Միլսը հեռանում է. ո՞վ է Հայաստանում ԱՄՆ հաջորդ դեսպանը

Հայաստանի Հանրապետությունում ԱՄՆ դեսպան Ռիչարդ Միլսը հեռանում է: Նա պաշտոնավարում էր 2015 թ. փետրվարի 23-ից: Հոկտեմբերի 9-ին ԱՄՆ դեսպանատունը հրաժեշտի ընդունելություն էր կազմակերպել, որի ընթացքում դեսպանը հանդես եկավ հրաժեշտի զեկույցով եւ ճեպազրույց ունեցավ լրագրողների հետ:

Զեկույցում Միլսը անդրադարձավ նաեւ Ամուլսարի ծրագրին՝ նշելով, որ ինքը «մտահոգ է Լիդիան ընկերության շուրջ ստեղծված իրավիճակով»:

«Ես մտահոգ եմ Ամուլսարի ծրագրի եւ Լիդիան ընկերության շուրջ ստեղծված իրավիճակով: Սա եզակի անգլոամերիկյան ներդրում է Հայաստանում: Շուրջ կես միլիարդ դոլար ներդրում, նշանակալի տնտեսական օգուտներ շրջակա համայնքներում: Երբ այն լիովին գործարկվի, կարող է դառնալ Հայաստանի ամենախոշոր հարկատուն», - նշեց Միլսը:

Նա նաեւ հորդորեց ՀՀ կառավարությանը՝ կարճ ժամանակահատվածում լուծումներ գտնել խնդրի լուծման համար:

«Եթե այս հարցն արագ չկարգավորվի, Հայաստանի բիզնես գրավչությունը կստվերվի: Ուրախ եմ, որ Կառավարությունը հասկանում է իմ մտահոգությունները, այս ռիսկերը եւ աշխատում է լուծում գտնել: Բայց որպես դեսպան եւ Հայաստանի բարեկամ ես ուզում եմ հորդորել, որպեսզի նրանք արագ գործեն, որ ծրագրի ապագան տնօրինվի օրենքի գերակայության եւ պատշաճ ընթացակարգերի համաձայն», - ասաց նա:

Հատկանշական է, որ նույն ընդունելության ընթացքում Միլսը վստահություն հայտնեց առ այն, որ Հայաստանում խորհրդարանական ընտրությունների օրը պետք է որոշեն Հայաստանի կառավարությունը, կուսակցություններն ու ժողովուրդը: Այսինքն, ընդհանուր առմամբ նրան ծանոթ է երկրի ներքին գործերին չմիջամտելու սկզբունքը: Իսկ Ամուլսարի եւ Լիդիանի հետ կապված մտահոգությունն եւ հորդորը, թերեւս, պայմանավորված են նրանով, որ Լիդիանը ամերիկյան ընկերություն է:

Ինչեւէ, սա Միլսի՝ Հայաստանի ներքին գործերին առնչվող առաջին հայտարարությունը չէր: Այդպիսիք հնչել են ինչպես նախորդ իշխանությունների օրոք, այնպես էլ հեղափոխությունից հետո: Նախորդ իշխանությունների օրոք Միլսի նմանատիպ հայտարարությունները հիմնականում վերաբերվում էին կոռուպցիային եւ դրա դեմ տարվող պայքարի անարդյունավետությանը: Դիտողությունների դիպուկությունը եւ իշխանությունների հանդեպ վստահության պակասը մեղմում էին այն փաստը, որ դեսպանը դուրս է գալիս չոր գնահատականների տիրույթից եւ փորձում ցուցումներ տալ այլ երկրի կառավարությանը:

Հեղափոխությունից հետո եւս Միլսը հասցրել է խնդրահարույց հայտարարություններ անել: Մասնավորպես օգոստոսին ԱՄՆ դեսպանը «խորհուրդ տվեց» Իրանի հետ գործեր վարելու մտադրություն ունեցող հայաստանցի գործարարներին մինչ այդ «խորհրդակցել» ԱՄՆ դեսպանատան հետ՝ ԱՄՆ սահմանած պատժամիջոցների տակ չհայտնվելու համար:

Մոտ մեկ ամիս անց՝ սեպտեմբերի 5-ին, Միլսը անդրադարձավ ՌԴ արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի ավելի վաղ արած հայտարարությանը, որում ռուսական արտաքին գերատեսչության ղեկավարը հայտարարել էր, թե Հայաստանի նոր իշխանությունների խոսքերը եւ գործունեությունը հակասում են միմյանց: ԱՄՆ դեսպանը նշեց, որ ՀՀ կառավարությունը պետք է արձագանքի այդ հայտարարությանը:

«Ես տեսել եմ այդ գնահատականները, արձագանքները եւ Հայաստանի կառավարությունը պետք է արձագանքի այդ մեկնաբանություններին», - ասել էր Միլսը:

Հոկտեմբերի 9-ին էլ, ինչպես արդեն նշվեց, նա հորդորեց կառավարությանը «արագ գործել»: Դա, թերեւս, վերջին անգամն էր: Մոտ ապագայում ԱՄՆ-ն նոր դեսպան կունենա Հայաստանում: Նախագահ Դոնալդ Թրամփը սեպտեմբերի 21-ին առաջադրել է ԱՄՆ պետքարտուղարության Ռուսաստանի հարցերով ավագ խորհրդական Լինն Թրեյսիի թեկնածությունը: ԱՄՆ Սենատը սեպտեմբերի 28-ին ստացել է առաջարկը եւ ուղղել այն Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողով, որտեղ էլ այն գտնվում է մինչ օրս:

Լինն Մ. Թրեյսին կադրային դիվանագետ է: Մինչ պետքարտուղարությունում Ռուսաստանի հարցերով ավագ խորհրդականի պաշտոնը զբաղեցնելը աշխատել է Կենտրոնական Ասիայում ԱՄՆ-ի ներկայացուցչություններում՝ Պակիստանի Փեշավարում (1995-1997 թթ. եւ 2006-2009 թթ.), Բիշքեկում (1997-2000 թթ.), Քաբուլում (2002-2003 թթ.), Աստանայում (2004 -2006 թթ.):

Հատկապես ծանր է եղել նրա ծառայությունը Փեշավարում, որտեղ 2006-2009 թթ. Թրեյսին զբաղեցրել է դիվանագիտական առաքելության ղեկավարի պաշտոնը: 2008 թ. նրա մեքենայի վրա հարձակում է տեղի ունեցել: Ահաբեկիչները փորձել են առեւանգել նրան, սակայն Թրեյսիին, բարեբախտաբար, հաջողվել է փախուստի դիմել: Այդ դեպքի հետ կապված եւ առհասարակ Փեշավարում ծառայության համար Թրեյսին ԱՄՆ պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնի կողմից պարգեւատրվել է «Հերոսության համար» մեդալով:

ԱՄՆ Սենատի կողմից՝ Թրեյսիի թեկնածության հաստատումից որոշ ժամանակ անց նա կստանձնի ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպանի առաքելությունը: Հիմնվելով այն փաստի վրա, որ Թրեյսին, ի տարբերություն Միլսի, կադրային դիվանագետ է, կարելի է հուսալ, որ մեր երկրի ներքին գործերին խառնվելու համենայնդեպս հրապարակային փորձեր չեն կատարվելու: