Պետք է արդյունավետ հավասարակշռություն գտնենք արհեստական բանականության ընձեռած հնարավորությայն և ռիսկերի միջև. Ջուլհակյան

ԵԽԽՎ-ում ՀՀ ԱԺ պատվիրակության անդամ, ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության անդամ Արուսյակ Ջուլհակյանը ելույթ է ունեցել Ստրասբուրգում ընթացող ԵԽԽՎ գարնանային նստաշրջանում:

Ջուլհակյանը ելույթի իր խոսքում ասել է․

«Հարգելի գործընկերներ,

Արհեստական բանականությունն արագորեն փոխակերպել է մեր կյանքի տարբեր ասպեկտները՝ ընձեռելով աննախադեպ հնարավորություններ, բայց եւ կանգնեցնելով զգալի մարտահրավերների առջեւ, որոնք պետք է մանրամասն քննարկել:

Սկսենք հնարավորություններից:

Արհեստական բանականությունը կարող է բարելավել արդարադատության եւ իրավաբանական ծառայությունների մատչելիությունը: Ավտոմատացված համակարգերը կարող են օգնել անհատներին հասկանալ իրենց օրինական իրավունքները, նախաձեռնել բարդ իրավական ընթացակարգերը եւ արդյունավետորեն օգտվել իրավական տեղեկատվությունից:

Ժողովրդավարության տեսանկյունից արհեստական բանականության տեխնոլոգիաները կարող են նպաստել ավելի ներառական եւ մասնակցային կառավարմանը: Օրինակ, արհեստական բանականությամբ ձեւավորված հարթակները կարող են քաղաքացիներին հնարավորություն տալ անմիջականորեն շփվել քաղաքականություն մշակողների հետ, տրամադրել հետադարձ կապ հանրային ծառայությունների վերաբերյալ եւ մասնակցել որոշումների կայացման գործընթացներին:

Ավելին, արհեստական բանականությունը կարող է ամրապնդել օրենքի գերակայությունը՝ խթանելով թափանցիկությունն ու հաշվետվողականությունը: Արհեստական բանականության գործիքները կարող են վերլուծել կառավարության տվյալները՝ բացահայտելու կոռուպցիան, հետեւելու պետական ծախսերին եւ ապահովելու համապատասխանությունը իրավական կանոնակարգերին:

Այնուամենայնիվ, այս հնարավորությունների հետ մեկտեղ կան էական մարտահրավերներ, որոնք պետք է հասցեագրվեն:

Հիմնական մտահոգությունն արհեստական բանականության կողմից մարդու իրավունքների խախտման մեծ հավանականությունն է, օրինակ՝ մասնավոր կյանքի գաղտնիության իրավունքը, խոսքի ազատությունը: Արհեստական բանականության համակարգերը, որոնք մշակում են հսկայական քանակությամբ անձնական տվյալներ, կարող են օգտագործվել մարդկանց վերահսկելու եւ տեղեկատվության չարաշահման համար, հատկապես ավտորիտար վարչակարգերում:

Ժողովրդավարության համատեքստում արհեստական բանականության մարտահրավերներից են ապատեղեկատվությունն ու հասարակական կարծիքի մանիպուլյացիան: Արհեստական բանականության ստեղծած բովանդակությունը, ինչպիսիք են դիփֆեյքերը եւ ավտոմատացված պրոպագանդան, կարող են խաթարել վստահությունը ժողովրդավարական ինստիտուտների նկատմամբ եւ խեղաթյուրել հանրային դիսկուրսը:

Այս մարտահրավերներին դիմակայելու եւ արհեստական բանականության ամբողջ ներուժը մարդու իրավունքների, ժողովրդավարության եւ օրենքի գերակայության համար օգտագործելու համար անհրաժեշտ են մի քանի գործողություններ.

Առաջին: Կառավարությունները պետք է մշակեն գործուն կանոնակարգեր եւ էթիկական ուղեցույցներ արհեստական բանականության տեխնոլոգիաների մշակման եւ կիրառման համար՝ ապահովելու թափանցիկություն, հաշվետվողականություն եւ մարդու իրավունքների նկատմամբ հարգանք: Այս տեսանկյունից Շրջանակային կոնվենցիայի ընդունման քննարկումը հատկապես կարեւոր է:

Երկրորդ: Արհեստական բանականություն նախագծողներն ու օգտագործողները պետք է առաջնահերթ կարեւորեն էթիկական նկատառումները, ներառյալ՝ արդարությունը, հաշվետվողականությունը եւ թափանցիկությունը արհեստական բանականության ամբողջ կյանքի ընթացքում:

Երրորդ: Արհեստական բանականության տեխնոլոգիաների հետեւանքների մասին իրազեկվածության բարձրացմանն ուղղված ջանքերը շատ կարեւոր են: Անձանց կրթելը եւ թվային գրագիտություն սովորեցնելը թույլ կտա վերջիններիս տեղեկացված որոշումներ կայացնել եւ խթանել արհեստական բանականության պատասխանատու օգտագործումը:

Չորրորդ: Կառավարությունների, տեխնոլոգիական ընկերությունների, քաղաքացիական հասարակության կազմակերպությունների եւ ակադեմիայի միջեւ համագործակցությունը կարեւոր է արհեստական բանականության հետ կապված համալիր մարտահրավերները համակողմանիորեն հասցեագրելու համար:

Եզրափակելով՝ թույլ տվեք շնորհավորել զեկուցողին այս կարեւոր նախաձեռնության եւ կատարած աշխատանքի համար: Մենք պետք է արդյունավետ հավասարակշռություն գտնենք արհեստական բանականության ընձեռած հնարավորությունների եւ ռիսկերի միջեւ, եւ Շրջանակային կոնվենցիայի վերաբերյալ այս փաստաթղթի ընդունումը կարեւոր քայլ է այդ նպատակին հասնելու տեսանկյունից:

Շնորհակալություն»,- ասել է պատգամավորը: