Նախկինում մայրն իրավունք չուներ իր երեխայի անունը որոշել. որ անուններն են ՀՀ-ում տարածված և որոնք ունեն օտար ծագում

ՀՀ վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է 2021 թվականի հունվար-դեկտեմբերին ծնվածների շրջանում առավել տարածված անունները՝ ըստ սեռի: Հրապարակված 50 ամենատարածված անունների առաջին եռյակում աղջիկների դեպքում Նարե, Մարիա եւ Արփի անուններն են, իսկ տղաների դեպքում՝ Դավիթը, Նարեկն ու Մոնթեն:

Նշենք, որ թե՛ աղջիկների եւ թե՛ տղաների բազմաթիվ անուններ կան, որոնք օտար ծագում ունեն.

Աղջիկների դեպքում՝ Անգելինա, Մարի, Մերի, Սոֆի, Սոֆիա, Նատալի, Լյուսի, Լուսի, Լիա, Լիլի, Էվա, Արիանա, Ադրիանա, Յանա, Սառա, Ամելի, Միլա, Մոնիկա, Վիկտորիա, Կարինա:

Տղաների դեպքում՝ Մարկ, Մաքս, Միքայել, Ալեքս, Էրիկ, Լեո, Ալեն, Դանիել, Հենրի, Ալբերտ, Ալեքսանդր:

աաաաաաաաաաաաաաաաաա.jpg (62 KB)բբբբբբբբբբբբբբբբբբբբբբ.jpg (25 KB)

ՀՀ ԿԳՄՍՆ Լեզվի կոմիտեի նախագահ Դավիթ Գյուրջինյանը, «Հայկական ժամանակի» հետ զրույցում անդրադառնալով վերոնշյալ ցանկին, ասում է՝ հաճախ դժվար է լինում հստակ տարանջատել՝ անունը հայկակա՞ն է, թե՞ ոչ։

«Տղաների անունների մեջ վերջին տարիներին Դավիթ անունը միշտ զբաղեցնում է առաջատար դիրքեր։ Անցյալ տարի այն կրկին առաջին տեղում էր։ Ծագումով եբրայական է, նշանակում է «գեղեցկատեսիլ», «սիրելի»։ Բայց կասկած չկա, որ այն ամենահայկականն է թեկուզ այն բանի համար, որ հայոց դյուցազներգության գլխավոր հերոսի անունն է։ Հայերիս համար Սասունցի Դավթի կերպարը ոգեշնչող է հազար տարուց ավելի, քրիստոնյա շատ ազգեր էլ ունեն այս անունը, անցել է նաեւ արաբներին, բայց Դավիթ անվան հայկական ընկալումը դրանից չի փոխվել։ Դավիթը հայության սիրելի անուններից է»,- նկատում է Գյուրջինյանը։

Խոսելով մեկ այլ ոչ պակաս տարածված անվան՝ Նարեկի մասին՝ Դավիթ Գյուրջինյանն ասում է՝ այս անվան հայկականությունն ակնհայտ է։ Այն համեմատաբար նոր անձնանուն է, ծագել է Գրիգոր Նարեկացու հանճարեղ ստեղծագործության՝ «Մատյան ողբերգության» աղոթամատյանի կարճ՝ Նարեկ անվանումից (Նարեկ անունով գյուղ կար, հայտնի է Նարեկավանքը): «Երբ ասում ես Նարեկ, գիտես, որ այդ անունը կրողը անպայման հայ է»,- նշում է նա:

Գյուրջինյանը նաեւ հավելում է, որ այդպիսիք են ցանկի մյուս անունները եւս. Տիգրանը հայոց հզոր արքայից արքայի անունն է, Հայկը՝ մեր ազգի անվանադիր նախահոր, Արեգը հազարամյակների պատմություն ունի. հայոց դիցաբանության հնագույն աստվածներից մեկի անունն է։

Զրուցակցի խոսքով՝ մեզանում նոր է Մոնթե անունը, Արցախյան պատերազմի նշանավոր հերոս Մոնթե Մելքոնյանի անունն է, որը լատինական սկզբնաձեւից է ծագում. «Մարդիկ վերանում են այն հանգամանքից, որ հայկական ծագում չունի։ Սա հասկանալի է. աչքի առաջ հառնում է քաջարի հերոսի եւ ռազմագետի առինքնող կերպարը»։

Անդրադառնալով տղաների տարածված անունների ցանկի մեջ հայտնված Մարկ եւ Ալեքս անունների մասին՝ Գյուրջինյանը նկատում է՝ սրանք մեզանում նորաձեւ են, ծագել են հին հունական Մարկոս եւ Ալեքսանդր անուններից, օտարների մեջ (Եվրոպա, Ռուսաստան և այլն, եւ այլն) տարածված կրճատ անուններից. «Իրենց սկզբնաձեւերի համեմատ, իհարկե, ավելի կարճ են։ Մարդիկ թե՛ տղաների եւ թե՛ աղջիկների անունների պարագայում այժմ նախապատվությունը տալիս են կարճ անուններին, բայց այս անունների օտար լինելն իսկույն զգացվում է։ Օտար մարդու համար անունը հաճախ ազգային պատկանելության ցուցիչ է, օրինակ՝ Արմեն։ Գիտես, որ վստահաբար հայ է։ Ալեքսի եւ Մարկի դեպքում անունը լեզվամշակութային այդ տեղեկության կրիչը չէ»:

Վերջինիս դիտարկմամբ՝ երեխաներին օտար անուններով կոչելը մեզանում դարերի պատմություն ունի։ Կապվում է երկար ժամանակ օտարների գերիշխանության տակ լինելու հանգամանքի հետ, անկախության շրջանում էլ՝ շարունակվում ավանդույթի ուժով։ «Մարդիկ դնում են իրենց պապերի եւ մեծ պապերի անունները, որոնք հաճախ օտար կամ օտարահունչ են լինում։ Արեւելյան անուններից հիմնականում հրաժարվել ենք, բայց հիմա էլ արեւմտյան եւ ռուսական ազդեցության տակ ենք հայտնվել»,- ասում է նա։

Գյուրջինյանի դիտարկմամբ՝ տարեցտարի օտար տարրը ավելի նկատելի է դառնում աղջիկների անունների մեջ։ «Նարե, Արփի եւ Մանե անունների կողքին տեղ են զբաղեցնում Անգելինան, որը հայկական որեւէ հիմք չունի, երկար է, կամ Միլենան, Արիանան, Էլենը։ Այս անուններն օտար են մեզ, բայց եւ վերջին տարիներին շատ են տարածվել։ Եբրայական ծագում ունեցող Եվա անվան կողքին հայտնվել է Էվան: Մարիան եւ Մարին անվանացանկում առաջ են անցել ավանդական Մարիամից, որը եբրայական ծագում ունի»,- մանրամասնում է Լեզվի կոմիտեի նախագահը։

Հարցին՝ իր դիտարկմամբ՝ որո՞նք են այն հիմնական պատճառները, որ նպաստում են օտար անունների հաճախակի կիրառմանը, Գյուրջինյանը պատասխանում է. «Հիմնական պատճառը օտարամոլությունն է։ Սփյուռքում այլ պատճառներ էլ կան։ Օրինակ՝ պետությունը պահանջում է օտարազգի անուններ չդնել»։

Ազգագրագետ Կարինե Բազեյանի խոսքով էլ՝ ոչ հայկական անուններ դնելը մեր ժողովրդի մեջ նոր երեւույթ չէ, այն շատ հին պատմություն ունի: «Հնագույն ժամանակներից տեսնում ենք, որ երվանդական ժամանակաշրջանից, արտաշեսյանից դրել ենք հատկապես հին իրանական ծագում ունեցող անուններ: Կարծում եմ՝ դա մի քանի բացատրություն ունի. նախ, որ մենք առանձնացված չենք, ապրում ենք՝ անընդհատ շփումների մեջ գտնվելով մեր հարեւան երկրների ժողովուրդների հետ: Այդ մշակութային փոխառնչությունների արդյունքում մենք վերցնում ենք մշակութային մի շարք տարրեր, այդ թվում՝ լեզվական, որոնց մեջ մտնում են նաեւ անունները»,- մեզ հետ զրույցում ասում է Բազեյանը:

Ազգագրագետի խոսքով՝ պատմաազգարգրական տարբեր շրջաններում ՀՀ յուրաքանչյուր տարածաշրջանին բնորոշ անուններ են եղել: Իսկ թե ինչո՞վ է պայմանավորված առանձին անունների նախընտրությունը տարբեր մարզերում, Բազեյանը դժվարանում է ստույգ ասել. «Ամենայն հավանականությամբ առանձին տարածաշրջանի մարդկանց մշակութային յուրահատկություններով: Մենք նաեւ շատ անուններ ունենք, որոնք գալիս են հավատքից, Աստվածաշնչում գրված անուններ. խորհրդային տարիներին շատ ավելի մասսայական էր այդ երեւույթը, հատկապես կոմունիստական գաղափարախոսության ազդեցությամբ կային բազմաթիվ հորինած անուններ՝ Կիմ, Լեմվեր, Ռեմա. սրանք բոլորը հապավումներ էին, որոնք դրվում էին որպես անուններ: Մարդիկ էլ կան, որ սիրում են պատմական անուններ դնել, մենք ունենք նապոլեոններ, վաշինգտոններ»:

Բազեյանի դիտարկմամբ՝ անունների ընտրությունը նաեւ գալիս է մարդու գրագիտության աստիճանից, միջավայրից, որում նա ապրում է. «Հաճախ է լինում, որ մարդիկ ֆիլմից են տպավորվում ու ցանկանում այդ հերոսի անունով իրենց երեխային կոչել կամ գիրք են կարդում, գրքի հերոսի անունն են դնում»:

Վերջինս նաեւ նկատում է՝ երիտասարդությունն այսօր ավելի առաջադեմ է, եւ շատերը չեն էլ ցանկանում իրենց երեխային կոչել տատիկի կամ պապիկի անունով, ինչը նախկինում շատ տարածված էր:

«Նախկինում երեխան ծնվում էր՝ մայրն իրավունք չուներ իր երեխայի անունը որոշելու, նույնիսկ հայրը չէր խառնվում, տատիկն ու պապիկն էին որոշում, թե ինչ պետք է լինի իրենց թոռնիկի անունը: Այդ նահապետական բարքերը մեզանում աստիճանաբար վերանում են»,- նկատում է ազգագրագետը:

Տպել
13348 դիտում

Ինչ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել Փաշինյանի՝ Տավուշ այցի ժամանակ. մանրամասներ (լուսանկարներ)

Ես չեմ վիրավորում, ասում՝ «գյադեն հերդ ա», քոքից բռնվեք, կհանդիպենք․ Հովհաննես Դավթյանը՝ Արզաքանցյանին

Մենք պետք է թույլ չտանք պատերազմի սկսում․ ինչ է ասել վարչապետը տավուշցիների հետ հանդիպմանը

Պուտինն իրեն լեգիտիմություն տվեց՝ այլանդակությունները շարունակելու համար, ՌԴ-ին բարի ճանապարհ դեպի գերեզման. Սուքիասյան

Երևանն այս տարի կունենա 20 հա տարածք զբաղեցնող տնկարան, կտնկվի 2000 ծառ

ԱՄՆ-ն մտադիր չէ շնորհավորել Ռուսաստանի նախագահին ընտրություններում հաղթելու համար․ Պատել

Ամեն խաղի պետք է պատրաստվենք, ինչպես վերջինի․ Հարոյանը՝ Կոսովոյի հավաքականի հետ խաղի մասին

Հայաստանի և Մալթայի ԱԳՆ պաշտոնյաների խորհրդակցությունների ընթացքում անդրադարձ է եղել ՀՀ-ԵՄ գործընկերության խորացմանը

ՌԴ ԿԸՀ-ն ավարտել է ձայների հաշվարկը․ ընտրողների 87,28% քվեները Վլադիմիր Պուտինինն է

Նռնակ, պայթուցիչ ու փամփուշտներ․ Կապանի բնակիչը փրկարարական ջոկատում հանձնել է ԼՂ-ից բերված զինամթերքը

Վրաստանի ԱԺ կրթության հանձնաժողովի նախագահը գալիս է Հայաստան․ մանրամասներ

Մկրտչյանը ԱՄՆ ՄԶԳ փոխկառավարչի հետ քննարկել է ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածներին աջակցության հարցում համագործակցությունը

Ինչ իրավիճակ է ՀՀ ճանապարհներին ժամը 20։00-ի դրությամբ

Վրաստանը պետք է ավելին անի Ռուսաստանին զսպելու համար․ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար

Երկու երիտասարդ վիճել են տաքսու վարորդի հետ, ապա դանակահարել ուղևորին

Պուտինը հանդիպել է ՌԴ նախագահի թեկնածուների հետ, առաջարկել շարունակել ակտիվ համատեղ աշխատանքը

Հայաստանը հստակ դիրքորոշում ունի հասնել խաղաղության․ նախագահը հանդիպել է ֆրանսիացի մտավորականների հետ

Բորիս Բախշինյանը նշանակվել է Արարատի և Վայոց ձորի մարզերի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր

Իսակովի պողոտայում՝ ռուսական եկեղեցու դիմաց, «ԿամԱԶ»-ը վրաերթի է ենթարկել հետիոտնին

ՀՀ ԱԳՆ պատվիրակությունը Բրյուսելում մասնակցել է Եվրոպական միության Արևելյան գործընկերության Ավագ պաշտոնյաների հանդիպմանը

Բայրամովը Լուիս Բոնոյի հետ հանդիպմանը վերահաստատել է Ադրբեջանի հանձնառությունը խաղաղության գործընթացին

Արտուր Հարությունյանը նշանակվել է Շիրակի մարզի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի դատավոր

Հակոբ Բալայանն ու Երևան քաղաքի ավագանու անդամ Միքայել Խաչատրյանը շրջայց են իրականացրել Էրեբունի վարչական շրջանում

Գորիսում 3 անձի նկատմամբ մահափորձի վարույթով հետախուզվող տղամարդը հայտնաբերվել է. մանրամասներ

ԱԺ-ում տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության նիստը․ քննարկվել են տեղահանվածներին տրամադրվող ծրագրերը

Հռոմի Պապը չի շնորհավորել Պուտինին նորից վերընտրվելու համար․ Սուրբ Աթոռից հերքում են տեղեկությունները

Շիրակի մարզպետարանի կալանավորված պաշտոնյաների լիազորությունները կասեցվել են

Ինչ իրավիճակ է Ստեփանծմինդա-Լարս ավտոճանապարհին

Դուք շարունակում եք շարժվել Բուխարեստի գագաթնաժողովի որոշմամբ, Վրաստանը կդառնա ՆԱՏՕ-ի անդամ․ Ստոլտենբերգ

Քանաքեռավանի գազալցակայանում «Պեժո»-ի լիցքավորման պահին տեղի ունեցած պայթյունի հատկանիշներով նախաձեռնվել է քրվարույթ

Նիկոլ Փաշինյանը մանրամասնել է, թե ինչ խոսակցություն է ունեցել տավուշցիների հետ

Հասանովը Ստոլտենբերգին զեկուցել է հայ-ադրբեջանական սահմանին տիրող իրավիճակի մասին

Չեխիայի Հանրապետության խորհրդարանի Պատգամավորների պալատի նախագահը եվրոպական դրոշ է փոխանցել Սիմոնյանին

Աբովյանում ուղևորափոխադրման հարցի շուրջ տեղի ունեցած խուլիգանության գործով երեք անձի մեղադրանք է ներկայացվել

Երևանյան 28 փողոցներում վերգետնյա մալուխները կանցկացվեն ստորգետնյա կապուղիներով

Անդրանիկ Քոչարյանը ՆԱՏՕ ԽՎ նստաշրջանից առաջ հանդիպում է ունեցել ՀՀ ԱԳ փոխնախարարի հետ

Բաքվում Պուտինի օգտին քվեարկել է ռուսաստանցիների 77%-ը, ռեկորդային քվեարկությունը գրանցվել է Չեչնիայում՝ 98,99 տոկոս

Կալանավորվել է Շիրակի մարզպետարանի Քաղաքաշինության վարչության պետը և ևս մեկ հոգի

36-ամյա երիտասարդը հարվածներ է հասցրել ընկերուհուն, 26-ամյա աղջիկն էլ դանակահարել է նրան

Աշխարհի Գավաթում Հայաստանը կներկայացնի 5 ծանրորդ