Էրդողանի անկումը շարունակվում է. ՏԻՄ ընտրությունների ազդակները

2016 թ. Թուրքիայում ռազմական հեղաշրջման անհաջող փորձից հետո երկրի նախագահ Ռեջեբ Թայիփ Էրդողանի՝ տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում Թուրքիայում կայունություն ապահովելու փորձերն աստիճանաբար թուլացնում էին նախագահի դիրքերը հասարակության շրջանում: 2017 թ. ապրիլյան հանրաքվեի արդյունքներով ընդունված նոր սահմանադրության համաձայն՝ վարչապետի լիազորություններն անցնում էին նախագահին, որը նաեւ իրավունք էր ստանում նշանակել դատախազներ եւ Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամներ, ինչպես նաեւ որոշումներ կայացնել արտահերթ նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրություններ անցկացնելու մասին:

Նախորդ տարվա հունիսի 24-ին՝ արտակարգ իրավիճակի պայմաններում անցկացվեցին նախագահական եւ խորհրդարանական արտահերթ ընտրություններ: Էրդողանը եւ նրա գլխավորած ուժը երկուսում էլ հաղթանակ տարան, թեեւ ոչ այնքան տպավորիչ՝ ստանալով ձայների մոտ 53 տոկոսը:

Ս.թ. մարտի 31-ին Թուրքիայում կայացան ՏԻՄ ընտրությունները, որի արդյունքն իշխող «Արդարություն եւ զարգացում» կուսակցությունը կարող է հաղթանակ համարել որոշակի վերապահումներով: Նախ, ԱԶԿ-ն «կորցրեց» որոշ շրջաններ. եթե նախկինում իշխող ուժի ներկայացուցիչները ղեկավարում էին 81 նահանգից 49-ը, ապա այս ընտրություններից հետո դրանց թիվը նվազեց՝ հասնելով 41-ի: Բացի այդ, նախորդ ընտրությունների համեմատ նկատվեց ձայների քանակի նվազում. ԱԶԿ-ն «Ժողովրդական դաշինքի» իր գործընկերոջ՝ «Ազգային շարժում» կուսակցության հետ միասին ստացավ քվեների շուրջ 50 տոկոսը: Սակայն՝ Էրդողանի կուսակցության ամենագլխավոր կորուստը Անկարայի, Ստամբուլի, Իզմիրի եւ Անթալիայի քաղաքապետի պաշտոններն են:

Իշխող կուսակցության հիմնական մրցակիցը քեմալական Ժողովրդահանրապետական կուսակցությունն էր, որը «Լավ» կուսակցության հետ միասին հանդես էր գալիս «Ազգային դաշինքով»: Դաշինքը ստացել էր ընդհանուր քվեների գրեթե 37 տոկոսը: Երրորդ տեղում քրդամետ՝ Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցությունն էր:

Ընտրությունների արդյունքները եւ կորցրած պաշտոնները գործնական առումով՝ երկրի եւ կոնկրետ քաղաքների կառավարման տեսանկյունից խիստ ցավալի չեն Էրդողանի համար, քանի որ վարչական եւ տնտեսական ռեսուրսները շարունակում են մնալ կենտրոնական իշխանության ձեռքում: Այսինքն, Էրդողանը ցանկության դեպքում կարող է տապալել տեղական ինքնակառավարման մարմինների ցանկացած նախաձեռնություն:

Այս առումով ԱԶԿ-ի անկումն ավելի շատ խորհրդանշական է: Էրդողանը, որը 1994 թ. իր քաղաքական վերելքը սկսել է հենց Ստամբուլից, բազմիցս նշել է, որ Ստամբուլը հաղթելու համար, պետք է հաղթել Թուրքիան: Ստացվում է, որ Էրդողանն իր իսկ բնորոշմամբ, եթե չասենք պարտվել է, ապա առնվազն չի հաղթել Թուրքիան: Բացի դրանից, խոշոր քաղաքներում իշխող ուժի պարտությունը կենսամակարդակի անկման ու աճող դժգոհության ցուցիչ է: Թուրքիայում յուրատեսակ «չհայտարարված» տնտեսական ճգնաժամ է՝ գործազրկության աճով, թանկացումներով եւ թուրքական լիրայի արժեզրկամամբ:

Սակայն ամենակարեւորը Էրդողանի գաղափարակիցների թվի անկումն է: Նախորդ տարվա նախագահական ընտրություններում Թուրքիայի քաղաքական տրամադրությունների հստակ տարբերություն էր նկատվում՝ պայմանավորված աշխարհագրական դիրքով. երկրի հարավ-արեւելյան շրջանների պարագայում քրդամետ ուժի հաղթանակը օրինաչափ էր՝ պայմանավորված տեղի բնակչության ազգային պատկանելությամբ, մինչդեռ երկրի արեւմտյան մասում քեմալական կուսակցության թեկնածու Մուհարեմ Ինջեի հաղթանակը հիմնված էր գաղափարախոսության վրա: Ժողովրդահանրապետական կուսակցության օգտին էին քվեարկել աշխարհիկ պետության եւ արեւմտյան կողմնորոշման աջակիցները: Անցած ընտրություններին այդ ուժը վստահության քվե ստացավ արդեն ոչ միայն արեւմտյան ծայրամասերում, այլեւ նախկին եւ ներկա մայրաքաղաքներում, ինչպես նաեւ երկրի հարավային նահանգներում:

Աշխարհիկ պետության կողմնակիցների լոկալ հաղթանակների տեսանկյունից ուշագրավ են Թուրքիայի արտաքին քաղաքական իրադարձությունները, մասնավորապես ԱՄՆ-Ռուսաստան առանցքում: Պաշտոնական Անկարան պարբերաբար մեղադրանքներ է հնչեցնում ԱՄՆ-ի հասցեին՝ նշելով, որ նրանք զինում են քրդերին, ինչն ուղղակիորեն սպառնում է Թուրքիայի ազգային անվտանգությանը: Բացի այդ, թուրք-ամերիկյան հարաբերություններում հակասությունների առիթ է Իսրայելի նկատմամբ տրամագծորեն հակառակ վերաբերմունքը, որի վերջին օրինակը Գոլանի բարձունքները Իսրայելի մաս ճանաչելու մասին ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի որոշումն էր: 2016 թ. ռազմական հեղաշրջման մեջ մեղադրվող ամերիկաբնակ Ֆեթուլահ Գյուլենի արտահանձման պահանջը եւս լուրջ շահարկումների առիթ է:

Սակայն, քաղաքական հակասությունները թերեւս հնարավոր լիներ հաղթահարել կամ անտեսել, եթե 2016 թ. նոյեմբերից Թուրքիան չսկսեր բանակցություններ վարել Ռուսաստանի հետ՝ C-400 ՀՕՊ համակարգեր ձեռք բերելու նպատակով: Վերջին 2 տարվա ընթացքում կնքվել է պայմանագիր, տրվել է կանխավճար, ինչը, սակայն, այդպես էլ չազդեց ԱՄՆ-ի՝ C-400-ների գործարքը չեղարկելու ցանկության վրա: Վաշինգտոնը, բազմաթիվ զգուշացումներից հետո անցավ վճռական գործողությունների:

Նախեւառաջ ԱՄՆ-ն կասեցրեց F-35 բազմաֆունկցիոնալ կործանիչների շուրջ Թուրքիայի հետ համագործակցությունը՝ պատճառաբանելով դա C-400-ների ձեռքբերմամբ: Ընդ որում, ԱՄՆ-ն ոչ միայն հրաժարվեց Թուրքիային տրամադրել նորագույն ինքնաթիռները, այլեւ բացառեց այդ երկիրը F-35-երի արտադրության շղթայից: Պենտագոնում արդարացի մտահոգություն կա, որ ռուսական ՀՕՊ համակարգերը Թուրքիայում «կսովորեն» հայտնաբերել ամերիկյան ինքնաթիռի սթելս-տեխնոլոգիան: Դրան զուգահեռ ապրիլի 3-ին ԱՄՆ փոխնախագահ Մայք Փենսը հայտարարեց, որ C-400-ների պայմանագիրը սպառնում է ՆԱՏՕ-ի միասնությանը եւ Թուրքիային փաստացի դրեց ընտրության առջեւ՝ ՆԱՏՕ կամ C-400:

Այսպիսով, ԱՄՆ-ն ցույց է տալիս, որ անհրաժեշտության դեպքում ավելի կկոշտացնի իր դիրքորոշումը, իսկ անցած ՏԻՄ ընտրություններն ի ցույց են դնում Թուրքիայի իշխող ուժի խոցելիությունը: Արտաքին քաղաքական բարդ պայմաններում ընդդիմության՝ դեռեւս մի քանի տարի առաջ անհնար թվացող հաջողության արդյունքում «գրավված» վարչական ռեսուրսը կարող է հարմար հարթակ հանդիսանալ հակաիշխանական, աշխարհիկ եւ արեւմտամետ քարոզչության համար:

Տպել
5595 դիտում

Ալիևի նախկին փեսան հայտարարել է՝ իրենց պատկանող «Crocus city»-ի վերականգնումը կախված է Պուտինի և Վորոբյովի կարծիքից

ՔԿԾ-ին անհրաժեշտ են վարորդներ. ովքեր և ինչպես կարող են դիմել

Հայաստանում վտարանդի կառավարություն ներկայացող բոլոր գրասենյակները պետք է փակել. Չախոյան

Այս անգամ դաշտ են նետել սիրելի պահեստայինին, որը մեկ շաբաթում մեկ ստորագրությամբ լուծարեց ԼՂ-ն. Հովհաննիսյան

Ընթանում է «Հայաստանը՝ որպես քաղաքակրթական խաչմերուկ» միջազգային գիտաժողովը (տեսանյութ)

Հայաստանի գոյությունը կարող է երաշխավորվել բացառապես եվրոպական ընտանիքում․ Արման Բաբաջանյան

ԿԳՄՍ նախարարն ու Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել են ակադեմիական քաղաքի տարածք

Եթե մենք մնում ենք Ռուսաստանի հետ, խնդիրները լուծվելու են մեր հաշվին. Արամ Սարգսյան

2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին

Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել

«Տոյոտա»-ի 51-ամյա վարորդը, լինելով խմածության ամենաբարձր աստիճանի, բախվել է 3 մեքենայի

Քննչական կոմիտեի վետերանները հանդիպել են նորանշանակ քննիչների հետ

ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածները ևս 9 ամիս սոցիալական աջակցություն կստանան, ընդլայնվել է նաև շահառուների շրջանակը

Հայաստանը մարդասիրական օգնություն կցուցաբերի Գազային

Եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնող քաղաքացիները պետք է իրականացնեն անձի նույնականացման գործընթաց․ ՊԵԿ

ԼՂ-ից բռնի տեղահանված շուրջ 17 հազար երեխա կրթություն է ստանում ՀՀ դպրոցներում

Խմելու ջրի սակագինը չի թանկանա

ԱՄՆ-ը համաձայն չէ Ադրբեջանի պնդումների հետ․ Մեթյու Միլլեր

Հայաստանը կստանա 92,3 մլն եվրոյի բյուջետային վարկ և 16 մլն եվրոյի դրամաշնորհ. ինչ նպատակների համար կծառայեն դրանք

Հայաստանում, բացի ՀՀ կառավարությունից, որևէ այլ կառավարություն չի կարող գոյություն ունենալ. Փաշինյան

Ադրբեջանի ՊԱԾ ղեկավարը Հայաստանին սպառնում է՝ մեղքը բարդելով Ֆրանսիայի վրա

«Կովկասի գերուհի» ռեստորանի մենեջերը կասկածվում է 11 միլիոն դրամ հափշտակելու համար

ԱԱԾ-ն հայտարարություն է տարածել

Հայաստանը ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու ծանուցում չի ուղարկել, բայց աշխատանքներին չի մասնակցում. Թասմագամբետով

Հաստատվել է նախադպրոցական հաստատության ղեկավարման իրավունքի քննության թեստավորման նոր հարցաշարը. ԿԳՄՍՆ

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Հայ-վրացական սահման տանող ճանապարհի փակ հատվածը թեթև մարդատար մեքենաների համար բացվել է

Թալանել են Սայաթ-Նովա պողոտայի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակվել է 5,5 մլն դրամի բջջային հեռախոս

1000-րդ գործն է մակագրվել ամբողջությամբ թվայնացված քաղաքացիական դատարան. Մինասյանը նշել է համակարգի առավելությունները

Հաստատվել է Բլինքենի և Սամանթա Փաուերի մասնակցությունը ՀՀ-ԱՄՆ-ԵՄ եռակողմ հանդիպմանը

Սպանդարյան, Տոլորս և Տաթև ջրամբարներում ձկնապաշտպան կառույցների նախագծում. հայտարարվում է մրցույթ

Ինչպես ապահովել երեխաների անվտանգ երթևեկությունը. Առողջապահության նախարարության խորհուրդը

Ucom ընկերությունը ցանցային վերազինման աշխատանքներ է մեկնարկում մի շարք մարզերում

ՀՀ տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ

«Ինկած բերդի իշխանուհին»՝ 6 մրցանակի դափնեկիր. հայտնի են «Արտավազդ» թատերական մրցանակաբաշխության հաղթողները

Գեղամ Մանուկյանը երբ լսեց կատարված աշխատանքների մասին, երևի ուրախությունից հուզվել է, և լացը կարող էր գալ․ Քոչարյան

Crocus City Hall-ի ահաբեկչության զոհերի թիվը հասել է 143-ի

Մտածում էի՝ այստեղ միակ հնդիկն եմ լինելու. գրող Արջուն Կրիշնա Լալիի արկածները Հայաստանում (տեսանյութ)

15 օրվա ընթացքում վճարելու դեպքում տուգանքը կնվազի 30 տոկոսով․ երբ կսկի գործել համակարգը

ՀՀ-ն պատրաստ է Ադրբեջանի հետ արդեն համաձայնեցված սկզբունքների հիման վրա գնալ խաղաղության պայմանագրի անհապաղ ստորագրմանը