցանկությունն անհաղթահարելի է: Էակ, ով երբեւէ ճեղքել է օդային տարածությունը, զգացել քամու հանդիպակած ուժը, որսացել օդային ալիքներն ու վայելել ազատ տեղաշարժվելու հաճույքը, երբեք չի կարողանա մոռանալ այդ զգացումները: Դա ցանկություն է, որը կենտրոնացված է մարմնի մեջ, ուղեղի մեջ, հոգու մեջ:

Ագռավը թափահարում է թեւերը: Նրանք չկան: Նորից է փորձում: Նրանք չկան: Ագռավը սկսում է վազել: Փորձում է հավաքել արագություն եւ ցատկել: Ցատկը տեւում է մինչեւ վանդակաճաղը: Սեւ, անթեւ մարմինը բութ թմփոցով ընկնում է հատակին: Թռչունը նորից է վեր կենում: Սկսում է կռռալ: Վազում է: Վազում է կռռալով: Բախվում վանդակաճաղերին: Կտցահարում է դրանք: Կտցահարում է հատակը: Վազում է: Կռռում է...

- Ի՞նչ են ցույց տալիս ձեր գործիքները,-հարցնում է Ագրեսյանը: Ուրիշ սենյակում են: Լույսը մեղմ է, հանգիստ: Գալենցը երջանիկ է: Նա ժանգլյորություն է անում թղթերով ու քարտերով: Պատրաստում է պատասխանը:

- ...նախադրյալները կան, անհրաժեշտության դեպքում մենք կկարողանանք տապալել բոլոր չվերթները,-ասում է Օգանեսովը:

- Դրա մասին հետո,- ասում է Ագրեսյանը,-հիմա կարեւոր են փորձի արդյունքները,- Գալենց, լսում ենք քեզ:

- Արդյունքներն իրոք տպավորիչ են: Նախ՝ չափիչների տվյալները զարմանալի են: Քիմիական ռեակցիաները, որ տեղի են ունենում թռչունի գլխում, անկրկնելի են: Այսպիսի բալանսի...դիսբալանսի հնարավոր չէր լինի հասնել սովորական պայմաններում: Ուղեղի հենց այս քիմիական բաղադրությունն է ագռավի ներկայիս վիճակի պատճառը:

Սեմ Ագրեսյանը դարձնում է հայացքը կողքի սեղանին դրված մարմնիկին: Ագռավն է: Սեւ, անթեւ: Նա սատկած չէ: Աչքերը բաց են: Շնչում է հազվադեպ, ինչը հատուկ չէ թռչուններին:

- Ես կանվանեի այս վիճակը՝ խորը զոմբիացում,-ասում է Գալենցը:

- Հետո՞,-հարցնում է Ագրեսյանը:

- Անալիտիկ սենսորները գնահատում են փորձի պարբերական հաջողությունը հակասական: Ես արդեն ասեցի, որ սա ընդամենը «վանդակային պայմաններ» էին: Չի կարելի ասել, թե ինչ կլինի բնական միջավայրում: Ամենայն հավանականությամբ ագռավը կփորձեր հարմարվել նոր իրավիճակին ու կյանքի համար պայքարելու բնազդը կսկսեր պահել նրան:

- Վանդակային պայմաններ մենք կստեղծենք,- մեջ է մտնում Օգանեսովը:

Սեւ մեքենան կանգնած է Սոցիալական Լաբորատորիայի շենքի դիմաց: Ծանր հորդառատ անձրեւը ռիթմով թմբկահարում է զրահապատ մեքենայի պողպատին: Բազմած սեդանի հետեւի նստարանին՝ Ագրեսյանն ուսումնասիրում է Օգանեսովի բերած թղթերը:

- Այս մեկն առավել հաջող սցենար է ինձ թվում,-ասում է նա՝ առանձնացնելով թղթերից մեկը:

- Հարկեր, թանկացումներ, վառելիքի մենաշնորհ եւ քաղաքական անկայունությու՞ն:

- Այո: Սա կլինի իդեալական վանդակ:

- Իսկ ինչ պետք է անենք օդանավակայանը՞: Բա ինքնաթիռները՞:

Ագրեսյանը ժպտում է: Փայլում են ոսկեզօծ ակնոցները:

- Կառավարել անթեւ զոմբիներին` չի նշանակում հրաժարվել սեփական թռիչքից,-ասում է նա ու կարգադրում վարորդին շարժվել: Ծանր անձրեւն ակնթարթում ծածկում է ցամաքի փոքրիկ կտորը, որ մնացել էր մեքենայի տակ:

Սոցիալական Լաբորատորիայի շենքի լուսամուտից սեւ մի բան է ընկնում ու սկսում փախչել: Միաժամանակ բացվում են դռներն ու մի խումբ սպիտակ խալաթավորներ դուրս են գալիս շենքից ու վազում սեւ բանի հետեւից՝ ցատկելով ջրափոսերի վրայով:

- Բռնեք այդ գրողի տարած հավին,- բղավում է նրանց հետեւից Գալենցը:

Վահե Ղուկասյան