Քաշմիրյան կռվախնձորը՝ միջուկային պոտենցիալ մարտագլխիկ կամ հայկական դիվանագիտության հերթական վրիպումը

Քաշմիրյան մղձավանջը մխում է գաղութատիրության վախճանից ի վեր։ 1947-ին Անգլիան, հեռանալով Հնդկաստանից, երկիրը բաժանեց երկու մասի՝ Պակիստանի եւ Հնդկաստանի։ Մուսուլմաններին հատկացվեց պակիստանյան փոքր հատվածը, իսկ հնդկականը մնաց հինդուիզմի, քրիստոնության, բուդդիզմի եւ այլ դավանանքի հետնորդներին։ Կրոնական տրոհումը՝ դեռ ոչինչ։ Սակայն Ալբիոնը նախկին գաղութին ասես «հիշատակ» թողեց  Ջամմու եւ Քաշմիր վիճահարույց նահանգը, որի նկատմամբ տարածքային պահանջներ ունեն ե՛ւ Դելին, ե՛ւ Իսլամաբադը։

Եվ այսպես, 70 տարուց ավել նրանք չեն կարողանում համաձայնության գալ Քաշմիրի կարգավիճակի շուրջ եւ ողջ միջազգային հանրությանը պահում են լարվածության մեջ։ Արդյունքում՝ չորս լայնամասշտաբ պատերազմ, սահմանային բախումներ, հարյուր հազարավոր զոհեր։

Մեզ համար դժվար է համեմատության եզրեր գտնել քաշմիրյան եւ ղարաբաղյան կոնֆլիկտների միջեւ, քանզի յուրաքանչյուր  տարածքային պատերազմ իր պատճառներն ու «ձեռագիրն» ունի։ Այդուհանդերձ, եթե ցանկանում եք մոդելավորել որեւէ չկարգավորվող ռազմա-քաղաքական կոնֆլիկտ՝ համայն մարդկության համար անկանխատեսելի հետեւանքներով, որպես նմուշ վերցրեք Քաշմիրը։

Դասական կոնֆլիկտի բոլոր բաղադրիչներից զատ, այն առնչվում  է երեք միջուկային պետության հետ։ Ճիշտ է նրանց (Պակիստան, Հնդկաստան, Չինաստան) միմյանց դեմ միջուկային զենքի օգտագործման հավանականությունը զրոյականից ցածր է։ Սակայն  Քաշմիրի պակիստանյան հատվածում բույն դրած արմատական իսլամն իր ահաբեկչական կառույցներով հանդերձ, պատերազմի դեպքում կարող է հանդես գալ որպես կռվող կողմ, բացառված չէ, ձեռքի տակ ունենալով միջուկային զենք՝ խլված Պակիստանի զինված ուժերից։ («Ջաիշ-ե-Մոհամեդ»-«Մոհամեդի բանակ» ծայրահեղական իսլամական ահաբեկչական կազմակերպություն):  

Սա է վտանգների վտանգը, որը, բնականաբար, մահացու սպառնալիք է քաղաքակիրթ աշխարհի համար։

Պակիստանի եւ Հնդկաստանի միջեւ համեմատաբար խաղաղ շրջանին այս տարվա սկզբին եկավ փոխարինելու ռազմական գործողությունների նոր էսկալացիա։ Փետրվարի 14-ին «Ջաիշ -ե-Մոհամեդի» ահաբեկիչ-մահապարտի մեքենան մխրճվեց հնդիկ ոստիկաններ տեղափոխող ավտոբուսի մեջ։ Զոհերի թիվը 40-ից ավելի է։ Պատասխանը չուշացավ։ Հնդկական օդուժը հարվածեց ահաբեկչական կենտրոնին՝ ոչնչացնելով 350 ահաբեկչի։

Սահմանի երկյանքով օդային մարտերին հաջորդեց հրետանային փոխհրաձգությունը, որը շարունակվում է առ այսօր։ Այդուհանդերձ, փորձագետների կարծիքով, գերլարվածությանը հաջորդում է աստիճանական դեէսկալացիան, որում որոշակի  դեր են խաղում ԱՄՆ-ի, ՌԴ-ի, Չինաստանի, արաբական երկրների, անգամ Թուրքիայի ակտիվ դիվանագիտական քայլերը՝ ուղղված կողմերի հաշտեցմանն ու կրակի դադարեցմանը։

Ադրբեջանը նույնպես կոչ է անում հակամարտող կողմերին խաղաղ ճանապարհով կարգավորել կոնֆլիկտը՝ միջազգային իրավունքի եւ ՄԱԿ-ի կանոնադրության շրջանակներում, դրանց տառին ու ոգուն համաձայն։

Միջնորդ-պետությունների շարքում Հայաստանը, ցավոք սրտի, չկա։ Մինչդեռ, նման դիվանագիտական դեմարշը, իմ կարծիքով, կունենար երեք կարեւոր նշանակություն՝ ա/ Հայաստանը հանդես կգար միջազգային-ռազմական կոնֆլիկտը խաղաղ ճանապահով կարգավորելու դիրքերից, բ/ կցուցադրեր միջազգային հանրությանը, որ այս երկիրը զուտ աշխարհագրական անուն չէ  քարտեզի վրա, գ/ կգրավեր Պակիստանի ղեկավարության ուշադրությունը Հայաստանի ուղղությամբ, որին Իսլամաբադը համառորեն չի ճանաչում որպես միջազգային իրավունքի սուբյեկտ եը որոշ պետությունների թելադրանքով հակահայկական ընդգծված դիրքորոշում ունի իսլամական ու մուսուլմանական միջազգային ֆորումներում։

Այսպիով, մենք կրկին անգամ ուշանում ենք եւ հայտնվում միջազգային կարեւոր իրադարձությունների հետնամասում։ Ժամանակն է հրաժարվել նման կրավորական, արատավոր գործելակերպից։ 

Արման Նավասարդյան

Արտակարգ եւ լիազոր դեսպան

Տպել
5824 դիտում

Պիտի գիծը հասկանանք, նոր ժողովրդին ասենք՝ էս մեջն ա ընկնում՝ մեզ սպանեցեք, կամ մեջը չէ, լռեցեք, հարցը լուծվի․ Ղալումյան

Բախում Կիրանցում․ ակցիայի մասնակիցներն արգելափակել էին առանց պետհամարանիշի մեքենայի ելքը

Էրդողանի այցը ԱՄՆ հետաձգվել է

Այն, որ Ռոբերտ Քոչարյանը ցիտում է ոմն «պայքարող» հոգևորականի, պարզ է դառնում, որ ռուբլիով վճարված են. Անի Խաչատրյան

Խաչատրյանը հայտնել է, որ ոստիկանական մեքենայով տեղափոխվել է բաժին ու տեղեկացել, որ ընթացակարգ չկա և բերման չի ենթարկվել

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ քննարկվել են ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածների բնակարանային ապահովման ծրագրին վերաբերող հարցերը

Սուրեն Պետրոսյանն ազատ է արձակվել

Անահիտ Ավանեսյանը Աշտարակի և Թալինի ԲԿ-ների վերազինման ուղղությամբ հանձնարարականներ է տվել

Հայ դպրոցականները 3 մեդալ են նվաճել Մենդելեևյան 58-րդ միջազգային օլիմպիադայում

Կոստանյանը Կատարի ԱԳՆ պետնախարարին է ներկայացրել «Խաղաղության խաչմերուկ»-ի սկզբունքները և պոտենցիալ հնարավորությունները

Հայրենիքի մեջ հայրենիք ենք փնտրել, մենք հիմա պետական գիտակցություն ենք մտնում նոր․ վարչապետ

Հարկադիր քարաթափում է իրականացվել Գեղարքունիքի և Կոտայքի մարզերում

Գագիկ Սուրենյանը նոր գրառում է արել

Հյուրանոցային համալիրում հայտնաբերվել է 2 օտարերկրացու մարմին, ևս 2 հոգի տեղափոխվել է հիվանդանոց․ ինչ է հայտնի

«Տոյոտա»-ն բախվել է կայանված «Մերսեդես բենց» մակնիշի ավտոմեքենային և շրջվել

Happy birthday love. Սուրեն Պապիկյանի կինը շնորհավորել է ամուսնու ծննդյան օրն ու համատեղ լուսանկար հրապարակել

Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին կոորդինատների ճշգրտման աշխատանքների շրջանակներում 28 սահմանային սյուն է տեղադրվել

Ժամը 17։30-ի դրությամբ Երևանում փակ ճանապարհներ չկան, Սևան-Երևան ճանապարհի երթևեկությունը վերականգնվել է

ՀՀ-ն ստացել է խաղաղության պայմանագրի նախագծի վերաբերյալ ադրբեջանական կողմի առաջարկները. ԱԳՆ խոսնակ

«Կողմնակալ» փաստաթուղթ է․ Բաքուն Եվրախորհրդարանի բանաձևը միակողմանի է որակել

Պետական դավաճանություն կատարելու համար քրեական հետապնդում է հարուցվել ՀՀ 2 քաղաքացու նկատմամբ․ նրանք հետախուզվում են

Տավուշի և Ղազախի հատվածում սահմանազատման գործընթացը տեխնիկապես ավարտվել է. Արմեն Խաչատրյան․ «Ազատություն»

Դոլարն ու եվրոն թանկացել են․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 26-ին

Պատգամավոր Արթուր Խաչատրյանը բերման է ենթարկվել

Գիշերել են ազատազրկվածների համար նախատեսված ազատ հիվանդասենյակներում․ ՔԿՀ 2 աշխատակից ազատվել է զբաղեցրած պաշտոնից

Բարձր ենք գնահատում Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև բանակցությունները, խաղաղության հասնելու լավ հնարավորություններ կան․ Ալիև

Լևոն Տեր-Պետրոսյանը դուրս է գրվել հիվանդանոցից

Ոստիկաններն ու պարեկները կանխել են մի խումբ երիտասարդների վենդետան. կռվի երկու կողմերում հարազատ եղբայրներ են

Ժամը 15:30-ի դրությամբ Երևանում փակ ճանապարհներ չկան. ՆԳՆ

Գիշերային ժամերին խախտել են աղմուկի թույլատրելի շեմը, բռնություն կիրառել պարեկի հանդեպ․ Թորոսյանը տեսանյութ է հրապարակել

Պացիենտների վերջույթները կապել են սավաններով ու զուգագուլպաներով. չհայտարարված այց Սևանի հոգեկան առողջության կենտրոն

Հայաստանի ու Իտալիայի պատվիրակությունները քննարկել են ռազմական համագործակցությանը վերաբերող հարցեր

Հայտնի է «ՀՀ վարչապետի գավաթ» սեղանի թենիսի սիրողական մրցաշարի եզրափակչի օրը և պարգևների չափը

Հավատում ենք, որ այս տարի Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև կստորագրվի խաղաղության պայմանագիր. Շոլց

Բեռլինում կայացել է Շոլց-Ալիև հանդիպումը

Աննա Հակոբյանը լուսանկարներ է հրապարակել Գյումրի կատարած այցից

Ռուսաստանը նամակ է ուղարկել Հայաստան. այն հասել է Ազգային ժողով

ՆԱՏՕ-ից Ուկրաինային տրամադրված և ՌԴ-ի կողմից գրավված տեխնիկան բերվել է ցուցադրության (լուսանկարներ, տեսանյութ)

Շուրջ երկու տասնյակ ավտոմեքենա է տեղափոխվել տուգանային հրապարակ. վարորդները պատասխանատվության կենթարկվեն

Ապագայի շատ կոնկրետ նախագիծ է դրվում սեղանին, Հայաստանի լինելիության հարցն է լուծվում. վարչապետ (տեսանյութ)