«Տեսակավորում ենք սնունդը, ուղարկում՝ դիրքեր». ըստ Ասկերանի բնակչի՝ ապաստարանում նաև ծնունդներ են տոնում

Արմատներով արցախցի, քսանամյա Աշոտ Գաբրիելյանի խոսքով՝ այս օրերի կռիվը հրադադար հաստատելու, հետո ավելի շատ կրակելու մասին է, ունեցածդ արժեքները մոռանալու, նոր արժեքներ հաստատելու մասին, երկու շաբաթում մի քանի տարով մեծանալու մասին է... Ասկերան քաղաքի բնակիչը, սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան կրակոցների ձայնից արթնանալով, դեժավյուի զգացողություն է ունեցել. «Հասկացանք, որ նորից պատերազմ է»,- ասում է նա:

Աշոտ Գաբրիելյանը ծնվել ու մեծացել է Ասկերան քաղաքում, դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել է Երեւանի պետական համալսարանի միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ, այժմ սովորում է 4-րդ կուրսում: Քանի որ դասերն անցկացվում են օնլայն տարբերակով, այս շրջանում նա գտնվում է Արցախում եւ պատերազմի առաջին օրն էլ իրենց տանն է եղել. «Սեպտեմբերի 27-ի առավոտյան՝ ժամը 7-ի մոտակայքում, երբ արթնացանք կրակոցների ձայնից, միանգամից իջանք քաղաքի ապաստարաններից մեկը, իսկ հաջորդ օրը՝ ամսի 28-ին, Ասկերանում վիճակն այնքան էլ լավ չէր, եւ մենք տեղափոխվեցինք բարձրադիր գյուղերից մեկը, որտեղ երկու օր մնալուց հետո վերադարձանք Ասկերան. կարծում էինք, որ ավելի լավ է՝ մոտ լինենք մեր տանը, եւ, իրավիճակից կախված, ապաստարանում մնանք: Մոտ 10-12 օր մնացինք, հետո արդեն մայրս ու փոքր եղբայրս տեղափոխվեցին Երեւան, ես հորս հետ մնացի այստեղ»,- «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում պատմում է Աշոտը, որի մեծ եղբայրն առաջնագծում է:

Այս օրերին Աշոտը կամավորական աշխատանքով է զբաղվում, օգնում սնունդը, առաջին անհրաժեշտության պարագանները տեսակավորելու, զինվորներին, երբեմն նաեւ՝ բնակիչներին ուղարկելու հարցում. «Քանի որ շատ մեծ քանակի օգնություն ենք ստանում, որը պետք է հասցվի դիրքեր, անհրաժեշտություն է լինում այդ բեռները տեսակավորել, որ բոլոր դիրքերին նույն չափաքանակով իրեր հասնեն, իսկ երբ ինտերնետի հասանելիություն է լինում, փորձում եմ տեղեկատվական դաշտում թարմ նորություններ տրամադրել Արցախից, «Թվիթերում» եմ փորձում ակտիվ լինել, ներկայացնել մեր կյանքի այս օրերը, որ հանրությունը առաջին ձեռքից տեսնի՝ ինչ է կատարվում այստեղ»,- ասում է նա՝ հավելելով, որ առնվազն Ասկերանում ժողովրդի մեջ հաղթական տրամադրություն է, ոչ մի խուճապ չկա, եւ, չնայած հրետակոծությունը չի դադարում, մարդիկ տրամադրված են լավին, փորձում են լավ տրամադրություն փոխանցել զինվորներին. «Հայաստանի դպրոցականներից բազմաթիվ նամակներ կամ գրություններով սնիկերսներ ենք ստանում, մենք էլ մեր կողմից ենք գրություններ, կոնֆետներ ավելացնում եւ մեծ աջակցություն ցուցաբերում»: Այդ գրություններն այնքան շատ ու բազմազան են, որ Աշոտը դժվարանում է մեկն առանձնացնել, բայց ասում է՝ մի նամակ կա, որը շատ է տպավորել. «Արտաշատի գյուղերի դպրոցից Մանանա անունով մի երեխա նամակ էր գրել՝ «Սիրում ենք քեզ, զինվոր»... Սա այս օրերին կարդացածս ամենասրտանց խոսքն էր, որովհետեւ նա նոր էր տառերը սովորել եւ իր ուժերի ներածին չափով փորձել էր ինչ-որ բան անել»:

Երեկոյան ժամերն ապաստարանում անցնում են պատմություններ լսելով. մեծահասակները երիտասարդներին պատմում են Արցախյան առաջին պատերազմի մասին, կիսվում իրենց փորձով: Թեկուզ շատ մարդ է լինում, ըստ Աշոտի՝ բոլորի հետ կարողանում են շփվել, ժամանակը հետաքրքիր անցկացնել, անգամ՝ ծնունդներ տոնել. ապաստարանում ընկերական, ընտանեկան ջերմ միջավայր է. «Սեպտեմբերի 27-ի գիշերը, երբ ապաստարանում էինք, մեր երեխաներից մեկի՝ Արմենի ծննդյան տարեդարձն էր, նա 6 տարեկան էր դառնում, բայց ամբողջ օրը ապաստարանում էր անցկացրել, եւ ոչ մեկը կարգին չէր շնորհավորել: Մեր ձեռքի տակ եղած մոմերից մեկը 2 թիվն էր, մյուսը՝ 4, դրանց մեջտեղում + նշան դրեցինք, շնորհավորեցինք նրան, հետո այդ տեսանյութը հրապարակեցի, ու բավականին լայն տարածում գտավ համացանցում, լրատվականներն էլ վերցրին, ու բոլորը շնորհավորեցին Արմենին, իսկ երբ փոխանցեցինք նրան այդ շնորհավորանքները, շատ ուրախացավ. կարելի է ասել՝ ամբողջ հայությունը նրան շնորհավորեց»,- պատմում է Աշոտը՝ հավելելով, որ օրեր անց ապաստարանում տոնել են նաեւ իր ծննդյան օրը. «Հետո այլ ծնունդ էլ եղավ, մեր հարեւաններից մեկը՝ Անգելինան էր կազմակերպում այդ ծնունդները, ու մենք էլ կատակում էինք՝ ասելով, որ արդեն հմտացել է ապաստարանում ծնունդներ կազմակերպելու հարցում»:

Արցախի բնակչի խոսքով՝ իրենք՝ արցախցիները, ամենապատրաստվածն են ապաստարաններից ճիշտ օգտվելու հարցում, որովհետեւ ուսուցողական աշխատանքները դեռ դպրոցական հասակից են սկսում. «Դպրոցում տարին 3-4 անգամ փորձնական տագնապներ էինք ունենում, որպեսզի կարողանայինք ճիշտ տարհանվել սովորել, ապաստարանների տեղերը իմանալ, ու արդյունքները հիմա երեւում են. երբ օդային տագնապ է լինում, փողոցում հազիվ 1-2 մարդ ես տեսնում, որ շտապում է դեպի ապաստարան»: Եվ չնայած այդ պատրաստվածությանը՝ արցախցու համար լույսը միշտ յուրովի է բացվում. ամեն անգամ չգիտեն՝ ինչ սպասել. «Պատերազմի ձայները ահավոր են, ոչ մեկին չենք ցանկանա, որ լսեն այդ ձայները, տեսնելու մասին էլ ընդհանրապես չեմ խոսում»,- ասում է Աշոտը:

Նրա կարծիքով՝ լավատեսությունը հայի արյան մեջ է, բոլոր դժվար ժամանակներում հայը փորձում է միայն լավը տեսնել, լավին ձգտել. «Ու մենք գիտենք, որ լավ է լինելու ամեն ինչ, թեկուզ հիմա այս վիճակն է, ոչ մեկը հույսը չի կորցնում... Այս պահին խաղաղ բնակչությունը շատ մեծ քանակով է թիրախավորվում, հատկապես՝ Ստեփանակերտում, Հադրութում, Մարտակերտում, Մարտունիում... Ապրիլյանի ընթացքում ավելի շատ սահմանային պատերազմ էր, չնայած էլի հրթիռակոծվում էր Մարտակերտը, Մարտունին, բայց այս դեպքում նախ տեւողությունը գերազանցեց Ապրիլյանի պաշտոնական կերպով ասած 4 օրվան, չնայած արցախցին լավ գիտի, որ դա չորս օր չէր»: Աշոտի համոզմամբ՝ խաղաղ բնակիչների թիրախավորումը միջազգային հարթակներում շատ պիտի բարձրաձայնվի. այդ ուղղությամբ ոչ միայն պաշտոնական մարմինները, այդ թվում՝ Արցախի ՄԻՊ-ն է աշխատում, այլ նաեւ իրենք՝ հասարակ քաղաքացիները:

Ըստ Աշոտի՝ անցնող շաբաթներին խաղաղ բնակավայրերի վրա հարվածների դինամիկան առանձնապես չի փոխվել, հնարավոր է՝ միայն ժամային տարբերություն լինի. «Հիմնականում առավոտյան՝ ժամը 7-ից վերսկսվում է, ու դա արդեն սովորական է դարձել. կեսկատակ-կեսլուրջ նույնիսկ ասում ենք՝ մեզ զարթուցիչ էլ պետք չէ»։ Այդ հարվածների հետեւանքով օրեր շարունակ Ասկերանը հոսանքազրկված է եղել, մարդիկ իջնում էին ապաստարան՝ հեռախոսները լիցքավորելու, ինտերնետ սարքից օգտվելու, բայց, ինչպես Աշոտն է ասում, Ասկերանի վարչակազմը բավականին օպերատիվ է աշխատել՝ փորձելով լուծել խնդիրները. «Ոչ միայն Ասկերան քաղաքն էր հոսանքազրկված, այլ նաեւ Ասկերանի ամբողջ շրջանը, եւ հերթականությամբ՝ գյուղերից մինչեւ քաղաք սկսեցին լույսերը տալ, հիմա, փառք Աստծո, լույս ունենք, կոմունալ հարցերով Ասկերանում ապահովված ենք»:

Աշոտի միակ ցանկությունն այժմ այն է, որ բոլոր զինվորները ողջ-առողջ վերադառնան. «Միայն խաղաղություն եմ մաղթում թե՛ զինվորին, թե՛ թիկունքում կանգնած մարդկանց. թիկունքը եւս պետք է միշտ զգոն լինի, փորձի հնարավորինս օգնել առաջնագծին: Ես վստահ եմ, որ զինվորները այնքան տոկուն ու ուժեղ են, որ կարող են իրավիճակը իրենց ձեռքերում պահել»: