Կրակոցները անհամաչափ ուժի կիրառում են եղել, ավելի հաճախ՝ ոչ տեղին. Human Rights Watch-ը հետաքննում է Ղազախստանի դեպքերը

Human Rights Watch իրավապաշտպան կազմակերպությունը Ղազախստանի կառավարությունից պահանջում է հետաքննել Ալմաթիում բողոքի ցույցերի ժամանակ անվտանգության ուժերի կողմից զենքի և հատուկ տեխնիկայի անհամաչափ օգտագործման դեպքերը։

80 տեսանյութ վերլուծելուց հետո իրավապաշտպանները եզրակացրել են, որ ոստիկանությունը և զինվորականները կարող էին ցուցարարների նկատմամբ չափից ավելի ուժ կիրառած լինել առնվազն չորս դեպքում։

Խոսքը Ալմաթիում արված տեսանյութերի մասին է հունվարի 4-իղ սկսած, երբ քաղաքում բողոքի ցույցերը սկսվել են, մինչև հունվարի 6-ը, երբ զինվորականները մտել են քաղաք և կրակ բացել  Հանրապետության հրապարակում հավաքված մարդկանց վրա։

Տեսագրությունները ստուգվել  են, տեսարանները հաստատվել են տարածքին բնորոշ հատկանիշներով, ժամանակագրությունը սահմանվում է արևի գտնվելու վայրով, կադրում ընկած ստվերով և այլ մանրամասներով։ Իրավապաշտպանները նաև հարցազրույցներ են վերցրել ականատեսներից և ցուցարարներից:

Պաշտոնական տվյալներով՝ Ղազախստանում մոլեգնած ցույցերի ընթացքում սպանվել է 225 մարդ, այդ թվում՝ 19 զինվորական և ոստիկան։

Այն, ինչ հայտնվել է այս տեսանյութերում, պահանջում է «հրատապ, արդյունավետ, անկախ և անաչառ հետաքննություն», պնդում է  Human Rights Watch-ը:

Ուսումնասիրության թիրախում հատկապես 4 դրվագ է

Կազմակերպության հիմնական հայտարարությունը վերաբերում է չորս դրվագների. Դրանցից առաջինը և ամենաարյունալին տեղի է ունեցել հունվարի 5-ի գիշերը, երբ ուժայինները ցրել են Հանրապետության հրապարակում բողոքի ակցիա իրականացնող և խանութները թալանող ցուցարարներին։ Օգտագործվել են լուսաձայնային նռնակներ և ռետինե փամփուշտներ, մահակներ ու գազ, որից հետո ամբոխը անցել է հարձակման և այրել ոստիկանական մի քանի մեքենաներ։

Իրավապաշտպանները եզրակացնում են, որ այս օրը առնվազն տասը մարդ է զոհվել, ևս 19-ը վիրավորվել, թեպետ HRW-ն ընդգծում է, որ իրական թիվը կարող է շատ ավլեին լինել։

 «Բազմաթիվ ապացույցներ կան, որ անվտանգության ուժերը կրակ են բացել առանց ակնհայտ պատճառի և սպանել առնվազն 10 մարդու», - ասել  է HRW-ի կոնֆլիկտների հետազոտող Ջոնաթան Պեդնոն:

Երկրորդ դրվագը տեղի է ունեցել հունվարի 5-ին ժամը 15:00-17:30-ն Ալմաթիի նախագահական նստավայրում։ Ձայնագրությունները ցույց են տալիս, որ շենքը հսկող անվտանգության ուժերը բազմիցս ավտոմատներով կրակել են ցուցարարների վրա, որոնցից մի քանիսը զինված են եղել փայտերով կամ վահաններով: Միաժամանակ, ցուցարարներից մեկի ձեռքում ատրճանակ է նկատվել։ հենց այդ օրվա երեկոյան էր, որ Ղազախստանի նախագահ Կասիմ-Ժոմարտ Տոկաևը հեռուստաուղերձում ցուցարարներին ահաբեկիչներ է անվանել, ընդգծում է Human Rights Watch-ը։

Երրորդ դեպքը հունվարի 6-ին, ժամը 10:00-ի սահմաններում Հանրապետության հրապարակում ցուցարարների վրա զինվորականների կրակոցն է։ Դեպքի վայրում ներկա ականատեսները պատմել են, որ որոշ ցուցարարներ դիմել են ոստիկաններին՝ խնդրելով չկրակել։

Մեկ այլ արյունալի դեպք՝ չորրորդ դրվագը, որի մասին խոսում են HRW-ի փորձագետները, հունվարի 6-ին ժամը 06:00-ի սահմաններում Հանրապետության հրապարակում ցուցարարների հավաքն է՝ «Մենք խաղաղ ցուցարարներ ենք, մենք ահաբեկիչ չենք» գրությամբ պաստառով։

Բողոքի ակցիայի մասնակիցներից մեկը HRW-ին ասել է, որ դրանից հետո իրավապահները նախ մի քանի նախազգուշական կրակոց են արձակել օդ, ապա սկսել են կրակել ցուցարարների ուղղությամբ։ Այդ պահին հիշյալ ականատեսը փորձել է թաքնվել՝ կյանքը փրկելու համար։

Ականատեսները լրագրողներին պատմել են նաև, որ այդ օրը հրապարակում գտնվողներից առնվազն մեկը հրազենային վնասվածք է ստացել գլխին, իսկ երկրորդը՝ մարմնի վերին հատվածում։

Ականատեսների վկայությունները հաստատվում են կրակոցների տակ հայտնված մարդկանց կողմից նկարահանված վեց տեսանյութերից, թեև դրանցից ոչ մեկը ցույց չի տալիս այն պահը, երբ զինվորականները կրակ են բացում: Տեսանյութերից մեկում 100-ից ավելի միաժամանակյա կրակոց է լսվում։

Ո՞վ է մեղավոր բռնության համար.

«Տասնյակ ղազախ ընտանիքներ սգի մեջ են և սպասում են կառավարության պատասխանին:

 Ղազախստանի իշխանությունների առաջնահերթությունը պետք է լինի գոնե որոշ չափով վերականգնել օրենքի գերակայությունը և պատժել նրանց, ովքեր մեղավոր են ողբերգական մահերի համար»-ասել է Ջոնաթան Պեդնոն։

Իրավապաշտպանները կոչ են անում ազգային կառավարությոններին, ԵՄ-ին և ԵԱՀԿ-ին ստիպել Ղազախստանին հետաքննել այս դեպքերը:

Ղազախստանում բողոքի ցույցերը սկսվել են հունվարի 4-ին։ Երթն ու բողոքը խաղաղ է անցել, սակայն, ըստ ականատեսների, իրավիճակը սկսել է սրվել, երբ ոստիկանությունը սկսել է ցրել ցուցարարներին խլացուցիչ նռնակներով և արցունքաբեր գազով։ Սա միայն զայրացրել է ցուցարարներին, սկսվել են ուժայինների հետ առաջին բախումները, որոնք տևել են ողջ գիշեր։

Հունվարի 5-ին Ալմաթիի փողոցներում հրազեն է հայտնվել։ Հաջորդ օրը զինվորականներն են մտել քաղաք։

Ականատեսների ու ցուցարարների խոսքով, իրենք դեռ չեն հասկանում, թե այդ գիշեր ով է հրդեհել քաղաքապետարանն ու հարձակվել նախագահական նստավայրի վրա։ Հրապարակում գտնվող ցուցարարներից ոմանք կարծում են, որ դրանք սադրիչներ են եղել և ցուցարարների հետ կապ չեն ունեցել։ Մյուսները խոսում են «ճերմակ թևկապներով, սպոտային կազմվածքով երիտասարդ տղաների» մասին, ովքեր անընդհատ հորդորում էին գնալ բնակավայր, հետո օդանավակայան կամ ոստիկանական բաժանմունք ու այնտեղ սկսել անկարգություններ:  Հարցաքննվող ցուցարարները պնդում են՝ տեղի ունեցածը պառակտման փորձ է եղել՝ ուղղորդվող ինչ-որ հատուկ խմբերի կողմից:

Տպել
1533 դիտում

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում

ՀԱՊԿ-ը խնդիր ունի մատնանշել Հայաստանի սահմանը, քանի դա չի արվել, ապա ՀՀ-ից որևէ քայլ ակնկալել պետք չէ․ Կարապետյան

Ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տա՞կ են եղել. նոր մանրամասներ «Crocus»-ի ահաբեկչության գործից

Կինը հայտնել է, որ ամուսինը հաճախակի ծեծել է իր անչափահաս դստերը, փորձել նրա հետ սեռական հարաբերություն ունենալ