էլեկտրոնային դեղատոմսն ունի 30 օր ժամկետ. բարդացե՞լ է դեղ գնելու գործընթացը, թե՞ արհեստական աղմուկ է ստեղծվում

Մարտի 1-ից ուժի մեջ մտած շուրջ 470 դեղամիջոցների համար էլեկտրոնային դեղատոմսի համակարգի ներդրման որոշումը որոշ քննադատություններ ու դժգոհություններ է առաջացրել հասարակության շրջանում, առաջ են եկել մտահոգող հարցեր, որոնք հստակեցումներ են ակնկալում:

Հասարակության մի մասը կարծում է, որ այլևս չեն կարողանա անձամբ որոշել, թե ինչ դեղ գնեն՝ բարձրաձայնելով նաև այն հարցը, որ, օրինակ, եթե բժիշկը նշանակել է 10 հատիկ որևէ դեղամիջոցից, այդ պահին անձը հնարավորություն չունի գնել ամբողջը, կանգնելու է փաստի առաջ: Քաղաքացիները մտահոգվում են նաև, որ եթե հեռախոսի կամ դեղատան էլեկտրամատակարարումն ու ինտերնետը խափանվեն, և շտապ դեղ պետք լինի, ի՞նչ են անելու։

ՀՀ առողջապահության նախարարության դեղերի վարչության պետ Մարինա Հարությունյանը «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում նկատում է՝ սա շատ պարզ համակարգ է, դրա շուրջ տարածվող տեղեկություններն են արհեստականորեն բարդացնում հեշտացված գործընթացի կիրառումը։

Նրա խոսքով՝ այն, որ անձը, իր առողջական վիճակից ելնելով, որևէ դեղամիջոց պետք է գնի միայն դեղատոմսով, Հայաստանում հաստատված է 2019 թվականից. որոշումը պարզապես թղթային տարբերակից փոխվել է էլեկտրոնայինի:

«Մարդն ունի առողջական խնդիր, գնում է պոլիկլինիկա, հետազոտվում է, բժիշկը «Արմեդ» համակարգում նշանակում է դեղերը, հաջորդ քայլով հիվանդը գնում է դեղատուն ու որոշում, թե որ ֆիրմայի դեղն է իրեն անհրաժեշտ, քանի որ էլեկտրոնայինում նշվելու է միայն դեղի քիմիական ազդող նյութը։ Դեղատների լիցենզիայի պահանջներից է, որ պայմանագիր պետք է ունենան «Արմեդ» համակարգի հետ»,- մանրամասնում է նա:

Վերջինս վստահեցնում է՝ պարտադիր չէ, որ համակարգը հասանելի լինի դեղ գնողին, սմարթֆոնի կամ էլեկտրոնային այլ միջոցների առկայությունը ևս անհրաժեշտ չէ:

«Անձը մոտենում է դեղատուն, չունի որևէ էլեկտրոնային միջոց, այդ դեպքում դեղատան աշխատակցին է տալիս իր անձնագիրը, Այդին, կամ ասում է իր անուն-ազգանունը, ծննդյան օրն ու տարեթիվը։ Հավաքելով բոլոր տվյալները՝ աշխատակցի առջև հայտնվում է դեղերի ցանկը, որը բժիշկը նշանակել է։ Եթե դեղատունն ասում է, որ ծրագրով չի կարող տրամադրել, նշանակում է պայմանագիր չունի համակարգի հետ, բայց դա անփութության նշան է։ Պետք է պայմանագիր կնքեն «Արմեդ»-ի հետ, որը շատ կարճ ժամկետներում է կատարվում է»,- ասում է նա։

Ինչ վերաբերում է դեղատներում ինտերնետի առկայության բացակայության կամ էլեկտրամատակարարման անջատումների վերաբերյալ խոսակցություններին, վերջինս նկատում է. «Այս հարցը անհասկանալի է․ դեղատունը պետք է հավելյալ սնուցման էլեկտրամատակարարման համակարգ ունենա, քանի որ կան դեղեր, որոնք պահվում են, օրինակ, սառնարանում, որոշակի դեղահաբերի պահպանման համար անհրաժեշտ է համապատասխան ջերմաստիճան։ Եթե մտավախություն ունեն օրերով, կամ որոշ ժամանակահատված լույս չունենալու, ապա ինչպե՞ս են իրականացնելու պահման անհրաժեշտ պայմանները»: 

Զրուցակցի խոսքով՝ անձը իր ցանկությամբ կարող է բժշկից պահանջել նաև դեղատոմսի թղթային տարբերակը, սակայն թղթային տարբերակով դեղերի բացթողման դեպքում դեղատունը պարտավոր է այդ տվյալները համակարգ մուտքագրել:

Անդրադառնալով նշանակված դեղը մաս-մաս գնելուն՝ Հարությունյանն ասում է՝ սա նույնպես խնդիր չէ․ էլեկտրոնային դեղատոմսն ունի 30 օր ժամկետ։ Եթե դեղի կարիք ունեցող անձը տվյալ պահին հնարավորություն չունի գնել, ենթադրենք, 8 հաբ որևէ դեղամիջոցից, ապա կարող է կեսը գնել, մյուս մասն էլ ձեռք բերել այդ ժամկետի ընթացքում։

«Այս ամենի բացակայության հետևանքով է, որ մեզ մոտ ինքնաբուժության ցուցանիշները բարձր են։ Պետք է հասկանանք, որ սա կատարվում է բոլորիս առողջության համար։ Մշակույթ պետք է ձևավորվի բժշկին այցելելու և առողջությանը հետևելու համար»,- շեշտում է նա:

Հարությունյանը նաև նկատում է՝ ոչ թե պետք է մտածել, թե ինչպես շրջանցել օրենքն ու խախտել այն, այլ բժիշկը, դեղատունն ու հիվանդը մտահոգված պետք է լինեն առողջությանը վերաբերող հարցով: Միաժամանակ մասնագետը չի բացառում, որ կարող են լինել բժիշկներ, որոնք սեփական նախաձեռնությամբ հիվանդին փորձեն հեռու պահել էլեկտրոնային դեղատոմսից, քանի որ այս դեպքում հնարավորություն չկա նշել դեղի արտադրողի անվանումը, այլ ընտրությունը թողնվելու է հիվանդին, իսկ նախկինում, ըստ նրա, բժիշկների նախաձեռնությամբ կապ կար ԲԿ-բժիշկ-արտադրող հարաբերություններում:

«Մի դեպքում բացառություն կա․ եթե հիվանդի օրգանիզմը ընդունում է միայն իքս ֆիրմայի դեղամիջոցը, ապա բժիշկը համակարգում առկա պատուհանում բացատրում է, թե ինչու է դեղամիջոցի կողքին նշել նաև ֆիրմայի անունը»,- ասում է նա:

ՀՀ առողջապահության նախարարության դեղերի վարչության պետի խոսքով՝ նոր կարգը հասանելի է լինելու Հայաստանի տարբեր մարզերում։  2025 թվականին ամբողջությամբ էլեկտրոնային համակարգի անցնելուց, ըստ նրա, նույնպես վախենալ պետք չէ․ Հայաստանում 800-ից ավելի դեղեր կան, որոնք բաց են թողնվում առանց դեղատոմսերի։ 

Մերի Խաչատրյան