Կարեն Կարապետյանն ընդդեմ Կարեն Կարապետյանի. իսկ ինչու է Հայաստանում գազը այդքան թանկ

Երեկ ՀՀ նորանշանակ վարչապետ Կարեն Կարապետյանն առաջին անգամ վարեց ՀՀ կառավարության նիստը: Իհարկե, դա շատ քիչ է կարծիք կազմելու համար, թե ինչպիսի վարչապետ է նա լինելու: Այդուհանդերձ, երեկ նա մի քանի հայտարարություններ է արել, որոնք կարող են «ուղեցուցային» համարվել:

«Առաջարկում եմ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովին, Էներգետիկայի եւ բնական պաշարների, Աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի նախարարներին՝ համատեղ քննարկել եւ առաջարկություններ ներկայացնել գազի եւ էլեկտրաէներգիայի սակագնային քաղաքականության վերանայման մասին։ Խոսքն ինչին է վերաբերում. մաքսիմալ նվազեցնել սոցիալապես անապահով խավերի համար սահմանված սակագինը՝ ի հաշիվ այլ սպառողների, տրամաբանական: Ապահովել սակագների խթանիչ ազդեցությունը բիզնեսի, հատկապես, գյուղատնտեսության եւ վերամշակող ճյուղերի համար։ Հանձնարարականը նույնպես կձեւակերպվի, ժամկետները կսահմանվեն։ Այս ամենը պետք է անել ոչ ի հաշիվ բյուջեի, այլ ի հաշիվ տնտեսվարող սուբյեկտների, որոնք այդ ծառայությունները մատուցում են»,- հայտարարեց Կարեն Կարապետյանը:

Շատ հոյակապ առաջարկ է: Գազն ու էլեկտրաէներգիան Հայաստանում շատ թանկ են, համեմատած բնակչության եկամուտների հետ: Բայց ո՞րն է դրա պատճառը: ՀՀ սահմանին գազի 1000 խորանարդ մետրը արժե 150 դոլար, բայց բնակչությանն այն վաճառվում է երկու անգամ թանկ: Այսինքն, մենք մեր օգտագործած գազի դիմաց վճարում ենք մի գին, որի կեսը գազի ինքնարժեքն է, մյուս կեսը, պատկերավոր ասած, այդ գազը մինչեւ մեր բնակարան հասնելու արժեքն է: Եվ դա շատ է` շատ շատ: Ինչո՞ւ: Շատ պարզ պատճառով: Որովհետեւ ժամանակին «Հայռուսգազարդը» (ներկայումս «Գազպրոմ Արմենիան») որոշեց, որ Հայաստանը պետք է դառնա աշխարհի ամենագազաֆիկացված երկիրը ու սկսեց թանկուկրակ ցանց կառուցել:

Գազ էր հասցվում հեռավոր, շատ քիչ բնակչություն ունեցող գյուղեր: Տեսականորեն դա շատ լավ է, գործնականում՝ խիստ անարդյունավետ: Դեպի հեռավոր գյուղեր խողովակաշարեր կառուցելու ծախսերը ամենեւին էլ չեն մնացել «Հայռուսգազարդի» վրա: Այդ ծախսերը մինչեւ վերջին լուման ներառվել են գազի սակագնի մեջ եւ այդ ծախսը «քաշել» ենք մենք` սպառողներս: Ու այսպիսի անարդյունավետ մենեջմենտի արդյունքում գազի սակագինն այնքան է բարձրացել, որ վերը նշված գյուղերի բնակիչները, ունենալով գազ, ձմռանը փայտ ու աթար են վառում: Ու երեք փորձից կռահեք, թե ով էր այդ տարիներին գլխավորում «Հայռուսգազարդը»: Ճիշտ է. նույն ինքը`ՀՀ նորանշանակ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը:

Գազի սակագնի բարձր լինելու եւս մի պատճառ: Ժամանակին «Հայռուսգազարդը» քաղաքական նկատառումներով 40 միլիոն դոլարով ձեռք բերեց Իրան-Հայաստան գազամուղի` Հայաստանով անցնող ամբողջ հատվածը: Ի՞նչ եք կարծում, ո՞վ վճարեց այդ 40 միլիոն դոլարը: Մոզամբի՞կը, Բուրկինա ֆասո՞ն, Ճապոնիա՞ն, թե՞ Սինգապուրը: Այդ գումարը նույնպես դրվեց գազի սակագնի մեջ եւ մենք կոպեկը կոպեկին վճարեցինք դրա դիմաց:

Հիմա՝ էլեկտրաէներգիայի սակագնի վերաբերյալ: Հայաստանում արտադրվող էլէներգիայի մոտ 30 տոկոսը արտադրվում է ջերմաէլեկտրակայաններում` ՋԷԿ-երում, որտեղ որպես վառելիք օգտագործվում է գազը` բացառապես գազը: Այն նույն գազը, որի սակագինը շատ բարձր է ստացվում շնորհիվ «Հայռուսգազարդի» իրականացրած «փայլուն» մենեջմենտի:

Ասել, որ սրանք, պարզապես, սխալ մենեջմենտի դրսեւորումներ էին, կնշանակի, որ խիստ մեղմացնում ենք: «Հայռուսգազարդը» եւ ՀՀ կառավարությունը եկել էին համաձայնության: Նման դեպքերում ասում են՝ հանցավոր համաձայնության: Գազի բարձր սակագինը ձեռնտու է թե՛ «Հայռուսգազարդին» («Գազպրոմ Արմենիային»), եւ թե՛ կառավարությանը: Որքան բարձր է սակագինը, այնքան մեծ հասույթներ ունի «Հայռուսգազարդը» եւ այնքան շատ գումար է հավաքում կառավարությունը: Գազի եւ էլէներգիայի դիմաց մեր վճարած գումարի ուղիղ 20 տոկոսը գնում է պետական բյուջե: Ու որքան բարձրացվում է սակագինը, այնքան շատ հարկ է վճարվում պետբյուջե, այնքան կառավարությունն ավելի շատ է գլուխ գովում, թե բյուջեի եկամուտները մեծացել են: Իսկ այդ գումարները դուրս են գալիս մեր ու միայն մեր գրպանից, ինչպես ժողովուրդն է ասում` մեր երեխաների բերանից ենք կտրում: Ու այդ «հանճարեղ օպերացիաները» իրականացվում են մի երկրում, որտեղ բնակչության 30-35 տոկոսը` մոտ մեկ միլիոն մարդ պաշտոնապես համարվում է աղքատ:

Հիմա ի՞նչ է նշանակում Կարեն Կարապետյանի` գազի սակագները փոփոխության ենթարկելու մասին հայտարարությունը: Փաստորեն, «Հայռուսգազարդի» ղեկավար Կարեն Կարապետյանի գործունեությունը եւ ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանի հայտարարություններն ուղղակիորեն հակասում են միմյանց: Այստեղ կա երկու տարբերակ: Առաջին` Կարապետյանը զբաղվում է պարզ պոպուլիզմով, երկրորդ` նա 180 աստիճանով փոխել է մոտեցումը որպես մենեջեր: Մնում է պարզել, թե այս երկու տարբերակներից որի հետ գործ ունենք:

Շատ լավ կլինի, եթե տեղի ունենա երկրորդ տարբերակը: Բայց այստեղ էլ խնդիր կա: Լավ մենեջերի համբավը նա վաստակել է հենց որպես «Հայռուսգազարդի» ղեկավար: Ու հիմա եթե նրա մոտեցումները 180 աստիճանով փոխվում են, ստացվում է՝ նրա համբավը խիստ չափազանցված էր: