Ովքեր են ապրում Փարաջանովի Թբիլիսիի տանը, ու ինչի է այն վերածվել․ ՀԺ-ի ռեպորտաժը՝ անվանի արվեստագետի ապրած տնից

20-րդ դարի խոշորագույն արվեստագետ, կինոռեժիսոր Սերգեյ Փարաջանովը (իրական անունը՝ Սարգիս Հովսեփի Փարաջանյան) ծնվել ու ստեղծագործել է Թբիլիսիում։ Կյանքի վերջին օրերին, երբ ծանր հիվանդ էր, որոշեց վերադառնալ Հայաստան, սակայն նրա տունն ու ապրած կյանքն այդպես էլ մնացին Թբիլիսիում։

Փարաջանովի տունը Թբիլիսիի հրաշալի մի հատվածում է՝ Մթածմինդայում, որը Թբիլիիսիի ամենահին ու կոլորիտային թաղամասերից մեկն է։

1633426025285.jpg (1.69 MB)

Առաջին հայացքից այն նեղլիկ, ոլորանաշատ փողոցներով եւ մոլորության հասցնող խուճուճ դասավորվածությամբ տների ու շինությունների մի կույտ է։ Երեւանբնակներին այս թաղամասը որոշակի նմանությամբ կարող է հիշեցնել Երեւանի ամենահին թաղամասը՝ Կոնդը։ Մթածմինդան էլ կարծես Թբիլիիսից առաձին մի քաղաք է, քաղաք՝ քաղաքի մեջ՝ յուրահատուկ էներգետիկայով ու լեռներից իջնող խորհրդավոր հանգստությամբ։

1633426025437.jpg (2.67 MB)

Փարաջանովի տունն այստեղ բավականին խորքերում է՝ բարձունքին, եւ եթե որոշել եք ոտքով հասնել, ապա չէր խանգարի մի քանի օր առաջ բարձրունք հաղթահարելու թեթեւ վարժանքներ անել։ Բարձրանում ես ոլորաններով՝ ամեն մի քանի մետրը հաղաթահարելիս ճանապարհդ ինքնըստինքյան թեքվում է կա՛մ աջ, կա՛մ ձախ։

Առաջ շարժվելով՝ վերեւից նայում ու զգում ես, որ մի կլոր պտույտ ես կատարել այդ թաղերի մեջ․ տպավորություն է, թե փողոցներն էլ գիտեն ու քեզ տանում են ուզածդ հասցեով։ Եվ ահա, մտքում այդքան կրկնած հասցեն՝ Կոտե Մեսխի 7։ Տունը, որտեղ 1924-1990 թթ. ապրել է Սերգեյ Փարաջանովը։

տեւնննննննն.jpg (110 KB)

Շատերին կարող է թվալ, թե մուտքի մոտ փակցված ցուցատախտակի վրացերեն գրությունը շինության տուն-թանգարան լինելու մասին է, սակայն մի փոքր պիտի հիասթափեցնեմ, քանի որ դրա վրա գրված է հյուրանոց։ Տունը 1995 թվականից արդեն Փարաջանովինը չէ։ Ռեժիսորի որդին՝ Սուրենը, այն վաճառել է վրացի մի ընտանիքի։ Սուրենն այդ ժամանակ (երեւի հիմա էլ) ապրել է Կիեւում (Ուկրաինա)։Հյուրանոցի դուռը բացեց տիրուհին՝ Մանանա Ախալաիա անուն-ազգանունով մի կին։ Սիրալիր կերպով ներս հրավիրեց ու պատրաստակամություն հայտնեց պատասխանել մեր հարցերին, պատմել այն, ինչ այս տարիներին տեսել ու լսել է հանճարի մասին, այն ամենը, ինչը կհետաքրքրեր մեզ։

«Փարաջանովն այս տանը հսկայական նյութեր ու արժեքավոր գործեր ուներ։ Բոլորիս հայտնի է, որ նրա հայրը հնությունների առքուվաճառքով է զբաղվել, որոնցից շատերը նաեւ այս տանն էին պահպանվում։ Փարաջանովի մահից հետո կարծեմ դրանք բոլորը տեղափոխեցին Երեւան։ Դե իսկ որդին՝ Սուրենը, մտածեց, որ հնարավոր է՝ տունն էլ վերցնեն ու իրեն ոչ մի գրոշ չտան։ Հոր մահից մի քանի տարի անց այն վաճառեց»,- պատմեց վրացուհին։

Նա չթաքցրեց, թե ինչքան են վճարել տան համար․ «5 հազար ԱՄՆ դոլար ենք տվել, այն ժամանակ դա բավականին լավ գումար էր, կարելի էր 4 սենյականոց լավ բնակարան գնել»։ Տիրուհու խոսքով՝ երբ տունը նոր են գնել, այն շատ տխուր վիճակում է եղել, հսկայական աշխատանք են կատարել՝ ամրակայելու ու տեսքի բերելու համար․ «Սա շատ հին տուն էր՝ ծեփերը թափված, վնասված, երկար տարիներ սարքում էինք, չէինք կարողանում խելքի բերել։ Տանն ամեն ինչ փայտից էր (դե դա հատուկ էր այն ժամանակվա տներին), դրսի դռները, աստիճանները, շքամուտքը եւ ամեն ինչ՝ խարխուլ վիճակում»։

1633426436775.jpg (3.22 MB)

Երկաթից աստիճանները պահպանվել են այն ժամանակից, երբ այդտեղ Փարաջանովն է ապրել

Վրացի ընտանիքն այս տունը հյուրատան է վերածել մոտ 5 տարի առաջ։ Տանտիրուհու խոսքով՝ այստեղ տեղափոխվելու առաջին իսկ օրվանից իրենք անընդհատ հյուրեր են ունեցել աշխարհի տարբեր ծայերերից, նրանց բոլորին մի բան է այդ հասցեով տարել՝ համաշխարհային փառքի արժանացած ռեժիսորի՝ երբեմնի այդտեղ բնակվելու հանգամանքը։

Փարաջանովի հայտնիության ու հարյուրավոր այցելուների փաստն էլ վրացի ընտանիքին գաղափար է տվել ստեղծելու իրենց ընտանեկան բիզնեսը։ Նրանք հյուրատունը հենց Փարաջանովի անունով էլ կոչել են։

Փարաջանովի օրոք այս տունը եղել է մեկ հարկանի։ Նոր տերերն այն վերանորոգելուց հետո ավելացրել են նաեւ երկրորդ հարկը. ներսից աստիճաններով բարձրանում ես հյուրատան սենյակներ, որոնք ծառայում են բիզնեսին։ Առաջին հարկում էլ իրենք են տեղավորվել:

Տանտիրուհին հերթով ցույց տվեց դրանք ու առանձնահատուկ ոգեւորությամբ ներկայացրեց հատկապես այն սենյակները, որտեղից հրաշալի տեսարան էր բացվում, երեւում էր ամբողջ քաղաքը։ Այստեղ կարելի է վայելել լեռան լանջին ծվարած քաղաքի գեղեցկությունն օրվա տաբեր ժամերի, հիանալ տարվա եղանակի հետ փոփոխվող գույներով։ Իզուր չէ, որ այս տեղանքը տեղացիները կոչում են «Սուրբ լեռ» (Մթածմինդա բառի բացատրությունը):

Տան առաջին հարկում մի մեծ սենյակ է, որը Փարաջանովի ժամանակ փոքրիկ շքամուտք է ունեցել, հետագայում այն քանդել են՝ սենյակն ընդարձակ դարձնելու նպատակով։ Այժմ այդ հատվածը ծառայում է որպես հյուրասենյակ։ Այնտեղ, որտեղ վրացի ընտանիքը ստեղծել է փարաջանովյան փոքրիկ անկյուն, կինոռեժիսորի նկարներն են, նրա մասին պատմող որոշակի իրեր, գրքեր։

 դաշ.jpg (76 KB)

2014 թվականին Փարաջանովի մասին թբիլիսահայ հայտնի լուսանկարիչ Յուրի Մեչիտովը գիրք է թողարկել, որտեղ հանճարի լուսանկարներն ու նրա մասին հետաքրքրիր պատմություններն են զետեղված: Յուրի Մեչիտովի՝ «Սերգեյ Փարաջանովը Յուրի Մեչետովի նկարներում եւ պատմություններում» գրքի բազմաթիվ օրինակներ հյուրատանը զբոսաշրջիկներին են վաճառում 50 լարիով (10 հազար դրամին համարժեք գումար)։ Տանտիրուհին հայտնեց, որ բավականին լավ է վաճառվում։ Փարաջանովն ընկերական հարաբերություններ է ունեցել Մեչիտովի հետ: «Իրականում նրան ոչ ոք լավ չի ճանաչում։ Նա աննորմալ մարդ էր, եւ դրանում էր նրա հանճարը»,- գրքում այսպես է բնութագրում լուսանկարչության իր առաջին ուսուցչին՝ հայտնի լուսանկարիչ Յուրի Մեչիտովը: Փարաջանովյան անկյունում առաջինն աչքի ընկան պատից կախված ձեռագործ աշխատանքներ՝ մեծանուն արվեստագետի դիմանկարներով ու նրա ամենահայտնի լուսանկարներից մեկով, որտեղ նա կարծես թռչում է։

1633426436790.jpg (5.00 MB)

Պարզվում է՝ տանտիրուհին՝ Մանանա Ախալաիան, իր ձեռքով է այդ աշխատանքներն արել։ Երկար տարիներ իրավաբան աշխատած կինը հյուրատան հերթական այցելուներից մեկից է սովորել ու այսօր արդեն իր սենյակն ունի, որտեղ ձեռագործ աշխատանքներ է անում։ Առաջին աշխատանքն էլ Փարաջանովի դիմանկարն է։ Տիկինն իր ձեռքով ստեղծել է նաեւ կինոռեժիսորի ֆիլմերի կադրերից խորհրդանշական պատկերներ։

Լուսանկարում՝ Մանանա Ախալաիան

1633426436746.jpg (5.59 MB)

Տանտիրուհու խոսքով՝ հանճարեղ մարդիկ են այս տարիների ընթացքում այցելել ու Փարաջանովի հետ կապված մանրամասներով հետաքրերվել։ Բազմաթիվ զբոսաշրջիկներ են եղել, որոնք այդտեղ են գնացել՝ որպես Փարաջանովի տուն-թանգարան։ Մանանա Ախալաիան, թվարկելով զբոսաշրջիկների այցերը, հիշեց մի դեպք Հնդկաստանից եկած երիտասարդի մասին ու բարձր ծիծաղելով սկսեց պատմել․ «Խեղճն այնքան էր քայլել ու այնքան վատ վիճակում մեր տուն հասավ, որ բոթասները ճղվել էին։ Հյուրընկալելուց հետո մենք իրեն կոշիկներ նվիրեցինք, որ կարողանար տնից դուրս գալ»։ Փարաջանովի տնից գրեթե ոչինչ չի պահպանվել, բացառությամբ տան մյուս մուտքի կողմից բարձարցող աստիճանների ու մանր դետալների։

Միակ իրը, որը մնացել է նրանից, կոտրված օրորոցն է։ Այն շատ հին է։ Հայտնի է կինոռեժիսորի ֆիլմերից։ Ասում են՝ դա հենց Փարաջանովի օրորոցն է: Այս օրորոցի լուսանկարը կա նաեւ Մեչիտովի կողմից հրատարակած գրքում, անգամ՝ Սայաթ-Նովա ֆիլմում։

Հետաքրքրվեցինք՝ իսկ Փարաջանովի հարազատներից երբեւէ այցելել են այս տուն։ Տանտիրուհին ասաց, որ տունը վաճառելուց հետո երկու անգամ նրա որդին է այցելել։ Տարիներ առաջ մեկ անգամ էլ Փարաջանովի երկրորդ կինն է եղել այստեղ, ազգությամբ ուկրաինացի Սվետլանա Շչերբատյուկը։ «Կինն անչափ հուզված էր, երեւի հիշելու շատ բաներ կունենար, դուրս գալիս համբուրեց դռան մոտի պատը»,- հիշեց Մանանա Ախալաիան՝ ցույց տալով դրսի դռանն ամրացված երկաթյա նախշերը, որոնք պահպանվել են Փարաջանովից։

1633426666238.jpg (2.70 MB)

Մեր հեռանալուց առաջ տան տիրուհին ասաց՝ նախկինում այստեղ այլ լրագրողներ էլ են այցելել, բայց այս տարի մեր այցն առաջինն էր։ Նկատեց, որ երբ դեռ համավարակով պայմանավորված սահմանափակումները չկային, ամեն օր հյուրատան բոլոր սենյակները զբաղված էին, այժմ հազվադեպ է պատահում, որ այցելուներ ունենան։

Տպել
5301 դիտում

Ինչպես են փրկարարներն Արփա գետից դուրս բերում ավտոմեքենան (տեսանյութ)

Դատավորների ընդհանուր ժողովը ՍԴ դատավորի թեկնածու է ընտրել

Բրյուսելում կայանալիք հանդիպումը ինչի կարող է «դրդել» Հայաստանին․ ինչ է հայտարարել Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն

Արտույտի ապօրինի որս է կատարվել․ ԲԸՏՄ-ն առգրավել է որսագողերի զենքերը

Վարչապետն ընդունել է Հայաստանի ամերիկյան համալսարանի նախագահին․ անդրադարձ է կատարվել ծրագրերին և նախաձեռնություններին

Crocus City Hall-ի ահաբեկչությունից հետո պատահաբար այնտեղ հայտնված և մարդկանց փրկած 35-ամյա Կարեն Ենգիբարյանը մահացել է

Կրակը մարելուց հետո այրված շինությունում տղամարդու դի է հայտնաբերվել

Նարեկ Մանթաշյանին նոր մեղադրանք է առաջադրվել

Զինծառայողն ինքնասպան է եղել համածառայակիցների և իր ոչ կանոնադրական հարաբերությունների պատճառով․ վարույթը դատարանում է

Վասիլիս Մարագոսը վերահաստատել է ԵՄ աջակցությունը արդարադատության ոլորտի բարեփոխումներին

Հայուհի Վարսեն Աղաբեկյանը Պաղեստինի արտաքին գործերի նախարար է նշանակվել (լուսանկար)

Աննա Հակոբյանը մասնակցել է «Փրկություն» հաշմանդամ երիտասարդների կենտրոնի շահառուների ներկայացմանը (լուսանկարներ)

Մոսկվայում կարծում են, թե ՀՀ-ում 102-րդ ռազմաբազայի առկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է

Մահացել է Crocus City Hall-ի ահաբեկչությունից տուժած ևս մեկ մարդ․ զոհերի թիվը հասել է 144-ի

Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին

Արաբկիրում կառուցապատող ընկերությունը հարկեր չվճարելու նպատակով պայմանագրերում պակաս է նշել բնակարանների իրական արժեքը

Սպառնացել է վնասել մեքենան, ավելի ուշ կրակել է ավտոտեխսպասարկման կետի ուղղությամբ․ 32-ամյա տղամարդը կալանավորվել է

Ռուբլին էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 29-ին

Հայաստանն ԱՄՆ-ի ու Եվրամիության հետ անվտանգային հարցեր չի քննարկելու. Ստանո

Ինչո՞ւ ադրբեջանական լրատվամիջոցը չի հրապարակել Արայիկ Հարությունյանի հետ հարցազրույցը

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում