Պիտի այդ հարվածը լինի, ընկնես, որ կարողանաս ինքնուրույն բարձրանալ․ ինչպես ՇՊՀ-ի մերժումը Լուսյային մղեց նոր որոնումների

Գովազդային էջի հաջողակ SMM գրաֆիկ-դիզայներ, իտալերենի թարգմանչուհի, արհեստավարժ լուսանկարիչ։ 22-ամյա Լուսյան ծնվել և ապրում է Շիրակի մարզի Քեթի գյուղում՝ գեղեցիկ բնությամբ և մարդկանց հանդարտ բնավորությամբ։

Քեթին Լուսյային ոչ միայն չի սահմանափակել, այլ տվել է թևեր, որ կարողանա հաղթահարել դժվարություններն ու ինքնուրույն մտնի հասարակություն, ինտեգրվի ու դառնա աշխարհի մի մասնիկը։

Լուսյան մանկական ուղեղային կաթված ունի, հաջողությամբ հաճախել է մանկապարտեզ, լավ արդյունքով ավարտել 12-ամյա կրթությունը։ Հենց այստեղ էլ, սակայն, ավարտվել են Լուսյայի ունեցած վստահ պատկերացումները հարմարավետ միջավայրի և սթափ շրջապատի մասին։ Առաջին ինքնուրույն քայլը դեպի մեծ կյանք հարվածով է մեկնարկել։ Իր երազանքի և ապրած սթրեսի մասին «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում մինչ օրս էլ Լուսյան հիշում է հուզմունքով։

«Դպրոցից հետո պլանավորել էի սովորել ՇՊՀ-ում (- խմբ. նկատի ունի Շիրակի պետական համալսարանը)՝ սոցոլոգիայի բաժնում, բայց չկարողացա։ Ոչ թե չկարողացա, այլ այդ ժամանակ իմ իրավունքներին չէի տիրապետում, և այդպես ստացվեց։

Երբ ես փաստաթղթերը ներկայացնելու գնացի, ասացին՝ դու չես կարող սովորել, և մենք քեզ չենք կարող ընդունել, որովհետև դու ինչ-որ բաներ չես կարող անել։ Հետո՝ ավելի ուշ, իհարկե, ես հասկացա, որ այդ դիմումն ընդունող աշխատակիցը ոչ մեկն էր այդ գործում, և իրավունք չուներ ու չէր կարող նման որոշում կայացնել։ Այդ պահին ընկճվեցի, հուսահատվեցի շատ, մտածեցի, որ վերջ՝ ո՛չ մի սովորել, ո՛չ մի բան, դա իմը չէ, ավելի լավ է՝ ինձ համար տանը նստեմ»,- պատմում է Լուսյան։

հհհհհհհհհհհհհհ.jpg (339 KB)

Այնուհետև Իտալիայում բնակվող քույրն առաջարկում է իտալերեն սովորել, դառնալ թարգմանչուհի։ Լուսյան, հետևելով քրոջ խորհրդին, Գյումրու տեխնոլոգիական կենտրոն է դիմում: Աղջկան սիրով և ժպիտով ընդունում են:

«Արդեն դժվարություններն սկսվեցին այն ժամանակ, երբ դուրս էինք գալու գյուղից. նոր կյանք, նոր միջավայր, նոր մարդիկ։ Գյուղից քաղաք տեղափոխվելն ինձ համար մեծ սթրես էր, քանի որ օգտվում ենք անմատչելի տրանսպորտից, փողոցները նույն կերպ անհարմարավետ էին։ Սկզբում մի քանի օր մամայի հետ եկա քաղաք. տրանսպորտի գումարի փոխանցելը, դուռը բացել-փակելը, մարդկանց դեմքերն ու հայացքները հաղթահարել էր պետք։ Թեկուզ մի քիչ այլ կերպ էլ փռշտայիր, մարդիկ նայում էին անմիջապես, բոլորի ուշադրությունը քեզ վրա էր։ Բայց շրջապատի և ընտանիքիս՝ իմ անձի հանդեպ վստահությունը, որ՝ դու կարող ես, բավարար եղավ, որ կարծրատիպը կոտրեի ու 2 տարի ուսումնառության հարթ ուղի անցա»,- ասում է նա:

Հենց այդ երկու տարում էլ Լյուսյան ծանոթանում է «Ագաթ» ՀԿ-ի, «Էմիլի արեգակ» և այլ կենտրոնների կողմից մատուցվող ծառայություններին և իր համար նոր բացահայտումներ անում։ Նրա խոսքով՝ «Ագաթ»-ում լուրջ իրավական գիտելիք է ձեռք բերել, ծանոթացել իր իրավունքներին ու պարտավորություններին, նաև՝ կոփվել հոգեպես։ «Էմիլի արեգակ»-ը աղջկան տվել է նոր ընկերներ, լավ միջավայր, իրեն այլ տեսանկյունից տեսնել, նաև՝ սիրելու նոր հնարավորություն։

«Ես իրենց օգնությամբ հոգեպես ու ֆիզիկապես ինձ նորովի գտա իմ մեջ»,- անկեղծանում է Լուսյան։

Հենց «Էմիլի արեգակ»-ում էլ նկատել են, որ աղջիկը թեև չունի մասնագիտական կրթություն, սակայն տիրապետում է լուսանկարչության գաղտնիքների, գեղեցիկ աշխատանքներ ունի հրապարակած սոցցանցի իր էջում։ Առաջարկում են աշխատանքները ցուցահանդեսում ներկայացնել։ Նախաձեռնությունը հաջողությամբ իրականացնում է, ցուցահանդեսը՝ կազմակերպում, լուսանկարիչներից Լուսյան դրական արձագանքեր է ստանում։

Այս հաջողությունից ոգևորված՝ այժմ մասնագիտական դասընթացի է մասնակցում, որպեսզի առավել արհեստավարժ ուղի բռնի։

332153455_711542017424128_79402742793321176_n.jpg (191 KB)

Որքանո՞վ է հասարակությունը ներառական, որքանո՞վ են կարողանում հաշմանդամություն ունեցող անձինք ինտեգրվել ու իրենց տարբեր չզգալ։ Լուսյան համեմատում է 5 տարի առաջվա իրականությունն այսօրվա հետ, ընդգծում՝ շատ բան է փոխվել: Նա նաև ցավով նկատում է՝ պատերազմը վերաբերմունք փոխեց։

«Հասարակության մտածողությունը միանգամից փոխվեց. առաջ, եթե տեսնեին հաշմանդամություն ունեցող մեկին, կարող է մի ժամ ապշած նայեին, հիմա ժպտում, անցնում են, կամ լինում է, որ մոտենում, հարցնում են՝ ունե՞ս օգնության կարիք։ Այժմ ժամ առ ժամ փոխվում են զգացողությունները. մարդկանց այլ հայացքները նահանջել են։ Քանի որ ազգն անցավ բավական բարդ փուլ, արդեն կապ չունի՝ հաշմանդամություն ունեցող տղա՞ ես, թե՞ աղջիկ։ Այսինքն՝ քիչ-քիչ գնում ենք դեպի իրական ներառականությանն ընդառաջ»,- կարծում է նա:

Լուսյան նաև վստահ է՝ հենց իրենք՝ հաշմանդամություն ունեցողներն էլ են տեսանելիորեն փոխվել. այլևս չկա մտածողությունը, թե եթե խնդիր ունես, պետք է տանը մնաս ու ոչինչ չանես։ Ճիշտ հակառակը, կա գիտելիք, կա շնորհ ու արհեստ, արագ պետք է գործել, դառնալ ներկայանալի, ճանաչելի, լինել օրինակ շատերի համար։

332196325_2193237397536095_2260368421402547155_n.jpg (245 KB)

«Տարիներ առաջ կարող է այդ ամենին տիրապետեին, բայց ոչինչ չանեին, ամաչեին, որովհետև ամոթ էր։ Օրինակ՝ մեկը կակազելով իր բրենդը չէր ներկայացնի, ինչն այժմ վերջապես վերացել կամ վերանում է։ Այս հարցում գովելի է ՀԿ-ների ու աջակցող  կազմակերպությունների աշխատանքը, նրանք բավական բարձրացնում են հաշմանդամություն ունեցող անձանց ինքնագնահատականը, հստակեցնում մեր իրավունքներն ու պարտականությունները, ուղղորդում, ինչը երբեմն ավելի կարևոր է, քան դպրոցում ստացած գիտելիքը»,- ասում է զրուցակիցը։

Սովորելուց զատ՝ Լուսյան նաև աշխատում է, բիզնես էջ կառավարում։ Ըստ նրա՝ իր հաշմանդամությունը խնդիր չի առաջացրել, աշխատանքն օնլայն է, աշխատանքային գործիքները՝ մատչելի, իրեն հասանելի։ Նա ծիծաղելով նշում է, որ մեկ տարուց ավելի աշխատում է, այս ոլորտում վերապատրաստվել, նոր գիտելիքով է զինվել, գործատուի հետ լավ հարաբերություններ ունի, սակայն երբեք չեն հանդիպել, միմյանց չեն տեսել։

Այս պարագայում չի կարող ասել՝ եթե մինչ աշխատանքի անցնելը գործատուն իմանար իր խնդրի մասին, ինչպես կարձագանքեր և աշխատանքի ընդունման ինչ որոշում կկայացներ։

«Ինձ թվում է՝ որևէ բան չի փոխվի, եթե տեսնի ինձ, որովհետև ես աշխատանքը կատարում եմ լավ, յուրաքանչյուր գործատուի հենց դա է պետք՝ աշխատանքի որակը։ Ես, ճիշտ է, խնդիր չունեցա, բայց շատ եմ լսել ընկերներիցս, որոնք ունեն հաշմանդամություն, և լուրջ խնդիրներ են առաջանում աշխատանք գտնելու հարցում։ Սովորաբար նրանց ասում են՝ չեն կարող, բայց իրականում չգիտեն՝ դու ինչ ես կարողանում և ինչ չես կարող։ Պետք է փորձաշրջանի կամ կամավորության հնարավորություն տալ»,- շեշտում է նա:

Իր՝ ի սկզբանե հասարակությանն ինտեգրված լինելու հանգամանքը աղջիկը, ընտանիքից զատ, շրջապատով է պայմանավորում։ Ասում է՝ հաշմանդամություն ունեցող երեխայի համար գյուղում կա այն, ինչը երբեք չես գտնի քաղաքում։

«Գյուղերում իր ընկերները իրեն դուրս կհանեն, կխաղան միասին, բայց քաղաքում չկա այդ ընկերություն ասվածը, ամեն ինչ գնում է դեպի ռոբոտացում, այդ ամենին այլևս ուշադրություն չեն դարձնում, և, միևնույն է՝ ընկերը կմնա տա՞նը, թե՞ իր հետ դուրս կգա, կգնա զբոսնելու, խաղալու։ Ընտանիքներ էլ կան, որ հաշմանդամություն ունեցող երեխաներին փորձում են դուրս չհանել, բայց ոչ թե ամաչում են, այլ՝ վախենում։ Հիմնականում վախենում են, որ չի դիմանա հայացքներին, կյանքի հարվածներին, սակայն միաժամանակ չեն մտածում, որ պետք է այդ հարվածը լինի, ընկնի, որ կարողանա ինքնուրույն բարձրանալ։ Նաև դու ինքդ պետք է ընտանիքիդ անդամներին բացատրես, հասկացնես, որ չպետք է տանը փակված նստես»,- ասում է նա:

Մեկ խնդիր էլ է առանձնացնում 22-ամյա աղջիկը, ասում է՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանցից բացի, նաև ընտանիքները պետք է իրենց իրավունքներին իրազեկ լինեն։ Օրինակ՝ տարիներ առաջ եթե իրենք իմանային, որ կարող էր սոցիոլոգիա սովորելու ընթացքում գրչով չգրել, այլ լսարանում աշխատել պլանշետով կամ համակարգչով, չէին ընկրկի ՇՊՀ-ի փաստաթղթերն ընդունող աշխատակցի առաջ։

Հարցին՝ հիմա, երբ իր իրավունքների ու պարտավորությունների մասին շատ բան գիտի, կցանկանա՞ վերադառնալ մանկության երազանքի իրականացմանը, նա երկար չի մտածում պատասխանելիս, ասում է՝ այս պահին՝ ոչ։

«Շատերն են ասում, որ գնամ, բայց եթե մի բանից ես անցնում եմ, էլ հետ չեմ գնում, դա ինձ համար անցյալ է։ Հնարավոր է՝ տարիներ անցնեն, ցանկանամ վերադառնալ, ուսումնասիրել այդ մասնագիտությանը, բայց այս պահին ցանկություն ունեմ մասնագիտանալ լուսանկարչության ոլորտում։ Հազիվ թե կրկին վերադառնամ մանկություն»,- նշում է նա:

Իսկ թե ո՞ր ոլորտում է իրեն տեսնում որպես կայացած մասնագետի և որտե՞ղ կուզեր ապրել, 22-ամյա աղջիկը խոստովանում է՝ շատերն են վստահ եղել, որ գնալու է Իտալիա՝ քրոջ մոտ։ Իտալերեն սովորել, ուսումնասիրելն էլ հենց դրա հետ են կապում։

Իրականում ոչ մի տեղ չի շտապում Լուսյան, վստահ է՝ իր տեղը Հայաստանում է, սա այն երկիրն է, որտեղ մնալու, ապրելու, աշխատելու, արարելու ցանկություն ունի։ Ինքն իրեն խոստացել է պրոֆեսիոնալ լուսանկարիչ դառնալ, իսկ իտալերենը գործածում է, երբ հարազատներն են հյուր գալիս կամ ծանոթներն են թարգմանությունների կարիք ունենում։

Եթե պետք լինի, իր օգնությանը դիմեն, պատրաստ է նաև որպես թարգմանիչ հանդես գալ։ Իսկ, ընդհանուր առմամբ, ճշմարտությունը մեկն է՝ կյանքը հնարավորությունների շղթա է, այն պետք է տեղին, ժամանակին ու ճիշտ գործարկել։

Սամսոն Մատինյան

Լուսանկարները՝ «Հայկական ժամանակ»-ի 

Տպել
1972 դիտում

ՀԱՊԿ-ը խնդիր ունի մատնանշել Հայաստանի սահմանը, քանի դա չի արվել, ապա ՀՀ-ից որևէ քայլ ակնկալել պետք չէ․ Կարապետյան

Ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տա՞կ են եղել. նոր մանրամասներ «Crocus»-ի ահաբեկչության գործից

Կինը հայտնել է, որ ամուսինը հաճախակի ծեծել է իր անչափահաս դստերը, փորձել նրա հետ սեռական հարաբերություն ունենալ

Հարվածել է, այնուհետ լվացել հատակի և անգիտակից հարևանի դեմքի արյան հետքերը. սպանության նախաքննությունն ավարտվել է

Գևորգ Պապոյանը շվեյցարացի գործընկերոջ հետ քննարկել է փոխգործակցության ընդլայնման հնարավորությունը

Հայաստանն աշխարհի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա

Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն կլինի Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում

Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում․ Արթուր Աբրահամը լուսանկարներ է հրապարակել

Ինդոնեզական բանակը համալրվել է թուրքական տանկերով

Ուկրաինային տրամադրված F-16-ները չեն կարող փոխել իրավիճակը մարտադաշտում, դրանք օրինական թիրախ կդառնան. Պուտին

Տավուշում՝ ռուսական ռազմաբազայում, նկատել են տաջիկների և ղրղզների, գուշակեք՝ սա ինչ կազմ է և ինչի են սպասում. Սաֆարյան

Վրաց խորհրդարանականներն այցելել են Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր

Ալիևի նախկին փեսան հայտարարել է՝ իրենց պատկանող «Crocus city»-ի վերականգնումը կախված է Պուտինի և Վորոբյովի կարծիքից

ՔԿԾ-ին անհրաժեշտ են վարորդներ. ովքեր և ինչպես կարող են դիմել

Հայաստանում վտարանդի կառավարություն ներկայացող բոլոր գրասենյակները պետք է փակել. Չախոյան

Այս անգամ դաշտ են նետել սիրելի պահեստայինին, որը մեկ շաբաթում մեկ ստորագրությամբ լուծարեց ԼՂ-ն. Հովհաննիսյան

Ընթանում է «Հայաստանը՝ որպես քաղաքակրթական խաչմերուկ» միջազգային գիտաժողովը (տեսանյութ)

Հայաստանի գոյությունը կարող է երաշխավորվել բացառապես եվրոպական ընտանիքում․ Արման Բաբաջանյան

ԿԳՄՍ նախարարն ու Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել են ակադեմիական քաղաքի տարածք

Եթե մենք մնում ենք Ռուսաստանի հետ, խնդիրները լուծվելու են մեր հաշվին. Արամ Սարգսյան

2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին

Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել

«Տոյոտա»-ի 51-ամյա վարորդը, լինելով խմածության ամենաբարձր աստիճանի, բախվել է 3 մեքենայի

Քննչական կոմիտեի վետերանները հանդիպել են նորանշանակ քննիչների հետ

ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածները ևս 9 ամիս սոցիալական աջակցություն կստանան, ընդլայնվել է նաև շահառուների շրջանակը

Հայաստանը մարդասիրական օգնություն կցուցաբերի Գազային

Եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնող քաղաքացիները պետք է իրականացնեն անձի նույնականացման գործընթաց․ ՊԵԿ

ԼՂ-ից բռնի տեղահանված շուրջ 17 հազար երեխա կրթություն է ստանում ՀՀ դպրոցներում

Խմելու ջրի սակագինը չի թանկանա

ԱՄՆ-ը համաձայն չէ Ադրբեջանի պնդումների հետ․ Մեթյու Միլլեր

Հայաստանը կստանա 92,3 մլն եվրոյի բյուջետային վարկ և 16 մլն եվրոյի դրամաշնորհ. ինչ նպատակների համար կծառայեն դրանք

Հայաստանում, բացի ՀՀ կառավարությունից, որևէ այլ կառավարություն չի կարող գոյություն ունենալ. Փաշինյան

Ադրբեջանի ՊԱԾ ղեկավարը Հայաստանին սպառնում է՝ մեղքը բարդելով Ֆրանսիայի վրա

«Կովկասի գերուհի» ռեստորանի մենեջերը կասկածվում է 11 միլիոն դրամ հափշտակելու համար

ԱԱԾ-ն հայտարարություն է տարածել

Հայաստանը ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու ծանուցում չի ուղարկել, բայց աշխատանքներին չի մասնակցում. Թասմագամբետով

Հաստատվել է նախադպրոցական հաստատության ղեկավարման իրավունքի քննության թեստավորման նոր հարցաշարը. ԿԳՄՍՆ

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Հայ-վրացական սահման տանող ճանապարհի փակ հատվածը թեթև մարդատար մեքենաների համար բացվել է

Թալանել են Սայաթ-Նովա պողոտայի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակվել է 5,5 մլն դրամի բջջային հեռախոս