Երևան
16 °C
searchclose
today
menuclose
Երևան
16 °C
Թավշյա հեղափոխության հաղթանակից անմիջապես հետո ակնկալիքներ կային, թե շատ արագ օտարերկրյա ներդրումները հեղեղելու են Հայաստանը, որովհետեւ ընդունված տեսակետի համաձայն՝ ներդրումների հիմնական խոչընդոտ էին համարվում կոռուպցիան, մենաշնորհները, իշխանությունների կողմից ցանկացած ծրագրում «փայ մտնելու» սովորությունը եւ այլն, ու ակնհայտ էր, որ այդ ամենը այլեւս տեղ չի ունենալու Հայաստանում։ Իհարկե՝ մասնագետները «ներդրումային բումի» հարցում ավելի թերահավատ էին, բայց դա հասարակության ակնկալիքների վրա առանձնապես չէր ազդում։
Ինչեւէ։ Համակարգային կոռուպցիան իսկապես վերացավ, մենաշնորհներ գործնականում չկան, «փայ մտնելու» հավանականությունն էլ զրոյական է, բայց ներդրումների հարցում հասարակության ակնկալիքները, միեւնույն է, չարդարացան։ Ինչո՞ւ։
Կան, իհարկե, բազմաթիվ օբյեկտիվ պատճառներ։ Նախ՝ լայնածավալ ներդրումները միանգամից չեն լինում, դրա համար ժամանակ է պետք։ Երկրորդ՝ շրջափակումն ու պատերազմի վերսկսման հավանականությունը ոչ մի տեղ չեն անհետացել։ Կա նաեւ ԵԱՏՄ-ին անդամակցելու գործոնը, հաստատ ներդրումներին չեն նպաստում նաեւ ընդդիմադիր դաշտից հնչեցվող ագրեսիվ հայտարարությունները՝ պատերազմի վերսկսման անխուսափելիության ու մոտ ապագայում «իշխանություններին տուն ուղարկելու» մասին, եւ այլն։
Բայց կա նաեւ մեկ այլ, առաջին հայացքից գուցե չերեւացող, բայց շատ կարեւոր պատճառ, որի մասին սովորաբար գերադասում են չխոսել։ Բանն այն է, որ Հայաստանը, որքան էլ սա մեզ համար տհաճ հնչի, տնտեսական առումով երրորդ աշխարհի երկիր է։ Իսկ երրորդ աշխարհի երկրներում, որպես կանոն, օտարերկրյա ներդրումներ արվում են միայն այն դեպքում, եթե հնարավոր է անխնա շահագործել տվյալ երկրի ներքին հարստությունները կամ բնակչության էժան աշխատուժը։ Պարզ ասած՝ երրորդ աշխարհի երկրները պարզապես շահագործվում են «օտարերկրյա ներդրումներ» ցուցանակի ներքո։ Ու դրա պարտադիր պայմաններից մեկն այն է, որ տվյալ երկրի իշխանությունները պիտի համաձայնվեն այդ մեխանիզմին ու իրենց «փայը» ստանան։ Ընդ որում՝ սա աշխարհաքաղաքական կամ քաղաքակրթական բեւեռների հետ կապ չունի, այդպես են վարվում ե՛ւ Արևմուտքը, ե՛ւ Ռուսաստանը։ Եթե երրորդ աշխարհի տվյալ երկիրը բնական ռեսուրսներով շատ հարուստ է՝ պայքարն էլ համապատասխանաբար շատ թեժ է լինում, ու այդ երկրում «հարմար» իշխանություններ ունենալու համար հաճախ նույնիսկ արյունոտ պատերազմներ են հրահրվում /որին հաջորդում են «ներդրումները»/, իսկ եթե բնական ռեսուրսներ չկան կամ քիչ են, «ներդրողներն» առանձնապես մեծ ջանքեր չեն գործադրում։ Տվյալ երկրի իշխանություններն իրենց կամքով թույլ կտան տանել եղածը կամ օգտագործել սեփական ժողովրդի էժան աշխատուժը՝ լավ, թույլ չեն տա՝ Աստված իրենց հետ, ներդրումներ չեն լինի, եւ վերջ։
Օտարերկրյա ներդրումների հիմնական մեխանիզմը սա է, եւ այս հարցում պատրանքներ ունենալ պետք չէ։ Որեւէ մեկը Հայաստանում /կամ երրորդ աշխարհի որեւէ այլ երկրում/ բարձր տեխնոլոգիաների վրա հիմնված տնտեսություն չի զարգացնելու։ Դա մենք ինքներս պիտի անենք։
Եթե հարցին նայում ենք այս տեսանկյունից, ակնհայտ է դառնում, որ Հայաստանում օտարերկրյա ներդրումների՝ ակնկալվածից պակաս ծավալի հիմնական պատճառն այն է, որ նոր իշխանությունները սեփական երկիրն անխնա շահագործելու «թույլտվություն» չեն տվել։ Նախկիններն, օրինակ, ոչ միայն տվել էին այդ թույլտվությունը, ոչ միայն վայելում էին իրենց փայաբաժինը, այլեւ դա ներկայացնում էին որպես մեծագույն նվաճում։ Տեսեք նրանց օրոք իրականացված «ներդրումների» հիմնական հոդվածները՝ Քաջարան, Ամուլսար, Թեղուտ, Սոթք, էներգետիկ ենթակառուցվածքներ․․․ Ու կարելի է չկասկածել՝ որ պահին նոր իշխանություններն ընդունեն «օտարերկրյա ներդրումներ» կոչվող խաղի կանոնները, նույն պահին ներդրումների ծավալները կտրուկ կավելանան։ Այլ հարց է՝ արժե՞ արդյոք գնալ այդ ճանապարհով։
Առավել եւս, որ ի տարբերություն երրորդ աշխարհի շատ երկրների՝ Հայաստանը որոշ առավելություններ այնուամենայնիվ ունի։ Խոսքը գիտական որոշակի պոտենցիալի ու Սփյուռքի մասին է։ Կկարողանա՞նք օգտագործել դրանք, թե՞ երկուսն էլ կընկալենք որպես «անցյալի բեռ»՝ դա էլ ժամանակը ցույց կտա։
Նարեկ Մանասյանը հաղթել է Ադրբեջանը ներկայացնող բռնցքամարտիկին
Տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության նախաձեռնող խմբի նիստ․ Նիկոլ Փաշինյանը հանդես է եկել զեկույցով
Հրդեհ է բռնկվել ռեստորաններից մեկի ծխատարում
ԼՂ-ից բռնի տեղահանված ուսուցիչների օժանդակության ծրագրի գործողության ժամկետը երկարաձգվել է
ԱԳՆ-ում քննարկվել են Բրյուսելի եռակողմ հանդիպման ընթացքում ձեռք բերված պայմանավորվածություններին վերաբերող հարցերը
«Ակադեմիական քաղաք» ծրագիրը քննարկվել է մարզերում գործող ՀՀ պետական բուհերի ռեկտորների հետ
Բռնցքամարտի ԵԱ․ Բարեղամ Հարությունյանը եզրափակչում է
Կստեղծվի և կներդրվի թանգարանների Էլեկտրոնային տոմսերի միասնական ավտոմատացված համակարգ
Այն ինչ տեղի ունեցավ 1915-ին, չկանխվեց և պատճառ դարձավ նմանատիպ իրադարձությունների կրկնությանը շատ երկրներում․ նախագահ
Մենք «ՈՒԱԶ»-ով չենք մտել ժողովրդի մեջ, չորս տարեկան թևը կոտրած երեխա էր սպասում. հարցազրույց Տավուշի ԵԿՄ նախագահի հետ
Եգիպտոսն Իսրայելին է փոխանցել մեկ տարով հրադադարի մասին ՀԱՄԱՍ-ի առաջարկը
Երևան-Գյումրի ճանապարհին բեռնատարներ են բախվել․ «ԶԻԼ»-ը կողաշրջվել է
2․5 գյուղի ավերակների վերադարձը միակողմանի չէ, քանի որ դրա դիմաց մենք Ադրբեջանից լուրջ խաղաքարտ ենք ստանում․ Իոաննիսյան
Ազգային ժողովը Ռուսաստանի Դաշնությունից նամակ չի ստացել
Դանիական պատվիրակությունը Գորիսում ԵՄ դիտորդական առաքելության հետ պարեկություն է իրականացրել
Ժողովուրդը շատ լավ է հասկանում, թե իր շուրջն ինչ է տեղի ունենում, փողոցում գտնվողները արդյունքի չեն հասնելու. Մկրտչյան
«Օրենքով գող»-ը ակումբներից մեկում վիճաբանել, հայհոյել է, հարվածներ հասցրել մեկ անձի․ նրան մեղադրանք է ներկայացվել
Աբովյանի կամրջի հարևանությամբ մեքենաներ են բախվել
Ռուբեն Վարդանյանը դժկամությամբ, բայց համաձայնել է ընդհատել հացադուլը․ նրան թույլ են տվել խոսել կնոջ հետ
Սանոսյանն ու Կոպիրկինը ԱԷԿ-ի 2-րդ էներգաբլոկի շահագործման երկարաձգման աշխատանքների վերաբերյալ հարցեր են քննարկել
Ալեն Սիմոնյանն ու Դըվինազը մտքեր են փոխանակել անվտանգային և տնտեսական դիվերսիֆիկացման հնարավորությունների շուրջ
Ալագյազում Մալխաս և Ռոման Ամոյանների անվան նոր մարզադպրոց կկառուցվի
Փոխվարչապետն ու Իրանի դեսպանն անդրադարձել են սահմանազատման գործընթացի վերջին զարգացումներին
Նոյեմբերյան-Բագրատաշեն ճանապարհը փակած ակցիայի մասնակիցը ձերբակալվել է․ վերջինս հետախուզման մեջ է եղել
Զինծառայողը ականապայթյունային վնասվածք է ստացել
Միրզոյանը Սերբիայի ԱԳ նախարարի հետ հեռախոսազրույցում ընդգծել է Հարավային Կովկասում հարատև խաղաղության կարևորությունը
Կորոնավիրուսի ժամանակ 829 կեղծ պատմագրի հիման վրա Առողջապահության նախարարությունից հափշտակվել է 263 մլն 480 հազար դրամ
Ռեստորանի մոտ մեքենաներ են բախվել․ դրանցից մեկը դուրս է եկել երթևեկելի գոտուց, բախվել օբյեկտներից մեկի պատին
Հիմա հեշտ է պառկել ասֆալտին ու ցույց տալ, թե փրկում եք հայրենիքը․ Սաֆարյանը՝ ԱԺ նախկին գործընկերներին
Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին կոորդինատների ճշգրտման աշխատանքների շրջանակներում 20 սահմանային սյուն է տեղադրվել
ԱԺԲ-ի հանրահավաքի ժամանակ բռունցքով ոստիկանության ծառայողի գլխին հարվածած կինը ձերբակալվել է
Հակոբ Արշակյանը Սիրիայի Ժողովրդական ժողովի փոխնախագահին է ներկայացրել «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը
Պապոյանն ու ՌԴ դեսպանը քննարկել են Վերին Լարսով Վրաստանից Ռուսաստան տանող ճանապարհով բեռնափոխադրումների խնդիրները
Տաքսու մեջ ծխելու հետ կապված վեճի ժամանակ ուղևորը քիմիական նյութ է փչել վարորդի դեմքին․ վերջինս այրվածքներ է ստացել
Հնդկաստանի ԱԳՆ-ն արձագանքել է Հայաստանին զենք մատակարարելու վերաբերյալ Ադրբեջանի քննադատությանը
ՄԻՊ արագ արձագանքման խմբեր են մեկնել Ոստիկանության բաժիններ՝ այսօր բերման ենթարկված անձանց տեսակցելու համար
Դոլարն էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 25-ին
«Խաղաղության խաչմերուկը» Հայաստանի տեսլականն է դեպի խաղաղություն. Սիմոնյանը՝ Սիրիայի խորհրդարանի փոխխոսնակին
Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև եռակողմ պայմանավորվածությունները շարունակում են մնալ արդիական. Զախարովա
Կարծում եմ՝ պետք է քննարկենք այդ հարցը․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Ադրբեջանից Հայաստան գազ ներկրելու՝ Իլհամ Ալիևի առաջարկի մասին
