Բոլորս դեպի կեղծում. մի օրենքի վերանայման աստառը

24/11/2019 schedule11:25

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի նոյեմբերի 24-ի համարում

Մինչեւ տարեվերջ առնվազն եւս մեկ օրենք կճանաչվի հակասահմանադրական. հերթը «Կուսակցությունների մասին» օրենքի մի քանի դրույթներինն է: Հիշեցնենք, որ «ԿՄ» օրենքը ՍԴ-ում բողոքարկել է ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Արմեն Հարությունյանը դեռեւս սեպտեմբերին: Այս դիմումը ՍԴ-ն կքննարկի դեկտեմբերի վերջին, եւ հավանաբար դրանով այս տարի կավարտվի օրենքների զտման գործընթացը: Դիմումում որպես հակասահմանադրական ներկայացված են «Կուսակցությունների մասին» օրենքի 31-րդ հոդվածի երկրորդ մասի երկրորդ եւ երրորդ պարբերությունները: Սրանք այն դրույթներն են, որոնք նախատեսում են կուսակցության լուծարում, եթե այն չի մասնակցել ԱԺ-ի վերջին երկու ընտրություններին կամ մասնակցել եւ մեկ տոկոսից պակաս քվե է ստացել:

Օրենքում կան մի քանի դրույթներ, որոնք եւս հակասում են ՀՀ Սահմանադրությանը: Մասնավորապես, օմբուդսմենի դիմումում չեն նշվել այն դրույթները, որոնք կուսակցության անդամների նվազագույն թվաքանակ են սահմանում: ՀՀ Սահմանադրությունը մարդու իրավունքների նման սահմանափակումներ, ինչպիսին առկա են կուսակցությունների մասին օրենքում, չի նախատեսում: Իսկ մարդու իրավունքի ցանկացած սահմանափակում, որը չի բխում Սահմանադրությունից, հակասահմանադրական է: Մի խոսքով, «ԿՄ» օրենքի դրույթների սահմանադրականության հետ կապված իրավիճակը առավել քան պարզ է` դրանք հակասում են ՀՀ Սահմանադրությանը: Երբ օմբուդսմենը «ԿՄ» օրենքը բողոքարկեց ՍԴ, ոչ մեկին այդ փաստը չզարմացրեց:

Այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, որ այդ օրենքի հակասահմանադրական լինելու մասին բոլորին հայտնի է եղել: Ինչ-որ առումով իսկապես այդպես է, քանի որ օրենքի ընդունման ժամանակ` 2002 թ., եւս հայտնի էր, որ կուսակցությունների գործունեության նման սահմանափակումներ կիրառելը հակասահմանադրական է:  ՄԻՊ քայլին հետեւած անտարբերության իրական պատճառն այն էր, որ Արմեն Հարությունյանը գործող իշխանությունների, կամ ավելի կոնկրետ` Ռոբերտ Քոչարյանի ամենահավատարիմ ծառայողներից է: Նման լուրջ քայլը, ինչպիսին որեւէ օրենքի սահմանադրականության հարցով ՍԴ դիմելն է, օմբուդսմենը երբեք չէր անի առանց իր տերերի կամքը ճշտելու: Ինչո՞ւ են իշխանությունները ցանկանում «Կուսակցությունների մասին» օրենքը փոխել, ինչո՞ւ են հիշել Սահմանադրության մասին:

Այս հարցի պատասխանը փնտրելիս բավական հետաքրքիր փաստեր եւ տվյալներ են ի հայտ գալիս: ԿՄ օրենքը հարկավոր է Սահմանադրությանը համապատասխանեցնել` գալիք ԱԺ ընտրությունների կեղծման համակարգը ամբողջականացնելու համար: Ասենք, եթե «ԿՄ» օրենքի այդ դրույթները չփոխվեն, ապա տրամաբանությունը ենթադրում է, որ ՀՀ արդարադատության նախարարությունում գրանցված բոլոր 75 կուսակցություններն էլ պետք է մասնակցեն ընտրություններին եւ իրար կոկորդ կրծեն յուրաքանչյուր քվեի համար, քանի որ ընտրությունների արդյունքում լուծվելու է այդ կուսակցությունների` բառիս բուն իմաստով լինել-չլինելու հարցը:

Համաձայնեք, որ տարօրինակ կլինի, երբ, ասենք, կուսակցությունները, իմանալով, որ իրենց սպառնում է լուծարում, չպայքարեն իրենց գոյության համար: Իրականում, մի քանի ընդդիմադիր կուսակցություններից բացի, մնացածի մասնակցության հարցը նրանց փոխարեն որոշում են այլ անձինք, ասենք` նախագահականում նստած «կոմբինատորները»: Ընտրություններից ընտրություններ իրենց մասին հիշեցնող այդ մանր-մունր քաղաքական ուժերի համար ընտրական գործընթացը փաստացի բիզնես է, որի միջոցով իրենք հնարավորություն ունեն մի քանի «մանեթ» փող աշխատել: 

«ԿՄ» օրենքի հակասահմանադրական սահմանափակումները` հենց իշխանությունների տեսանկյունից, գործնականում կրկնակի բացասական ազդեցություն կարող են ունենալ ԱԺ ընտրությունների վրա: Նախ, ինչպես նշեցինք, այդ դրույթները բոլորին պիտի ստիպեն պարտադիր մասնակցել ընտրություններին: Բայց քանի որ իրենք` կուսակցությունները, չեն որոշում մասնակցել, ապագայում կարող էր պարզվել, որ մի շարք կուսակցություններ պատրաստ են լուծարվել` չփորձելով պայքարել իրենց գոյության համար: Բնականաբար, այս ամենը հարցերի տեղիք կտար: Մյուս կողմից, իշխանություններին սպասարկող մանր- մունր կուսակցությունները, որոնք երբեւէ իրենց գլխից վերեւ չեն ցանկանում թռչել եւ անգամ մեկ տոկոս քվե ստանալու հույս չունեն, եթե «ԿՄ» օրենքը չփոխվի, ամեն դեպքում «ոչնչացման» վտանգի առջեւ են կանգնած:

Հենց այս աբսուրդային իրավիճակը վերացնելու համար էլ մարդիկ որոշել են «ԿՄ» օրենքը կրկին համապատասխանեցնել Սահմանադրությանը: Երբ «ԿՄ» օրենքն այլեւս համապատասխանեցված կլինի Սահմանադրությանը, իշխանությունները կարող են կուսակցությունների ընդհանուր ծաղկեփնջից ընտրել իրենց անհրաժեշտ քսան-քսանհինգ ընտրյալներին: Այո, գալիք ընտրություններին, մոտ մեկ տասնյակ հիմնական քաղաքական ուժերից բացի, կմասնակցեն եւս քսան-քսան հինգ մանր-մունրը: Այսօր արդեն իսկ կարող ենք ասել, որ գալիք ԱԺ ընտրություններին աննախադեպ շատ կուսակցություններ կմասնակցեն: Համամասնական ընտրակարգով առաջադրված կուսակցությունների թիվը երեսունից ավելի կլինի: Հիշեցնենք, որ 2003թ. ԱԺ ընտրություններին համամասնական ընտրակարգով մասնակցել են 21 կուսակցություններ:

Գալիք ԱԺ ընտրություններում փորձ է արվելու դրածո կուսակցությունների միջոցով համամասնական քվեների 30 եւ ավելի տոկոսը փոքր մասերի բաժանելով փոշիացնել: Այդ ամենն արվելու է, որպեսզի հնարավոր լինի համամասնական մանդատների 80 տոկոսից ավելին տալ իշխանությունների երկու կուսակցություններին` ՀՀԿ-ին եւ ԲՀԿ-ին: Փորձենք ավելի պարզ ներկայացնել խնդրի էությունը. ԱԺ ընտրությունների ժամանակ հինգ տոկոսանոց արգելքը չհաղթահարած կուսակցությունների քվեները, կարելի է ասել, դառնում են առոչինչ, քանի որ մանդատները համամասնաբար բաժանվում են արգելքը հաղթահարածների միջեւ:

Այսինքն, երբ, ասենք, քսան կուսակցությունների միջոցով ընդհանուր քվեների 30 տոկոսը ցրվում է տարբեր տեղեր, ապա հիմնական «խաղացողների» օգտին գրված 30 եւ 25 տոկոս քվեները փաստացի դառնում են 45 եւ 40: Իսկ մեծ զույգի մեջ չմտնող իշխանական կուսակցությունների եւ ընդդիմության համար թողնված 15 տոկոսը կդառնա, ասենք` 20, որը, ի դեպ, բաժին կհասնի երկու-երեք կուսակցությունների: Այս ամենը թվաբանական մի կոմբինացիա է, որը 2003թ. օգտագործվել է ՀՀԿ մանդատների թիվը ավելացնելու համար:

Այսօր արդեն այդ նույն տարբերակը ցանկանում են կիրառել արդեն երկու կուսակցությունների հաղթանակ նկարելու համար: Ի տարբերություն նախկին ընտրությունների, այս ընտրություններում հիմնական կեղծման մեթոդները լինելու են ընտրակաշառքները եւ սպառնալիքները: Ամեն դեպքում, հիմնական խնդիրը լինելու է այն, որ հասնեն նրան, որպեսզի մարդը իր ձեռքով քվեարթերթիկը գցի քվեատուփը` կլինի դա ընտրակաշառքի, թե վախի ազդեցության տակ` էական չէ: Մի խոսքով, «Կուսակցությունների մասին» օրենքից դեպի ընտրությունների կեղծում ընդամենը մեկ քայլ է:

Վահագն Հովակիմյան 

Տպել
2319 դիտում

Հայաստանն ԱՄՆ-ի ու Եվրամիության հետ անվտանգային հարցեր չի քննարկելու. Ստանո

Ինչո՞ւ ադրբեջանական լրատվամիջոցը չի հրապարակել Արայիկ Հարությունյանի հետ հարցազրույցը

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները

Ոչ միայն դեղերը, այլև վիտամինները, սննդային հավելումները պետք է պահվեն երեխաների համար անհասանելի վայրում. ԱՆ

Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով

Ֆրանսիայի հետախուզական ծառայությունները խորհուրդ են տալիս չեղարկել Օլիմպիական խաղերի բացման արարողությունը

Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ