Փաշինյանն ու Ալիեւը պատրաստվում են հանդիպման. կփոխվե՞ն արդյոք բանակցային խաղի կանոնները

Արցախի ճակատագիրը պետք է որոշվի բանակցային գործընթացին Ստեփանակերտի անմիջական մասնակցությամբ: Այժմ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հենց դա է փորձում անել: Հայաստանը չի ասում՝ եկեք ձևափոխենք բանակցությունների ձևաչափը, Հայաստանն ասում է՝ վերադառնանք այն կետին, որը կար 1994 թվականի բուդապեշտյան գագաթաժողովի ժամանակ։ Այս կարծիքին է ՀՀ ԱԳ նախկին փոխնախարար, արտակարգ և լիազոր դեսպան Արման Նավասարդյանը:

Առաջիկայում սպասվում է Հայաստանի եւ Ադրբեջանի առաջնորդների պաշտոնական հանդիպումը: Կողմերն արդեն հստակեցրել են իրենց դիրքորոշումերը: ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշիյանը Ստեփանակերտում տեղի ունեցած ԱԽ նիստում հայտարարեց Արցախին բանակցային սեղան վերադարձնելու անհրաժեշտության եւ հանրահայտ Մադրիդյան սկզբունքների հստակեցման հայկական կողմի պատրաստակամության մասին: Բաքուն ի պատասխան նշում է, որ Երեւանը ցանկանում է փոխել «բանակցությունների ձեւաչափն ու խոչընդոտում կարգավորման գործընթացին»:

Ի՞նչ քաղաքական ու դիվանագիտական «բագաժով» են Հայաստանն ու Ադրբեջանը մոտենում բանակցություններին, ի՞նչ սպասել Փաշինյան-Ալիև առաջիկա հանդիպումից և ի՞նչ հետևություններ կատարել այժմ ընթացող նուրբ դիվանագիտական գործընթացից։ Այս հարցերին անդրադարձ կատարվեց մարտի 14-ին՝ «Հոդված 3» ակումբում «Փաշինյանն ու Ալիևը պատրաստվում են հանդիպման, արդյոք կփոխվեն բանակցային խաղի կանոնները» թեմայով քննարկման ժամանակ։

Քննարկման բանախոսներ Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի հիմնադիր, քաղաքագետ Ստյոպա Սաֆարյանը, ՀՀ արտաքին գործերի նախկին փոխնախարար, դիվանագետ Արման Նավասարդյանը, ՀՀ Ազգային ժողովի «Իմ քայլը» խմբակցության անդամ Սոս Ավետիսյանը խոսեցին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման շուրջ ստեղծված իրավիճակի մասին ու անդրադարձան Փաշինյանի վարած քաղաքականությանը:

Ստյոպա  Սաֆարյանի կարծիքով՝ Հայաստանը կանգնած է երկու մեծ խնդրի առջև և իրավիճակի հստակեցումը կարող է դառնալ որոշիչ հայկական կողմի համար:

«Այժմ հայկական կողմն ունի 2 խնդիր, որոնց լուծումը կարող է որոշիչ դառնալ: Ռոբերտ Քոչարյանի ղեկավարման շրջանում բանակցային ֆորմատը խեղաթյուրվեց, կարծես թե Քոչարյանը որոշեց «իրենով փոխարինել Հայաստանը եւ Արցախը»: Սա իր հերթին բերեց 2-րդ խնդրին՝ հակամարտության խեղաթյուրմանը՝ խնդիրը տեղափոխվեց Հայաստան–Ադրբեջան հարթության վրա»,-  նշում է նա:

Սակայն Սաֆարյանի կարծիքով՝ Փաշինյանը վարում է «ձեռնոց նետող» քաղաքականություն ու այժմ Հայաստանը կարող է դառնալ իրավիճակի տերը: «Հայաստանի Հանրապետությունը հստակ քայլեր է կատարում՝ պարտադրելով կողմերին հայտնել իրենց դիրքորոշումները։ Ոչ մի դեպքում չի կարելի գնալ փոխզիջումների՝ սեփական անվտանգության գնով: Քաղաքական այս նոր պահվածքը կարող է հանգեցնել այդ խնդիրների լուծմանը»:

Արման Նավասարդյանն ուշադրություն է հրավիրում այն հանգամանքի վրա, թե ինչու է այս պահին կատարվում այս ամենը: «Ներկայումս կատարվում են աշխարհաքաղաքական մեծ փոփոխություններ։ Հրաժարական է տալիս Իտալիայի 87-ամյա նախագահ Ջորջո Նապոլիտանոն այնպես, ինչպես Սերժ Սարգսյանը հրաժարական տվեց: Կարելի է կարծել, որ առնչվում ենք գործողությունների կրկնության և քաղաքական պահվածքի նույնության հետ»:

Արման Նավասարդյանի խոսքով՝ Արցախի հարցի հետ կապված այսօր եկել է մի իշխանություն, որն ասում է՝ Արցախի ժողովուրդը պետք է ներկա լինի իր ճակատագրի հարցի լուծմանը։

Ավելին՝ չկա որևէ կետ, որի վրա կարող են հիմնվել և մերժել այն, ինչն առաջարկում է հայկական կողմը։ «Հիմա ինչ կատարվում է Հայաստանի արտաքին քաղաքականության բոլոր հատվածներով, իր արտացոլումն է գտել նաև այստեղ։ Իրանյան այցը, որը համարում եմ ճեղքում մեր արտաքին քաղաքականության մեջ, այնուհետև Եվրոպա հաջող այցելությունները և ընդհանրապես այն հաջող քաղաքականությունը, որը, ի հեճուկս մեր 5-րդ շարասյան, իրագործում է ՀՀ ղեկավարությունը, համարում եմ դրա լավագույն օրինակներից մեկը։ Սա մեծ և առաջ գնացող հեռանկար ունի։ Կարծում եմ՝ այստեղ պետք է շարժվենք հենց այդ ուղղությամբ»,- նշեց դիվանագետը։

«Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավոր Սոս Ավետիսյանն էլ նշում է, որ հակամարտության կարգավորման շուրջ ծավալվող խնդիրների հստակեցումը նախևառաջ միտված է ժողովրդին՝ հայկական հասարակությանը։

«Մարդիկ պետք է հասկանան, թե ինչ է կատարվում: Շատ կարեւոր է կոմունիկացիան սեփական հասարակության հետ այս հարցում: Պետք է լսելի լինի նաև Ղարաբաղի բնակիչների ձայնը, քանի որ Ղարաբաղի բնակչությունը չի ընտրել Փաշինյանին։ Այս պահին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ոչ թե բանակցություն է, այլ երկխոսություն, սրա վրա էլ ձևավորված է Փաշինյանի այժմյան քաղաքական պահվածքը: Դիրքորոշումների հստակեցումը  և բանակցությունների վերականգնումն իրավիճակին տալիս է անխոցելիություն և որևէ մեկը չի կարող ասել, թե որևէ անօրինականություն կա»,-նշում է պատգամավորը: