Ինչու Իրանը որոշեց Իսրայելի «աչքը վախեցնել» և հաջողվե՞ց նպատակին ծառայեցնել գործողությունը

Կարճ ժամանակ ամբողջ աշխարհի ուշադրության կենտրոնում էր հայտնվել Իրան-Իսրայել լարվածությունը: Ինչ էր ծրագրել Իրանը և հաջողվե՞ց, արդյոք, նպատակին ծառայեցնել գործողությունը, դեռևս այդքան էլ հասկանալի չէ:

Բանն այն է, որ առայժմ քննարկվում-դիտարկվում են բուն գործողությունն ու դրան հասցրած քայլերը, իսկ հետևանքները տեսանելի կլինեն կարճ ժամանակ անց:

Իրանն ավելի քան 300 կամիկաձե անօդաչու թռչող սարքերից, թևավոր և բալիստիկ հրթիռներից բաղկացած «զանգվածային պարս» է ուղարկել Իսրայելի տարածքի ուղղությամբ, հայտարարել է Իսրայելի պաշտպանության բանակի խոսնակ, կոնտրադմիրալ Դանիել Հագարին:

Նրա խոսքով՝ Իսրայելի և տարածաշրջանում նրա դաշնակիցների պաշտպանական համակարգերը որսացել են հրթիռների և անօդաչուների ճնշող մեծամասնությունը։ Դրանցից տասնյակները, նրա խոսքով, որսվել են երկրի սահմաններից դուրս:

Ինչ է հայտնի հարձակման մասին

ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենն ասել է, որ Վաշինգտոնն «օգնել է Իսրայելին ոչնչացնել գրեթե բոլոր հրթիռները»։

«Իրանը և նրա վստահված ուժերը, որոնք գործում են Եմենից, Սիրիայից և Իրաքից, աննախադեպ օդային հարձակում են իրականացրել Իսրայելի ռազմական օբյեկտների վրա»,- ասել է Սպիտակ տան ղեկավարը և խստորեն դատապարտել օդային հարձակումը։

Բայդենը կարճել է իր այցը Դելավեր և վերադարձել Սպիտակ տուն Մերձավոր Արևելքում լարվածության աճի հետ կապված:

Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուի հետ խոսելուց հետո նա ասել է. «Վաղը ես կհավաքեմ G7-ի իմ գործընկեր առաջնորդներին՝ համակարգելու Իրանի լկտի հարձակմանը միասնական դիվանագիտական պատասխան»:

Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսը հայտարարել է, որ հարձակումն ուղղված է եղել «հատուկ թիրախների» վրա և իրականացվել է «ի պատասխան Իսրայելի Սիոնիստական ռեժիմի բազմակի հանցագործությունների, այդ թվում՝ Դամասկոսում Իրանի հյուպատոսության վրա հարձակման»։

Կոնտրադմիրալ Հագարիի խոսքով՝ մի քանի բալիստիկ հրթիռներ ներթափանցել և խոցել են Իսրայելի տարածքը։ Նրանցից մեկը «թեթև դիպել է» Իսրայելի հարավի Նեգև անապատում գտնվող Նևաթիմ ռազմաօդային ուժերի բազային: Կոնտրադմիրալ Հագարիի խոսքով՝ բազան «շարունակում է գործել»։

Կիրակի առավոտյան Իսրայելի պաշտպանության նախարար Յոավ Գալանտը հայտնել է, որ ավարտել է օպերատիվ իրավիճակի գնահատումը պաշտպանության բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ:

«Միացյալ Նահանգների և այլ գործընկերների հետ մենք կարողացանք պաշտպանել Իսրայել պետության տարածքը։ Շատ քիչ վնաս է հասցվել. սա Իսրայելի պաշտպանության ուժերի տպավորիչ գործողությունների արդյունքն է»,- ասել է նա:

Այնուամենայնիվ, նա ավելացրել է. «Սա ավարտը չէ. մենք պետք է զգոն մնանք և ուշադիր հետևենք Իսրայելի պաշտպանության բանակի և ներքին ճակատի հրամանատարության կողմից տրված հրահանգներին: Մենք պետք է պատրաստ լինենք ցանկացած սցենարի. Միաժամանակ մենք հետ մղեցինք հարձակումների ամենամեծ ալիքը, և դա հաջողությամբ արեցինք»։

Իսրայելի շտապօգնության ծառայությունը հայտնել է, որ 7-ամյա բեդվին աղջիկը վիրավորվել է հարավային Արադ շրջանում ընկած արկի բեկորներից:

Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն մեկնաբանել է Իսրայելի տարածքում գիշերային հարվածները՝ նշելով, որ երկրին հաջողվել է որսալ ուղարկված գրեթե բոլոր հրթիռները և անօդաչու սարքերը: 

Հարձակումն ավարտված է. ինչ է ասում Իրանը

Հարձակման սկսվելուց որոշ ժամանակ անց Իրանը հայտարարություն է տարածել, որում նշել է, որ այլ հարվածներ չի հասցնի, սակայն Իսրայելին զգուշացրել է զերծ մնալ պատասխան գործողություններից, իսկ ԱՄՆ-ին՝ ցանկացած միջամտությունից:

Իրանը հայտարարել է, որ գործողությունը հասել է իր նպատակներին և նախազգուշացրել է ավելի մեծ պատասխան գործողությունների մասին, եթե Իսրայելը պատասխան տա:

Իրանի ռազմական շտաբի պետ Մոհամմադ Բաղերին պետական հեռուստատեսությանը տված հարցազրույցում ասել է, որ պատասխան հարվածի թիրախ է դարձել «հետախուզական կենտրոնը» և ավիաբազան, որտեղից Թեհրանը կարծում է, որ իսրայելական F-35 կործանիչներն օդ են բարձրացել Դամասկոսում հյուպատոսության վրա հարվածելու համար:

«Այս երկու կենտրոններն էլ զգալիորեն վնասվել են: Մենք այս օպերացիան համարում ենք ավարտված և մեր կարծիքով՝ հաջողված»,-ասել է նա։

Իրանը որևէ ապացույց չի ներկայացրել իր այն պնդումների համար, թե բազան զգալիորեն ավերվել է, դա հերքում են իսրայելական աղբյուրները:

Բաղերին նաև նշել է, որ եթե Իսրայելը պատասխան տա, Իրանի պատասխանը «շատ ավելի մեծ» կլինի, քան գիշերային ռմբակոծությունը, հաղորդում է Reuters-ը:

Իրանը նաև զգուշացրել է Վաշինգտոնին, որ Իսրայելի պատասխան գործողությունները կհանգեցնեն ամերիկյան բազաների վրա հարձակումների։

Ավելի վաղ ՄԱԿ-ի Իրանի առաքելությունը հայտարարել էր, որ վկայակոչել է ՄԱԿ-ի կանոնադրության 51-րդ հոդվածի ինքնապաշտպանության դրույթը և հետևաբար, Իսրայելի հարձակումից հետո Թեհրանը համարել է «այս հարցը փակված» և Իսրայելին զգուշացրել «մեկ այլ սխալ» թույլ չտալ:

Ինչպես է զարգացել հարձակումը

Շաբաթ երեկոյան իսրայելական բանակը հայտնել է, որ Իրանը անօդաչու թռչող սարքեր է ուղարկել Իսրայել, այդ թվում՝ Իրաքի տարածքով։ Շուտով իրանցի զինվորականները բալիստիկ և թևավոր հրթիռներ են արձակել։

Իսրայելը, Լիբանանը և Իրաքը փակել են իրենց օդային տարածքը, իսկ Սիրիան և Հորդանանը պատրաստության են դրել հակաօդային պաշտպանության համակարգերը։

Հարձակումը ներառել է 170 անօդաչու թռչող սարք և 30 թևավոր հրթիռ, որոնցից ոչ մեկը չի խոցել Իսրայելի տարածքը,  110 բալիստիկ հրթիռ, որոնց մի փոքր մասը հասել է Իսրայել, ասել է Իսրայելի պաշտպանության բանակի կոնտրադմիրալ Դանիել Հագարին:

Տարբեր հրթիռներ են արձակվել Իրանից, Իրաքից, Սիրիայից և Եմենից և խոցվել Իսրայելի, ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի, Մեծ Բրիտանիայի և Հորդանանի կողմից:

Կոնտրադմիրալ Հագարիի խոսքով՝ հրթիռների և անօդաչուների մոտ 99%-ը որսացել են Իսրայելի օդային տարածքից դուրս կամ հենց երկրի վրայով թռչելու ժամանակ:

Գործելով տարածաշրջանի չբացահայտված բազաներից՝ ամերիկյան զորքերը մի քանի իրանական անօդաչու թռչող սարքեր են խոցել Սիրիայի հարավում՝ Հորդանանի սահմանի մոտ: Հորդանանը նաև որսացել է իր օդային տարածքում մի քանի ներգնա օբյեկտներ։

Բրիտանական RAF Typhoon կործանիչները նույնպես տեղակայվել են Իրաքի և Սիրիայի վրա հարձակմանը հակազդելու համար, բայց ոչ Իսրայելի վրա:

Գործողությանը մասնակցել են նաև ֆրանսիական ինքնաթիռներ։ «Ֆրանսիան ունի շատ լավ տեխնոլոգիաներ, ինքնաթիռներ, ռադարներ, և ես գիտեմ, որ դրանք նպաստել են օդային գործողությանը»,- ասել է Իսրայելի պաշտպանության բանակի ներկայացուցիչը:

Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Ռիշի Սունակը Իրանի հարձակումն Իսրայելի վրա անմիտ է անվանել և ընդգծել, որ Միացյալ Թագավորությունը «կշարունակի պաշտպանել Իսրայելի և մեր բոլոր տարածաշրջանային գործընկերների անվտանգությունը»։

Ֆրանսիան ևս դատապարտել է Իրանի հարվածներն Իսրայելին՝ որպես սպառնալիք տարածաշրջանային կայունությանը:

ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշը  դատապարտել է Իրանի հարձակումը Իսրայելի վրա։ Նա բոլոր կողմերին կոչ է արել անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողությունները։

Ինչ է տեղի ունեցել մինչ հարձակումը

Իրանը խոստացել է պատասխանել ապրիլի 1-ին Դամասկոսի իր հյուպատոսության վրա կատարված հարձակմանը, որի հետևանքով զոհվել են Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի յոթ անդամներ, այդ թվում՝ հզոր գեներալ Մոհամմադ Ռեզա Զահեդին:

Պաշտոնապես Իսրայելը չի ընդունել իր մասնակցությունը հարվածին։ Սակայն ոչ ոք չի կասկածում, որ հարձակման հետևում կանգնած են եղել հենց իսրայելցիները։

Թեհրանը պատասխանատվությունն ուղղակիորեն դրել է Իսրայելի վրա և սպառնացել հետևանքներով։

Ապրիլի 14-ի գիշերը Իրանի պաշտպանության նախարար Մոհամմադ Ռեզա Աշտիանին նաև զգուշացրել է երրորդ կողմերին. ցանկացած երկիր, որը «կբացի իր օդային տարածքը Իսրայելի կողմից Իրանի վրա հարձակումների համար», կբախվի Թեհրանի կոշտ պատասխանին:

Վերջին օրերին իրանական հարված էր սպասվում, և իսրայելական զինված ուժերը բերվել էին բարձր պատրաստվածության։ Կիրակի օրը, որը Իսրայելում աշխատանքային օր է համարվում, երկրում չեղյալ են հայտարարվել դպրոցների դասերը։

Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն հայտարարել է, որ երկիրը պատրաստ է Իրանից ուղիղ հարձակմանը դիմակայել:

«Մենք պատրաստ ենք ցանկացած սցենարի՝ և՛ պաշտպանական, և՛ հարձակողական: Իսրայել պետությունն ուժեղ է" Հասարակությունը ուժեղ է. Մենք գնահատում ենք, որ Միացյալ Նահանգները կանգնած է Իսրայելի կողքին, որ Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան և շատ այլ երկրներ աջակցում են մեզ»,- ասել է Նեթանյահուն։