Երևան
9 °C
searchclose
today
menuclose
Երևան
9 °C
Հայաստանում դատական համակարգի բարեփոխման անհրաժեշտություն կար դեռեւս մինչեւ հեղափոխությունը: Հեղափոխության առաջին հաղթանակից՝ գործադիր իշխանությունը ժողովրդին վերադարձնելուց անմիջապես հետո հասունացած էր իշխանության այլ ճյուղերը եւս հանրային լեգիտիմությամբ օժտելու պահը: Տարբեր պատճառներով գործադիր իշխանությունը որոշեց չգնալ օրենսդիր եւ դատական իշխանության «վիրահատական միջամտության»:
«Թավիշը», որը հասարակության մի մեծ մասի կողմից ներկայիս կառավարությանն ուղղված դժգոհության հիմնական պատճառն է, ժամանակ էր տվել դատական իշխանությանը ինքնամաքրվելու, ինչն, ակնհայտորեն, տեղի չունեցավ: «Թավշյա» գործելաոճը Ազգային ժողովի պարագայում հանգեցրեց հոկտեմբերի 2-ի խնդրահարույց նախագծին, որով կարող էին հետաձգվել արտահերթ ընտրությունները, իսկ դատական իշխանության դեպքում՝ մայիսի 18-ին Ռոբերտ Քոչարյանի խափանման միջոցի փոփոխությանը, ինչն, ըստ որոշ տեղեկությունների, ծրագրված էր դեռեւս մինչեւ նիստը:
Դատական համակարգի բարեփոխումները հետհեղափոխական երկրներում, թերեւս, ամենաբարդն են՝ ելնելով ոլորտի յուրահատկությունից: Ուկրաինական «արժանապատվության» հեղափոխությունից հետո դատական իշխանության բարեփոխումը երկրի առջեւ ծառացած գլխավոր մարտահրավերներից էր, որի թերի լուծումն ի թիվս այլ բացթողումների, ի վերջո հանգեցրեց նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի ջախջախիչ պարտությանը վերջին նախագահական ընտրությունների արդյունքում:
2014-15 թթ. գործնական փուլ մտած դատական բարեփոխումների արդյունքը գոհացուցիչ չէր Ուկրաինայի հասարակության համար: Շատերի կարծիքով՝ բարեփոխումներ չէին իրականացվում, փոխարենը տեղի էր ունենում դրանց իմիտացիան: 2015 թ. USAID-ի իրականացրած ուսումնասիրության համաձայն՝ դատարաններին վստահում էր բնակչության ընդամենը 5 տոկոսը: 4 տարի անց այդ թիվն աճել էր, հասնելով 20 տոկոսի, ինչը, սակայն, միեւնույն է բավարար չէր դատական իշխանության լեգիտիմության մասին խոսելու համար:
Հետհեղափոխական Հայաստանում այս ուղղությամբ կտրուկ գործնական քայլեր առայժմ չեն արվել: Ինչպես արդեն նշվեց՝ ժամանակ էր տրվել ինքնամաքրվելու: Մայիսի 18-ի որոշումն ազդակ էր, որն արձանագրեց՝ ինքնամաքրում տեղի չի ունենալու: Այսինքն «թերապեվտիկ» միջոցները բավարար չեն եւ անհրաժեշտ է «վիրահատական միջամտություն», ինչի մասին էլ մայիսի 20-ին հայտարարեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: Նա մասնավորապես հայտարարեց, որ Հայաստանի առանց բացառության բոլոր դատավորների պետք է ենթարկվեն վեթինգի, ինչպես նաեւ նշեց Անցումային արդարադատության մեխանիզմների ներդրման անհրաժեշտություն մասին:
Վեթինգն անցումային արդարադատության մեխանիզմներից մեկն է եւ տարածված երեւույթ է հետհեղափոխական կամ հետպատերազմական երկրներում, թեեւ, ելնելով կոնկրետ հասարակության առանձնահատկություններից, կարող է զգալիորեն տարբեր կերպ արտահայտվել ըստ երկրների: Այն ենթադրում է ծառայողական քննություններ, պաշտոնատար անձանց ունեցվածքի եւ մասնագիտական հմտությունների ստուգումներ, ինչպես նաեւ այդ պաշտոնյաների՝ հանցագործ տարրերի հետ փոխկապակցվածության ստուգումներ:
Իրավական տեսանկյունից անհրաժեշտ է, որպեսզի վեթինգն, ինչպես նաեւ անցումային արդարադատության այլ մեխանիզմներն իրականացվեն օրենքներին համապատասխան: Սակայն դա բավարար պայման չէ: Ձեւավորվելիք դատական իշխանությանը լեգիտիմ կարող է լինել միայն այն պարագայում, եթե վեթինգն ու անցումային արդարադատության այլ միջոցառումներն անցկացվեն հասարակության վստահությունը վայելող ուժերի կողմից: Հակառակ պարագայում հարց կառաջանա, թե ո՞վ է ստուգել ստուգողներին, արդյո՞ք իրենք բավականաչափ կոմպետենտ են այդ գործառույթը կատարելու համար:
Վտանգներ կան նաեւ արտաքին քաղաքական հարթությունում: Այս պահին վարչապետի հայտարարությանն արձագանքել է միայն ԱՄՆ դեսպանատունն՝ ի պատասխան Aysor.am-ի հարցմանը նշելով, որ «Միացյալ Նահանգները հանձնառու է աջակցել Հայաստանում անկախ դատական համակարգի ամրապնդմանը»: Ու թեեւ Փաշինյանը հույս հայտնեց, որ բոլոր միջազգային գործընկերները կկանգնեն Հայաստանի կողքին՝ միայն ԱՄՆ-ի արձագանքը արհեստական լարվածություն կարող է առաջացնել այլ ուժային կենտրոնների հետ, ուստի, թերեւս, ավելորդ չի լինի ապահովել այս գործընթացում բոլոր գործընկերների մասնակցություն՝ ողջամիտ սահմաններում:
Սակայն ամենագլխավոր խնդիրը սպասվում է հետագայում՝ վեթինգից եւ անցումային արդարադատության ակտիվ փուլից հետո: Օրենսդրական եւ ինստիտուցիոնալ փոփոխություններից հետո անհրաժեշտ են լինելու նոր կադրեր՝ լրացնելու վեթինգի հետեւանքով նոսրացած դատական համակարգը: Հենց այդ գործընթացի արագությունն էլ ցույց է տալու, թե որքանով է հաջողվել դատական համակարգի «վիրահատությունը»:
Եթե իրավապահները չաշխատեն, իրենց մեթոդով կխոսենք հետները՝ պադեզդներում ծեծելուց մինչև զուգարանում մարդ սպանելը. Մկրտչյան
Ընթացքի մեջ են «Մերգելյան» զբոսայգու վերականգնման ու բարեկարգման աշխատանքները (տեսանյութ)
ԱՄՆ քաղաքացու նկատմամբ Պռոշյան փողոցում զինված ավազակային հարձակում կատարողը հայտնաբերվել է
Ամասիայի «Սնղ» հանդամասի գետում ավտոմեքենա է արգելափակվել
Ձերբակալվել է «Քրեակատարողական բժշկության կենտրոն»-ի բուժքույրը․ ինչ է հայտնաբերվել նրա ներքնազգեստից (լուսանկար)
Եկեղեցուն դուր չի գալիս «զուգընկեր» տերմինը՝ դրա ետևում տեսնելով նաև միասեռականներին. իրականում ում է այն վերաբերում
Տաջիկստանը վիզային ռեժիմ է սահմանել Թուրքիայի քաղաքացիների համար
Անչափելի է զգացողությունը, որն ունենում է այն մարդը, ով տալիս է այդ գումարը․ կայացել է «Իմ քայլ»-ի բարեգործական ընթրիքը
Քննչական գործողությունները կատարելուց հետո Սամվել Վարդանյանին տեղափոխելու են ՁՊՎ. Ռուբեն Մելիքյան
Կողմերը տեխնիկապես շատ մոտ են «Խաղաղության պայմանագրին», պակասում է Ադրբեջանի քաղաքական կամքը․ Գերմանիայում ՀՀ դեսպան
«Կիա»-ն բախվել է քարե պարսպին․ 32-ամյա վարորդը հիվանդանոցում է, մեքենայում գտնված վերջինիս մայրը մահացել է
Սևանից՝ Չկալովկային հարող հատվածից, 184 հատ խեցգետնաորսիչ է դուրս բերվել
Թեհրանում Իտալիայի հյուպատոսությունը ժամանակավորապես փակ կլինի
Լճկաձոր բնակավայրի սողանքային գոտում վաղը քարաթափման աշխատանքներ կիրականացվեն
Տեղի կունենա Երևանի ավագանու նիստը․ ինչ հարցեր են օրակարգում
Շղթայական ավտովթար ԱՄՆ դեսպանատան դիմաց
ՄԻՊ-ը Վեսա Հակկինենի հետ հանդիպմանն ընդգծել է բռնի տեղահանված անձանց իրավունքների երաշխավորման անհրաժեշտության մասին
Ղազախստանի նախագահը Մատենադարանին է նվիրել Ալմա-Աթիում ծնված էդուարդ Ղազարյանի քանդակներից մեկը
Թուրքիայի և ԱՄՆ-ի օդային ուժերը համատեղ զորավարժություններ են անցկացրել․ օգտագործվել են F-16 կործանիչներ
Վարչապետի որոշմամբ կստեղծվի Ֆրանկոֆոնիայի խաղերի ազգային կոմիտե․ ովքեր են կազմում
Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն կկատարվի Ազատության պողոտա-Վարշավյան փողոց խաչմերուկում
ԷՖԵՍ ապահովագրական ընկերությունը 2024թ. մայիսի 29-ին կամփոփի իր գործունեության 9 ամիսը
ՀՅԴ անդամ Գագիկ Սարգսյանը կմնա կալանավորված
Լեպսը համերգի ժամանակ վերցրել և շպրտել է իրեն նկարող երկրպագուի հեռախոսը (տեսանյութ)
Մեր հանրության մեջ դեռ քիչ չեն այն լածիրակները, ովքեր սովոր չեն, որ ԱԺ պատգամավորը ավտոբուսով է երթևեկում. Խաչատրյան
Ծեծկռտուք Վրաստանի խորհրդարանում «Օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքի քննարկման ժամանակ (տեսանյութ)
Մկրտության արարողության մասնակիցները ռեստորանի հարակից տարածքում հայհոյել և փոխադարձ հարվածներ են հասցրել միմյանց
Հակոբ Ասլանյանի նկատմամբ խուլիգանական վարքագիծ դրսևորած անձը ձերբակալվել է
Ինչ-որ վարձու խառնակիչ, անհայրենիք իրեն նվիրյալ է կարծում, մեզ էլ՝ դավաճան. Ասլանյան
Գևորգ Պապոյանն Ավստրալիայի դեսպանին է ներկայացրել «Խաղաղության խաչմերուկ»-ն ու դրա կարևորությունը Հայաստանի համար
3 պատերազմի մասնակից 69-ամյա մարդը նրանց ընկալմամբ «ժեխ բիձա» է․ Ալեքսանյանը՝ Ասլանյանի հետ տեղի ունեցած միջադեպի մասին
Կասկած չունեմ, որ մեր երկրների հարաբերությունները մշտապես կլինեն բարեկամական․ Տոկաևը ՀՀ նախագահին հրավիրել է Ղազախստան
Որոշները, կարծես, ձգտում են հնին` ազատությունը խառնելով ամենաթողության հետ․ Հովհաննիսյանը՝ Ասլանյանի հետ կատարվածի մասին
Միասին ընթրել են՝ օգտագործելով նաև ոգելից խմիչք, այնուհետև՝ վիճաբանել․ սպանվել է Ավանի 60-ամյա բնակիչը
Նաիրա Պետրոսյանը որոնվում է որպես անհետ կորած
Բնակարանաշինության ոլորտում ՄԼ ՄԱՅՆԻՆԳ ընկերության և ՀՀ Կառավարության համագործակցությունը շարունակվում է
ՀՀ-ում ԵՄ դիտորդական առաքելությանը Կանադայից առաջին փորձագետն է միացել
Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 15-ին
Մի քանի զինատեսակի ներքին փորձարկումներ են իրականացվել, որոնք կկիրառվեն ՀՀ ԶՈՒ-ում. Մխիթար Հայրապետյան
Տղամարդը դանակով հարձակվել և 15 հարված է հասցրել «Արդշինբանկ»-ի Ալավերդու մասնաճյուղի ոսկերիչ-փորձագետին. կան տուժածներ
