Կորոնաթեստերի հաստատված դեպքերի տոկոսը վերջապես միանիշ է. նոր վարակը կկրկնի՞ 20-րդ դարասկզբին գրիպի աղետալի վարքագիծը

Այս տարվա մտազբաղ ամառն էլ անցավ. առաջին դասարանցիները դեռ սպասում են սեպտեմբերի 1-ին, որ կգա ամսի 14-ին, իսկ համաճարակաբանների մեծ մասը սպասում է կորոնավարակի երկրորդ ալիքին, որ ենթադրվում է՝ կգա նոյեմբերին: Երբ խոսվում է ցրտող եղանակի հետ սպասվող կորոնավիրուսի համավարակի երկրորդ ալիքի մասին, մասնագետները երկու թիմի են բաժանվում: Առաջինը, որում նաեւ մեր առողջապահության նախարարությունն է ընդգրկված, հավաստում է, որ նմանատիպ մի ալիք ամենայն հավանականությամբ սպասվում է մեզ նոյեմբերի առաջին կեսին, իսկ երկրորդ խումբն ասում է՝ կորոնան պայմանավորված չէր եղանակային գործոնով. վկա տաքուկ Բրազիլիայի հարյուր հազարավոր հիվանդներն ու հազարավոր զոհերը, եւ երկրորդ ալիքի հավանականությունը մեզ մոտ անվերջ փոքր է:

«Երկրորդ ալիքի մասին խոսելուց առաջ պետք է տեսնել, որ առաջինը լիարժեք մարել է. ես դեռ որեւէ երկրում մարում չեմ տեսնում»,- օրերս նշեց ուկրաինացի հայտնի բժիշկ Եվգենի Կոմարովսկին: Նա եւս վստահ է, որ աշնանն աշխարհում կորոնայի թվային կորերը կրկին բարձրանալու են: Փորձառու մանկաբույժը հավաստում է, որ դա բացառապես մեր առօրյա սովորույթների արդյունքն է լինելու. ցրտող եղանակների հետ փակվող պատուհանափեղկերը վարակի տարածման ամենավտանգավոր կետերն են: Միջանցիկ քամուց մահվան չափ վախեցող ուսուցչուհիները, ըստ բժշկի, պիտի սկսեն հաշտվել միջանցիկ քամու գոյության ու առողջարարության հետ. բոլոր այն դասերը, որ հնարավոր է կազմակերպել մաքուր օդին, պիտի անցկացվեն դրսում. տաքացրած օդը պտտող օդորակիչները հնարավորինս քիչ պիտի գործածվեն. «Լավ է տաք հագնվել, իսկ սենյակում պահել սառը, խոնավ օդ, քանի որ այն թույլ չի տա, որ քթի լորձաթաղանթը չորանա, եւ այնտեղ բազմանան վիրուսները»:

Հիվանդության երկրորդ ալիքի ամենաակնառու օրինակներից մեկը գրիպի՝ նոր թափով վերադարձած հարվածն էր 20-րդ դարասկզբին: Առաջին աշխարհամարտի ավարտի հետ սկսված գրիպի համաճարակը պատերազմից թուլացած աշխարհի համար իսկական աղետ էր: Հիվանդության առաջին ալիքի մարումից հետո մարդկությունը չէր հասցրել դեռ թեթեւացած շունչ քաշել, երբ ամիսներ անց հարվածեց դրա երկրորդ ալիքը՝ առավել հզոր ու մահաբեր. այդ համավարակին զոհ գնաց 20 մլն մարդ: Կարո՞ղ է կորոնավիրուսն այդպիսի վարքագիծ ունենալ՝ ե՛ւ՝ այո, ե՛ւ՝ ոչ ասողներն իրենց փաստարկներն են ներկայացնում:

Նրանք, ովքեր պնդում են, որ կորոնան Հայաստանում երկրորդ ալիք չի ունենալու, վստահեցնում են, որ դրա համար մեր երկիրն ունի բավական թվով հիվանդացած-ապաքինվածներ՝ իմունային պատնեշ: Համաճարակաբանները դա հիմնավորում չեն համարում՝ նշելով, որ իմունային պատնեշի մասին կարելի է խոսել միայն այն ժամանակ, երբ հանրության 60-70 տոկոսը վարակված կլինի: Պաշտոնապես այսօր Հայաստանում վարակ է հաստատվել ավելի քան 44 հազար քաղաքացու մոտ: Ընդունված է կորոնավարակի մահաբերությունը (case fatality) համարել 1 տոկոս եւ դրանով հաշվել երկրներում վարակի իրական տարածման մոտավոր պատկերը. այսպես մեզ մոտ այդ թիվը մոտենում է 90 հազարին (պաշտոնական թվերով՝ մեզ մոտ մահաբերությունը 2 տոկոս է): Այս հաշվարկով վարակի տարածումը Հայաստանում մոտենում է 3 տոկոսի, ինչպես տեսնում ենք, այն իմունային պատնեշի համար բավարար լինելուց դեռ հեռու է, հետեւաբար զգուշությունն ու հակահամաճարակային ցուցումներին հետեւելը կարեւոր են:

Ինչ վերաբերում է մեր երկրում վարակի տարածման ցուցանիշներին, ապա դրանք հուլիսից հետո մեծապես կրճատվել են. եթե ապրիլին պարզվում էր, որ ամեն 100 թեստավորվողից վարակակիր է մինչեւ 14-ը, մայիսին՝ մինչեւ 35-ը, ապա օգոստոսին թվերն իջան կրկին մինչեւ 13, իսկ հիմա տեսնում ենք «100 հետազոտվողից 9 վարակակիր» ցուցանիշը: Առաջնորդվելով պաշտոնական տվյալներով՝ խմբավորենք թվերը շաբաթ առ շաբաթ՝ ուշադրություն դարձնելով այն տոկոսային հարաբերությանը, որ առկա է կատարված թեստերի եւ դրական հաստատված դեպքերի միջեւ:

Այսպես, մարտ ամսվա առաջին երկու շաբաթվա ընթացքում կատարված 411 թեստի 6.8 տոկոսն է դրական եղել, մարտի երկրորդ կեսին կատարված 2743 թեստի՝ 19.8 տոկոսը: Ապրիլն անձրեւառատ էր, մարդիկ շատ չէին դուրս գալիս տներից, եւ հաստատված դեպքերի տոկոսն էլ բավական փոքր էր, իսկ արդեն մայիսից այն սկսեց սրընթաց աճել: Բարձրակետը հունիս-հուլիսին էր՝ 27-34 տոկոս, որից հետո արձանագրում ենք դանդաղ նվազում:

Այսօրվա դրությամբ աշխարհում կորոնավիրուսային վարակ է հաստատվել մոտ 26 մլն մարդու մոտ, ապաքինվել՝ մոտ 18 մլն-ը, մահացել՝ մոտ 867 հազարը: Վարակվածների թվով առաջին տեղում շարունակում է մնալ ԱՄՆ-ը՝ 6.2 մլն ցուցանիշով, երկրորդը Բրազիլիան է՝ 4 մլն, երրորդը՝ Հնդկաստանը՝ 3.8 մլն: Այս սանդղակում Հայաստանը 56-րդն է, մեր հարեւաններից Իրանը՝ 12-րդը՝ 378 հազար վարակակրով, Թուրքիան՝ 18-րդը՝ 273 հազարով, Ադրբեջանը՝ 64-րդը՝ 36 հազարով, Վրաստանը՝ 149-րդը՝ 1.5 հազարով:

Այսպիսի սանդղակները թեպետ առողջապահական պատկերի առումով մեծ նշանակություն չունեն, սակայն սովորաբար դրվում են երկրների նկատմամբ մշակվող քաղաքականության հիմքում: Թուրքմենստանը, օրինակ, այս ցուցակում ընդհանրապես չկա, քանի որ այս երկրում «կորոնավիրուս» բառն արգելված է, իսկ բժշկական դիմակով փողոցում շրջողները հանրային խուճապ տարածելու մեղադրանքով կարող են բերման ենթարկվել, սակայն թուրքմեն բժիշկները ահազանգում են, որ կտրուկ ավելացել են երկկողմանի թոքաբորբերի ծանր ընթացքով հիվանդները: Աֆրիկյան պետությունները, պատերազմող երկրները բավական ցածր ցուցանիշներ են ցույց տալիս, քանի որ այնտեղ ուղղակի թեստեր գրեթե չեն արվում: Բելառուսի նախագահ Լուկաշենկոն էլ ի սկզբանե հրաժարվեց հաշվի նստել վարակի հետ՝ հայտարարելով. «Բա հետո ի՞նչ ենք զխտկվելու»: Ռուսաստանից, Վրաստանից եւս բազմաթիվ բողոքի ձայներ էին հասնում, որ քանի դեռ հիվանդը մահվան դուռը չի հասնում, նրան թեստ չեն անում: Ցածր ցուցանիշներ արձանագրելով՝ Վրաստանը, օրինակ, կարողացավ ինչ-որ չափով զբոսաշրջությունը գործարկել՝ մեղմելով ոլորտի կտրուկ անկումը:

Այն, որ կորոնան դարձել է համաշխարհային քաղաքականության մաս, այլեւս որեւէ մեկի համար նորություն չէ. դրանով են պայմանավորվում երկրների դռների բացվել-փակվելն այլոց համար, մուտքի համար սահմանվող խստացումները, տնտեսական զարգացման, կրթական խնդիրների լուծման, զբոսաշրջային ռազմավարությունների մշակումը, դրանով են պայմանավորում տարբեր երկրներում ընդդիմության զսպող, իշխանության համար նպաստավոր որոշումներ ընդունելը՝ չարտոնելով ընդդիմադիրների հավաքներն ու ցույցերը, արագորեն բերման ենթարկելով կարգազանցներին:

Կորոնաշփոթի ավարտին անհամբերությամբ սպասողներին բժիշկները հիշեցնում են՝ ավարտը կլինի այն ժամանակ, երբ կա՛մ հանրության 60-70 տոկոսը վարակված-առողջացած լինի, կա՛մ գտնվի արդյունավետ բուժում, կա՛մ էլ երբ հայտնագործվի պատվաստանյութը: Վարակակիրների մոտավոր տոկոսը մեր 7 մլրդ-անոց աշխարհում դեռ հեռու է անգամ 1-ից: Ինչ վերաբերում է բուժումներին, ապա մի շարք մեխանիզմներ մշակվել են վարակի շրջանառման այս ամիսներին. երկրներն ակտիվորեն միմյանց են փոխանցում իրենց փորձը, աշխատում համատեղ, բժիշկները կամավոր կամ պետական աջակցության ծրագրերի շրջանակում այցելում են վարակի բարձրակետերում գտնվող երկրներ, շաբաթներ շարունակ աշխատում հարազատ տնից հազարավոր կիլոմետրեր հեռու, որի արդյունքում միմյանց են փոխանցում վարակի հետ աշխատելու հմտությունները: Եվ մասնագետները նշում են, որ վարակի բազմաթիվ առանձնահատկություններ ճանաչելի են ու կառավարելի իրենց համար, սակայն այն մնում է դեռ շատ առումներով անկանխատեսելի:

Պատվաստանյութերի 3 տասնյակից ավելի թեկնածու կա այս պահին. դրանք մշակվում են տարբեր երկրների ինստիտուտներում, գտնվում են փորձարկման տարբեր փուլերում, ՌԴ-ում պաշտոնապես գրանցվել է պատվաստանյութի մի տեսակ, մյուսը՝ Չինաստանի հետ համագործակցության շրջանակում մշակվող, փորձարկման վերջին փուլում է: Սակայն պատվաստանյութերի փորձարկման համար միջինը 4-5 տարի է պահանջվում, ներկայիս տեղեկատվության փոխանակման եւ տեխնոլոգիաների դարում շատերն այդ ժամկետը համարում են մինչեւ 1.5 տարի կրճատելի՝ զգուշացնելով, որ իրականում թե՛ արդյունավետությունը եւ թե՛ անվտանգությունը շատ առումներով կարելի է գնահատել միայն տեւական ժամանակ տվյալների մեծ քանակության համադրման արդյունքում:

Այնպես որ օդակաթիլային այս թագավարակի կամակորությունները հաշվի առնելով՝ շարունակում ենք փակ տարածքներում պաշտպանել մեր շնչուղիները այլոց արտաշնչած միկրոկաթիլներից, հավանական աղտոտ մակերեւույթներին հպվելուց հետո լվանալ ձեռքերը, հաճախ օդափոխել մեր տունն ու գրասենյակը, մաքրել ու ախտահանել իրերը: Դե լավ, շատ դժվար չէ...

Տպել
1979 դիտում

Կինը հայտնել է, որ ամուսինը հաճախակի ծեծել է իր անչափահաս դստերը, փորձել նրա հետ սեռական հարաբերություն ունենալ

Հարվածել է, այնուհետ լվացրել հատակի և անգիտակից հարևանի դեմքի արյան հետքերը. սպանության նախաքննությունն ավարտվել է

Գևորգ Պապոյանը շվեյցարացի գործընկերոջ հետ քննարկել է փոխգործակցության ընդլայնման հնարավորությունը

Հայաստանն աշխարհի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա

Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն կլինի Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում

Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում․ Արթուր Աբրահամը լուսանկարներ է հրապարակել

Ինդոնեզական բանակը համալրվել է թուրքական տանկերով

Ուկրաինային տրամադրված F-16-ները չեն կարող փոխել իրավիճակը մարտադաշտում, դրանք օրինական թիրախ կդառնան. Պուտին

Տավուշում՝ ռուսական ռազմաբազայում, նկատել են տաջիկների և ղրղզների, գուշակեք՝ սա ինչ կազմ է և ինչի են սպասում. Սաֆարյան

Վրաց խորհրդարանականներն այցելել են Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր

Ալիևի նախկին փեսան հայտարարել է՝ իրենց պատկանող «Crocus city»-ի վերականգնումը կախված է Պուտինի և Վորոբյովի կարծիքից

ՔԿԾ-ին անհրաժեշտ են վարորդներ. ովքեր և ինչպես կարող են դիմել

Հայաստանում վտարանդի կառավարություն ներկայացող բոլոր գրասենյակները պետք է փակել. Չախոյան

Այս անգամ դաշտ են նետել սիրելի պահեստայինին, որը մեկ շաբաթում մեկ ստորագրությամբ լուծարեց ԼՂ-ն. Հովհաննիսյան

Ընթանում է «Հայաստանը՝ որպես քաղաքակրթական խաչմերուկ» միջազգային գիտաժողովը (տեսանյութ)

Հայաստանի գոյությունը կարող է երաշխավորվել բացառապես եվրոպական ընտանիքում․ Արման Բաբաջանյան

ԿԳՄՍ նախարարն ու Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել են ակադեմիական քաղաքի տարածք

Եթե մենք մնում ենք Ռուսաստանի հետ, խնդիրները լուծվելու են մեր հաշվին. Արամ Սարգսյան

2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին

Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել

«Տոյոտա»-ի 51-ամյա վարորդը, լինելով խմածության ամենաբարձր աստիճանի, բախվել է 3 մեքենայի

Քննչական կոմիտեի վետերանները հանդիպել են նորանշանակ քննիչների հետ

ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածները ևս 9 ամիս սոցիալական աջակցություն կստանան, ընդլայնվել է նաև շահառուների շրջանակը

Հայաստանը մարդասիրական օգնություն կցուցաբերի Գազային

Եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնող քաղաքացիները պետք է իրականացնեն անձի նույնականացման գործընթաց․ ՊԵԿ

ԼՂ-ից բռնի տեղահանված շուրջ 17 հազար երեխա կրթություն է ստանում ՀՀ դպրոցներում

Խմելու ջրի սակագինը չի թանկանա

ԱՄՆ-ը համաձայն չէ Ադրբեջանի պնդումների հետ․ Մեթյու Միլլեր

Հայաստանը կստանա 92,3 մլն եվրոյի բյուջետային վարկ և 16 մլն եվրոյի դրամաշնորհ. ինչ նպատակների համար կծառայեն դրանք

Հայաստանում, բացի ՀՀ կառավարությունից, որևէ այլ կառավարություն չի կարող գոյություն ունենալ. Փաշինյան

Ադրբեջանի ՊԱԾ ղեկավարը Հայաստանին սպառնում է՝ մեղքը բարդելով Ֆրանսիայի վրա

«Կովկասի գերուհի» ռեստորանի մենեջերը կասկածվում է 11 միլիոն դրամ հափշտակելու համար

ԱԱԾ-ն հայտարարություն է տարածել

Հայաստանը ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու ծանուցում չի ուղարկել, բայց աշխատանքներին չի մասնակցում. Թասմագամբետով

Հաստատվել է նախադպրոցական հաստատության ղեկավարման իրավունքի քննության թեստավորման նոր հարցաշարը. ԿԳՄՍՆ

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Հայ-վրացական սահման տանող ճանապարհի փակ հատվածը թեթև մարդատար մեքենաների համար բացվել է

Թալանել են Սայաթ-Նովա պողոտայի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակվել է 5,5 մլն դրամի բջջային հեռախոս

1000-րդ գործն է մակագրվել ամբողջությամբ թվայնացված քաղաքացիական դատարան. Մինասյանը նշել է համակարգի առավելությունները

Հաստատվել է Բլինքենի և Սամանթա Փաուերի մասնակցությունը ՀՀ-ԱՄՆ-ԵՄ եռակողմ հանդիպմանը