Վախենում եմ, որ մի օր այնքան հեռանանք իրարից, որ այլեւս չճանաչենք. լույս է տեսել Անուշ Քոչարյանի «Վայրի խոտերը»

Լուսանկարի հեղինակ՝ Նազիկ Արմենակյան

«Ընթերցելիս հնարավոր է՝ մեկը կամ մի քանիսը, իսկ բարեհաճության դեպքում շատերը մտնեն այն «տարածք», որտեղ ինքս եղա․․․ Եթե դա պատահի այդպես, հաստատ լավ կլինի, որովհետեւ համոզված եմ՝ այդկերպ պատմելու եւս մի շանս կունենանք եւ գուցե ավելի շատ սիրենք իրար»: Լույս է տեսել Անուշ Քոչարյանի «Վայրի խոտերը» գիրքը: Գրքում ընդգրկված են նրա 2013-2021 թվականների բանաստեղծությունները: Հեղինակի հետ «Հայկական ժամանակ»-ի զրույցը՝ ստորեւ.

Անո՛ւշ, որքա՞ն ժամանակում ծնվեց գիրքը: Ի սկզբանե ծրագրե՞լ էիք այն գրել, թե՞ եկավ մի ժամանակահատված, երբ հասկացաք՝ ուզում եք գրվածքներն ամբողջացնել գրքի տեսքով:

- Գրքում ընդգրկված են 2013-2021 թվականների բանաստեղծություններ․․․ Եվ դրանք գրվել են տարբեր տարածական, զգացական, տեսողական դաշտերի հետեւանքով կամ մեջ, որոնք իրարից որքան էլ անկախ, նույնքան էլ կապակցման տեղ են ունեցել։ Չգիտեմ՝ հնարավոր է բանաստեղծություն գրել՝ մտածելով, որ նախ գիրքն է․․․ Իմ դեպքում հաստատ այդպիսի ուղղություն չի գործել։ Գիրքն արդեն վերջնարդյունք ամբողջությունն է՝ գրողից անջատված։

Ի՞նչ է ասել «Վայրի խոտեր»: 

- Մեծ հաշվով տեղն է, որի հետ թվաց՝ հաշտվել ենք, բայց, միեւնույն է, չիմացանք ո՛չ խաղաղության մասին, ո՛չ էլ պատերազմի։ Չճանաչեցինք իրար այնքան լավ, որ պատմել հնարավոր լինի, եւ գուցե նաեւ չսիրեցինք իրար։ Դիտելու ու փորձարկվելու «վայրն» է, որից հնարավոր չէ այնքան հեռանալ, որ մոռանաս ինքդ քեզ, ու նաեւ, փաստորեն, հնարավոր չեղավ այնքան մոտենալ, որ կանխատեսեինք լինելունը․․․ Պատերազմը, որի ընթացքում վայր(ի) խոտն ամենից շատ զգաց ու «տեսավ» եղածը, հնարավորություն տվեց նկատելու, շոշափելու, ի վերջո՝ մոտենալու․․․ «Վայրի խոտերը» այս իմաստով տարածք է, որն ընդգրկում է ժամանակը, որի մեջ ես ու դու ենք։ 

- Անցել է մեկ շաբաթ, ինչ հասանելի է գիրքը ընթերցողին: Ի՞նչ արձագանքներ, կարծիքներ եք լսել:

- «Վայրի խոտեր»-ում ընդգրկված գործերից մի քանիսը կենսական տարածք մտել են ավելի վաղ, քան գիրքն է․ դրանք թարգմանվել են անգլերեն, վրացերեն, ընթերցվել հանրային, գրական հարթակներում, ռադիո եւ հեռուստաեթերներում, տպագրվել առանձին․․․ Կարճ ասած՝ ընթերցողին ծանոթ է «վայրը», եւ այս իմաստով գիրն ու ընթերցողը, ես ու ընթերցողը այս տարիների ընթացքում «հանդիպում» էինք ամեն օր, տեքստը պարբերաբար մեջբերվում էր այս կամ այն հարթակում, երկխոսության տեղ բացում կամ պարզապես իրավիճակային կոնտեքստում տեղավորվում։ 

Ի՞նչ կուզեք փոխի այն մարդկանց մտածողության մեջ, որ հաջողված համարեք դրա ծնունդը:

- Չեմ կարծում, որ որեւէ մեկը պիտի հաշվի նստի այս գրքի հետ։ Եվ առավել եւս չունեմ մտածում, թե այն պիտի հիմա որեւէ էական ազդեցություն ունենա․․․ Խնդիրն այն է, որ գիր(ք)-ը, առանձին վերցրած, խնդիր չունի․ այն իր համար ապրելու է, որովհետեւ նախեւառաջ ապրվածի հետեւանք-արդյունք է: Հնարավոր է՝ մեկը կամ մի քանիսը, իսկ բարեհաճության դեպքում շատերը մտնեն այն «տարածք», որտեղ ինքս եղա․․․ Եթե դա պատահի այդպես, հաստատ լավ կլինի, որովհետեւ համոզված եմ՝ այդկերպ պատմելու եւս մի շանս կունենանք եւ գուցե ավելի շատ սիրենք իրար։

- Օրերս հրատարակչություններից մեկի տնօրենը համեմատական էր անցկացրել խաղադրույքներ կատարելու եւ գիրք գնելու միջեւ. 2021 թվականին 3.9 միլիարդ դրամի խաղադրույք է կատարվել, իսկ գիրք գնվել՝ 1.8 միլիարդի: Ըստ Ձեզ՝ սա ինչի՞ մասին է վկայում:

- Հարցից գուցե մեծ հաշվով շեղվեմ, բայց իսկապես ակամայից միտքս եկավ հոլանդացի մշակութաբան Հայզինգայի «Խաղացող մարդու» տեքստերից այն կտորը, որ խաղն ավելի հին է, քան մշակույթը, եւ մյուս կողմից էլ «խաղը սովորական կամ իրական կյանքը չէ»․․․ Խաղի մեջ մտնելը կոնկրետ արդյունքի է բերում, մարդը դա գիտի՝ կա՛մ հաղթում է, կա՛մ պարտվում (պարտության վիճակագրությունն ավելի խոսուն է, իհարկե), իսկ բոլորն են արդյոք տիրապետում գիրք կարդու «խաղադրույքի» հնարավորությանը․․․ Թերեւս՝ ոչ։

Գրականություն ու թատրոն սիրող մարդիկ ժամանակին առաջադեմ էին համարվում, հիմա այլ արժեքներով է չափվում առաջադեմ լինելը՝ լավ մեքենա, հեռախոս եւ այլն: Սա քաղաքակրթության գահավիժո՞ւմ է, թե՞ քաղաքակրթության նոր ձեւաչափ: 

- Գնահատական տվողն իսկապես ես չեմ։ Հարցը մասշտաբային է եւ որոշ իմաստով նաեւ հռետորական։ Կարող եմ զուտ մասամբ որոշակիացնել իմ դիրքորոշումը եւ, հնարավոր է, նաեւ սխալվեմ․․․ Կարծում եմ՝ մարդը շարունակում է ունենալ առաջնային զգացումները՝ զայրանում է, զարմանում է, պարզ բանից ոգեւորվում եւ միաժամանակ հիասթափվում։ Մարդն իր կյանքը դեռ որ չի կարող պատկերացնել առանց արեւի, առանց գիշեր-ցերեկի, առանց այլ մարդու հետ առնչվելու հրաշալի ու բացառիկ հնարավորության․․․ Քաղաքակրթությունն այս համատեքստում ուրիշ պատմություն է․ ձեւափոխվում է շատ բան, ձեւախեղվում՝ եւս, բայց դա չի նշանակում, որ առաջ եւ հետի մասին կարող ենք խոսել, ոչ էլ գահավիժման կամ ձեռքբերման։ Ամեն ինչ կարծեմ բնականոն է, ու հենց չեղավ, դժվար թե մենք՝ մարդկությունը, շարունակի լինել։

Ասում են՝ Դուք մարդուն ուսումնասիրելու, նրա էությունը բացահայտելու յուրահատուկ տաղանդ ունեք: Հաճախ ենք լսում տարբեր լավ ու վատ որակումներ հենց մենք մեր մասին, ոմանք ասում են, որ հայ ազգը դյուրահավատ է, ոմանք էլ, որ շատ տաղանդավոր ենք եւ այլն…. Իսկ ինչպիսի՞ն ենք մենք Անուշ Քոչարյանի աչքերով:

- Չգիտեմ՝ ով կամ ովքեր են ասել եւ ինչ առիթով, բայց հետաքրքիր էր․․․ Ես խուսափում եմ «մենք» բառից, չնայած որ հոգնակիով հաճախ եմ խոսում։ Ամեն դեպքում, իսկապես ինձ համար մեծ խնդիր է գնահատական տալ ընդհանրական իմաստով եւ/կամ անգամ դիտարկում անել։ Ես կարող եմ խոսել ինքս ինձ հետ, մտածել՝ այստեղի հետ որքան եմ տեղորոշված, եւ, որոնք են հարցերը, որ խնդրականացնում եմ․․․ Բայց մեծ հաշվով սա անգամ կարեւոր չէ, որովհետեւ չեմ վախենում, թե մի օր հոգնակիով խոսելու համար նյութ չեմ ունենա․․․ Վախենում եմ, որ մի օր այնքան հեռանանք իրարից, որ այլեւս չճանաչենք։ Մնացած ամեն բան պայմանական ու հարաբերական է․․․ Ազգային եւ պատմական կոնտեքստը ենթարկվում է ավելի մեծ՝ մարդկային ու համաշխարհային պատմական կոնտեքստին․․․ Եվ պարզ, եզակի մարդը շարունակում է իր հավատալու տեղն ունենալ՝ անկախ կոնտեքստի փոփոխությունից․․․ Մենք բոլորս նույն արեւն ու երկինքն ենք կիսում։ Բա՛վ է այսկերպ «մենք»-ը բնորոշել։

Տպել
10340 դիտում

Կոնֆերենցիաների լիգա. «Չելսի»-ն 8-0 հաշվով հաղթել է «Նոա»-ին

Նոյեմբերի հանդիպումներում Հայաստանի հավաքականը կգլխավորի մարզչական շտաբը․ ՀՖՖ նախագահ

Ծեծի է ենթարկվել ՍՊԸ-ներից մեկի տնօրենը․ վիճակը գնահատվում է ծանր, կան ձերբակալվածներ

Վլադիմիր Պուտինը շնորհավորել է Դոնալդ Թրամփին

Նիկոլ Փաշինյանը Մակրոնի հետ հանդիպման ժամանակ շեշտել է Հայաստանի հավատարմությունը խաղաղության օրակարգին

Տեղի է ունեցել Նիկոլ Փաշինյանի և Էմանուել Մակրոնի հանդիպումը (տեսանյութ)

Խոսակցությունները, թե ԱՄՆ-ի նոր վարչակազմը դուրս է գալու տարածաշրջանից, հերքում է Ռուսաստանը. Լիլիթ Դալլաքյան

Տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության նախաձեռնող խմբի նիստ. Պապոյանը հանդես է եկել զեկույցով

Կամրջին բեռնատարներ են բախվել. վարորդներից մեկը հոսպիտալացվել է (լուսանկարներ)

Բայդենը վերահաստատել է իշխանությունը խաղաղ ճանապարհով Թրամփին փոխանցելու խոստումը

Կալիֆոռնիայում անտառային հրդեհներ են, կրակը տարածվում է վտանգավոր արագությամբ. տարհանում է սկսվել

«Բարսելոնան» կրկնել է գրեթե 100 տարվա վաղեմության ռեկորդը

Հայաստան է ժամանել ՆԱՏՕ-ի պատվիրակությունը

Թրամփին Նոբելյան մրցանակ պետք է տալ, եթե նա դադարեցնի պատերազմները. Լուկաշենկո

Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցը չի մասնակցի COP29-ին

Փողոցների խաչմերուկում «Մերսեդես»-ներ են բախվել. կա վիրավոր

Առաջարկվում է հաստատել ՀՀ օրհներգի կարճ և միասնական տարբերակը. ինչ փոփոխություններ են նախատեսվում

Էստոնիայի վարչապետը վերահաստատել է ԵՄ-ի հետ Հայաստանի հարաբերությունների զարգացման գործում իր աջակցությունը

Ակնկալում ենք խաղաղության պայմանագրի բոլոր կետերում հասնել համաձայնության. Փաշինյանը՝ Բուլղարիայի նախագահին

Շառլ Միշելը կմասնակցի Բաքվում կայանալիք COP29-ին

Վրաստանի դեսպանը քննադատել է Զուրաբիշվիլիին Լոռին «պատմական Վրաստան» ներկայացնող հրապարակմամբ կիսվելու համար

Հայ-թուրքական կարգավորման գործընթացի մեկնարկը Թրամփի ընտրվելով տրված է. Սաֆրաստյան (տեսանյութ)

Վարչապետի հետ հանդիպմանը Ֆիցոն Սլովակիայի աջակցությունն է հայտնել խաղաղությանն ուղղված Կառավարության ջանքերին

44-օրյա պատերազմում նոյեմբերի 7-ին ոստիկանության զորքերի 39 ծառայող զոհվեց. հարգանքի տուրք է մատուցվել

Վարչապետը ելույթ է ունեցել փակ ձևաչափով անցկացված «Տնտեսական անվտանգություն» թեմայով կլոր-սեղան քննարկմանը

Ֆրանսիան լիակատար աջակցություն է ցուցաբերում «Խաղաղության խաչմերուկ»-ին. Մակրոնը՝ Նիկոլ Փաշինյանին

Նիկոլ Փաշինյանը Բուդապեշտում հանդիպել է Սլովակիայի վարչապետի հետ (տեսանյութ)

Ֆրանսիայից ժամանած պատվիրակությանը ներկայացվել են Լոռու և Տավուշի մարզերում տեղի ունեցած ջրհեղեղի վնասները

Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովի մասնակից պետությունների առաջնորդները համատեղ լուսանկարահանվել են

ՔՏՀԱ ՏՄ պաշտոնյաները ծանրաքաշ մեքենաների վարորդներից կաշառք են ստացել. վարույթի նյութերը դատարանում են

Աննա Հակոբյանը դստեր հետ նոր լուսանկար է հրապարակել

«BMW X5»-ը բախվել է պատին, ապա Հրազդան-Քաղսի-Երևան երթուղու «Գազել»-ին, որում 15 ուղևոր է եղել

Մեր նպատակն է Էգեյան ծովը վերափոխել խաղաղության ծովի. Ֆիդանը՝ թուրք-հունական հարաբերությունների մասին

Վարչապետի հասցեին վիրավորական արտահայտություններ հնչեցրած Վարուժան Ավետիսյանի որդին մեղավոր է ճանաչվել

Ալեն Սիմոնյանն ակնկալում է առաջիկայում հանդիպել իր ադրբեջանցի գործընկերոջ հետ. «Ազատություն»

Հովանավորչության առաջարկի մերժումից հետո 2,5 մլն դրամ հափշտակած խմբի անդամներից մեկը կալանավորվել է

Նիկոլ Փաշինյանը Բուդապեշտում հանդիպել է Էրդողանի հետ

Վարչապետը Բուդապեշտում մի շարք երկրների առաջնորդների հետ փակ ձևաչափով կլոր-սեղան քննարկման է մասնակցել

Ինչպես է վարչապետը պատրաստվում հեծանիվ վարել. Աննա Հակոբյանը տեսանյութ է հրապարակել

Դոլարն ու եվրոն էժանացել են. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան նոյեմբերի 7-ին