Ինչ ազդեցություն կարող են ունենալ սոցցանցերը, համակարգչային խաղերը երեխաների վրա. պարզաբանում է հոգեբանը

Համակարգիչ, ինտերնետ, սոցցանցեր. սրանք 21-րդ դարում ապրող մարդու կյանքի անբաժանելի մասն են, այդ թվում՝ երեխաների, սակայն դրանք ունեն ինչպես իրենց օգտակար, այնպես էլ վնասակար հատկությունները: Տարվելով սոցցանցերում տեղ գտած ֆիլմերով, խաղերով և այլ ծրագրերով՝ երեխաները շատ հաճախ դիմում են ինքնասպանության:

Հայաստանում դեռահասների ինքնասպանության արդեն երկու դեպք է կապվում սոցցանցերում առկա խաղերի ազդեցության հետ: Իսկ ինչպե՞ս են երեխաները տարվում դրանցով, ինչո՞ւ են դրանք դառնում նրանց մահվան պատճառը:

Հոգեբան Լիլիթ Խաչատրյանը «Հայկական Ժամանակի» հետ զրույցում պարզաբանում է՝ երեխաների ինքնասպանությունն ուղղված է հասարակությանը, դա ճիչ է շրջապատի համար:

«Սոցցանցերից  կախվածության և բացասական  ազդեցության տակ ընկնող երեխաները և դեռահասները սովորաբար ունենում են որոշակի հոգեբանական և անձնային նպաստավոր նախադրյալներ: Ինչպես իրական հաղորդակցական պայմաններում է մարդը հանդիպում  լավ և վատ, դրական և բացասական,  նպաստավոր և ոչ նպաստավոր մարդկանց, ինֆորմացիայի և խմբերի,  այդպես էլ սոցցանցերում է տեղի ունենում: Սակայն այն դեռահասները, ովքեր չունեն հոգեբանական կայունություն, հաղորդակցական հմտությունները թույլ են զարգացած, հեշտ են ներազդվում, հարմարվողական դժվարություններ ունեն իրական կյանքում  այդպիսի դեռահասները  շուտ են թիրախավորվում և ընկնում սոցցանցերի տարբեր ազդեցությունների տակ: Սոցցանցերում բացասական հետևանքների հասցնող հիմնական հնարքները կառուցված են լինում երբեմն շանտաժի և վախի զգացում  առաջացնելու սկզբունքով: Օրինակ խաղեր, որի մեջ ներգրավվելով երեխան սկզբնական փուլում ենթարկվում է մի քանի պարզ և անվնաս թվացող հրահանգների, որից հետո բարդացող փուլերը կարող են երեխային դրդել կատարել  մահաբեր և կործանարար  հրահանգներ, այլապես ասվում է, որ ընտանիքի անդամների կյանքին վտանգ է սպառնում  կամ միայն հրահանգի կատարման ճանապարհով երեխան կարող է հասնել իր համար շատ արժեք ունեցող մի բանի: Երբեմն երեխայի վրա բացասական  ազդեցության  հնարքները ուղղակիորեն առաջացնում են  մեղքի և ամոթի զգացում,  կպնում են պատվախնդրությանը, ինքնասիրությանը, երբեմն կեղծ ինքնահերոսացման և պիտանի լինելու  զգացումներ են շահարկվում: Երբեմն էլ ինքնասպանության դրվագներ են ցուցադրվում և ներդրվում են կրկնօրինակման մտքեր և գործողություններ: Տարաբնույթ սոցցանցային ազդեցությունները այնքան ուժեղ են լինում, որ կարող են վնասել նույնիսկ ինքնապահպանման բնական բնազդը:

Նրա խոսքով՝ սոցցանցերի կործանարար ազդեցության տակ ընկնում են արդեն իսկ ինչ-որ խնդիրներ ունեցող երեխաները, որը պայմանավորված է նաև ընտանիքի անբարենպաստ գործոնով:

Ընտանեկան արժեքները, նորմերը, խստությունը, ճնշումները կամ անտարբերությունը,  մշտական կոնֆլիկտայնությունը, հուզական կապի խզումը ընտանիքի անդամների հետ փոխարինվում է պաթոլոգիկ  կապերի հաստատմամբ սոցցանցերում:  Որպես կանոն այս դեռահասները իրենց տեղը չեն գտնում նաև հասակակիցների խմբում: Եվ ստացվում է, որ  կախվածության հարթակներում  փրկություն են փնտրում հասարակությունից մերժված, չընդունված, չհասկացված դեռահասները:

Դեռահասների շրջանում բավականին շատ քանակ են կազմում ոչ թե ինքնասպանությունը այլ  ինքնասպանության փորձերը և որպես կանոն  դրանց մեջ ոչ այդքան հենց մահվան միտքն է, այլ ապացուցելը ինչ որ բան, օգնության կարիքն է, տանջող խնդրից ազատվելն է, սպասվող վերաբերմունքից կամ պատժից խուսափելը: 

Երբեմն հիստերոիդ տիպի դեռահասները ինքնասպանության փորձեր գործում են շրջապատի ուշադրությանը և հոգատարությանը  արժանանալու նպատակով:

 Կարող են լինել դեռահասներ, ովքեր ունեն  դեպրեսիվ խանգարումներ, որոնց համար կյանքը զուրկ է  իմաստից և   մահը  դառնում է նպատակ:

 Ավելի շատ աղջիկները  ինքնասպանության նպատակով օգտագործում են դեղորայք, կտրում ծակում են մարմնի որոշակի մասեր, տղաները ավելի կոշտ միջոցներ են կիրառում կախվում են, բարձր տեղերից իրենց ցած են նետում  և այլն:

Ինչպե՞ս հասկանալ, որ երեխան ընկել է ինչ-որ բացասական ազդեցության տակ, և դա կհանգեցնի ինքնասպանության

Երբեմն կարող է աֆեկտիվ բռնկում տեղի ունենալ և հանկարծակի զարգացող իրավիճակի անդիմանալիության ազդեցության տակ երեխան  ինքնասպանություն կամ ինքնասպանության  փորձ իրականացնի: Իսկ սովորաբար ինչպես նշեցի վերևում երեխաները ունենում են  նախադրյալներ, մեկուսացած են, ինքնամփոփ, դժվար են հարմարվում, կախվածություն են ձեռք բերում սոցցանցային այս կամ այն խմբից կամ խաղից, ունեն անիրական իդեալներ, իդեալների նկատմամբ հուզական ապրումներ, նեգատիվ մտքեր կյանքի և շրջապատի նկատմամբ, վարքը փոխված է, անսովոր, տրամադրությունը տատանումներով, երբեմն գերակշռող տխրությամբ և այլն:

 Հոգեբանն ասում է, երբեմն երեխաները խոսում են, երբեմն հպանցիկ ազդակներով հասկացնում իրենց դժվարությունների և հոգեկան տառապանքի մասին, սակայն ընտանիքի և շրջապատի անտարբերությունը կործանարար հետևանքներ է ծնում:

Ըստ նրա՝ ծնողների դերը շատ մեծ է այս հարցում, երեխաները միշտ կարիք ունեն հասկացման, ուշադրության և հոգատարության, դրական մթնոլորտի և սեփական ես-ի բացահայտման ու ինքնադրսևորման պայմանների: Հատկապես դեռահասության փուլում ինքնադրսևորման խմբակներ հաճախելը, ֆիզիկական և հոգեբանական լիցքաթափվելու հնարավորությունը, հետաքրքրությունների շրջանակի ընդլայնումը, ընկերական միջավայրի առկայությունը կանխարգելման կարևոր նախապայմաններ են:

Իսկ ամենակարևոր կանխարգելման պայմաններից երեխաներին կրթել և գրագետ դարձնել համացանցում ճիշտ դրսևորվելու առումով, այնպես ինչպես սովորեցնում ենք իրական կյանքում անվտանգության կանոններ, բացասական և դրական արարքներ, օգտակար և վնասակար կենսաձև և այլն:

Սոցցանցերում ատելության խոսքի ազդեցությունը երեխաների վրա

Դա կարող է առաջացնել երեխայի մոտ ագրեսիվություն, բռնություն,  արժեհամակարգի աղճատում և այլն: Սոցցանցերում սովորաբար հասարակության զսպող ցենզուրան, ամոթի զգացումը, հարգանքի մշակույթը մեկը մյուսի նկատմամբ, այնպես ինչպես իրական կյանքում է այլ կանոնների է ենթարկվում և որոշիչ գործոնը դեմ առ դեմ ասելու և խոսելու ընթացքում զսպաշապիկի բացակայությունն է:  

Լիլիթ Խաչատրյանի խոսքով՝ Սովորաբար  կուտակված զայրույթի, չարության զգացումը անպայման դրդում է որոշակի ագրեսիվ գործողությունների, որը ուղղվում է կամ դեպի դուրս այլ մարդկանց, կամ որոշակի պայմանների առկայությամբ դեպի ներս, այսինքն վեր է ածվում ինքնաագրեսիայի՝ ինքավնասում, ինքնասպանության փորձեր: 

Այս երևույթը մտահոգիչ է մեր օրերում և սա հասարակության գերպատասխանատվությունը պետք է դառնա:

Մեր օրերում շատ մեծ է նաև հայկական սերիալների բացասական ազդեցությունը, որտեղ գերակշռում է ցուցադրվող  բռնության տեսարանները, հաշվեհարդարները, դավադրությունները, ագրեսիվ գործողությունները: Դեռահասները հեշտ են նույնացվում հերոսների կերպարներին և կրկնօրինակվող վարքաձևերը և ոճը վնասում դեռահասներին, ծնելով ընդհուպ քրեածին վարք և ինքնավնասման երևույթներ:

Այլ ազգային ազդեցիկ ֆիլմերի բացասական ազդեցության մեխանիզմները նույնպես ակնհայտ են, որոնք դառնում են դեռահասների համար պաշտամունքի պես մի բան: Փորձում են նմանվել մեր ազգային առանձնահատկություններին ոչ բնորոշ անհասկանալի կերպարներին, իդեալների որոնումը դառնում է անհնարին, նույնիսկ լեզուն են սովորում և փորձում են ամեն կերպ և ամեն գնով հասնել իրենց միֆային կերպարներին, տվյալ երկրում: Եվ եղան դեպքեր, երբ փորձեցին  տարված իրենց իդեալներով գնալ տվյալ երկիր և երբ հանդիպեցին ծնողական խոչընդոտին մի քանի դեռահասներ իրականացրեցին ինքնասպանության փորձեր:

Հոգեբանը շեշտում է՝ այս խնդիրների բացասական հետևանքները նվազեցնելու նպատակով հասարակաության բոլոր պատասխանատու մարմինների մտահոգության առարկան պետք է դառնա և համախմբված աշխատեն ՝ ընտանիք, դպրոց, հեռուստաընկերություններ, ոստիկանություն և այլն:

Մերի Խաչատրյան

Տպել
4430 դիտում

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները

Ոչ միայն դեղերը, այլև վիտամինները, սննդային հավելումները պետք է պահվեն երեխաների համար անհասանելի վայրում. ԱՆ

Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով

Ֆրանսիայի հետախուզական ծառայությունները խորհուրդ են տալիս չեղարկել Օլիմպիական խաղերի բացման արարողությունը

Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ

Հայտարարվել է Տաթև ՀԷԿ-ի ՕԿՋ-ի վերանորոգման աշխատանքների տեխնիկական վերահսկողության մրցույթ

Քարաթափում Արարատի մարզում. ճանապարհը դարձել է միակողմանի երթևեկելի