Շախմատային աշխարհի խայտառակությունը․ հայ գրոսմայստերները վրդովված են ՖԻԴԵ-ի նոր որոշումից

Շախմատի միջազգային ֆեդերացիայի որոշումը՝ 2020թ․-ի շախմատային օլիմպիադան անցկացնել օնլայն հարթակում և նոր ֆորմատով, ավարտվեց խոշոր սկանդալով։

Օգոստոսի 28-ին խոշոր սկանդալ հասունացավ Հայաստանի հավաքականի մասնակցությամբ։ Քառորդ եզրափակչի Հնդկաստանի հետ դիմակայության առաջին մրցափուլում հաշիվը հավասար էր՝ 2,5-2,5, իսկ Հայաստանի հավաքականի շախմատիստ Հայկ Մարտիրոսյանի պարտիայում հավասար դիրք էր, սակայն օնլայն հարթակում՝ chess.com կայքում, առաջացած խնդիրների պատճառով Մարտիրոսյանի քայլը ցույց չտվեց, ու նա պարտություն գրանցեց։

Հայկական կողմի բոլոր բողոքներն ու ապացույցները, որ խնդիրը կապված է եղել ոչ թե ինտերնետ մատակարարողի, այլ chess.com կայքի սերվերի հետ, աննկատ մնացին ՖԻԴԵ-ի կողմից, ինչին ի պատասխան՝ Հայաստանի հավաքականը որոշեց ամբողջ կազմով դուրս գալ մրցաշարից և չմասնակցել Հնդկաստանի հետ մրցավեճի երկրորդ փուլին։ 

Սկանդալը նոր թափ հավաքեց երեկ՝ օգոստոսի 30-ին, կայացած Ռուսաստան - Հնդկաստան եզրափակիչ մրցամարտից հետո։ Առաջին մրցափուլն ավարտվել էր ոչ-ոքի՝ 3-3 հաշվով, իսկ երկրորդ մրցափուլում Ռուսաստանի հավաքականը հաղթել էր 4,5-1,5 հաշվով, սակայն հնդկական կողմը բողոքել է, որ վերջին երկու պարտիաների ընթացքում chess.com-ի սերվերների հետ կապը կորել է։

Այս դեպքում ՖԻԴԵ-ն ընդունել է բողոքը, սակայն մրցամարտը շարունակելու փոխարեն որոշում է կայացրել երկու երկրների հավաքականներին էլ հաղթանակ շնորհել ու հռչակել չեմպիոններ։

Որոշումը զայրույթ է առաջացրել Հայաստանի հավաքականի առաջատար շախմատիստների մոտ։ Մասնավորապես, Լևոն Արոնյանը «Թվիթեր»-ի իր միկրոբլոգում գրել է․ «Փաստորեն, ինչպես միշտ, մեզնից ոմանց մոտ կապը ավելի քիչ է խափանված, քան մյուսների մոտ»՝ ուղեկցելով գրառումը 1984 հեշթեգով (ակնարկ Ջորջ Օրուելի հայտնի ստեղծագործությանը)։

«ՖԻԴԵ-ում իսկապե՞ս մտածում են, որ ամենախելացին են, իսկ մնացած բոլորը ապուշ են։ Ամոթ ՖԻԴԵ-ին իրենց փնթի աշխատանքի համար։ Նրանք պետք է հրաժարական տան կատարվածից հետո։ Սա մեծ խայտառակություն էր ամբողջ շախմատային աշխարհի համար»,- գրել է Հայաստանի կանանց շախմատի առաջատար Էլինա Դանիելյանը։ Մեկ այլ գրառմամբ Դանիելյանը նշել է, որ «շախմատից էժանագին կրկես են սարքել, սակայն կրկեսը արդեն հեռանում է, իսկ ծաղրածուները, ցավոք, մնում»:

ՖԻԴԵ-ի գլխավոր տնօրեն Էմիլ Սուտովսկին պատասխանել է Արոնյանի գրառմանը՝ նշելով, որ վերջինս սխալվում է. նախ Օրուելի սխալ ստեղծագործության անուն մեջբերելով (իրականում Արոնյանի գրառմանը ավելի համապատասխանում է Օրուելի մյուս ստեղծագործությունը՝ Անասնաֆերման), իսկ երկրորդը, այն, որ իրավիճակները կտրականապես տարբեր են։ Թե ինչով են կոնկրետ երկու իրավիճակները տարբերվում, Սուտովսկին չի մանրամասնել: 

ՖԻԴԵ-ի որոշումից խիստ դժգոհ են մնացել նաև ռուս շախմատիստները, որոնք չեն ցանկանում «կիսել» չեմպիոնությունը։ Գրոսմայստեր Ալեքսանդր Գրիշչուկը իր գործընկեր Դանիիլ Դուբովի միջոցով Էմիլ Սուտովսկուն է ուղարկել «Առյուծ արքան» մուլտֆիլմից մի երգ՝ «Դավաճան» վերնագրով, ընդ որում, նշել է, որ թեև այն ուղարկել է Սուտովսկուն, բայց իրական հասցեատերը ՖԻԴԵ-ի նախագահ Արկադի Դվորկովիչն է, որը սոցիալական ցանցերում գրանցված չէ։ Ինքը Դվորկովիչը դեռ մեկնաբանությամբ հանդես չի եկել, բայց հասցրել է շնորհավորական ուղերձ հղել Ռուսաստանի շախմատի ֆեդերացիայի հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ, Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովին։ Իր հերթին Պուտինը շնորհավորել է ռուս շախմատիստներին «փառահեղ տրիումֆի» կապակցությամբ։

Հիշեցնենք, որ 2020թ․-ի շախմատային օլիմպիադան պետք է անցկացվեր վրացական Բաթումիում, սակայն պանդեմիայի հետևանքով ՖԻԴԵ-ն որոշել էր այն տեղափոխվել օնլայն հարթակ։