Ֆեոդալիզմի դեմ պայքարի վերջին շտրիխները

14/06/2020 schedule20:45

Այսօր շատերն են խոսում այն մասին, որ նախկինները, հասկանալով հանրության վերաբերմունքն իրենց նկատմամբ, պիտի անպայման փորձեն վերադառնալ «նոր դեմքերով» կամ «նոր փաթեթավորմամբ»։ Իրականում խնդիրը, իհարկե, դեմքերը չեն։ Խնդիրը պետական կառավարման այն համակարգն է, որը փորձ է արվում վերականգնել, ու բացարձակապես որեւէ նշանակություն չունի՝ այդ պայքարի առաջնագծում նախկին իշխանությունների առանցքային դեմքե՞րը կլինեն, թե՞ ներկայանալի արտաքինով ու կիրթ խոսող երիտասարդներ։

Իսկ ինչպիսի՞ պետություն էր Հայաստանն ընդամենը մի քանի տարի առաջ։ Մեծ հաշվով Հայաստանում ֆեոդալական կարգեր էին՝ պետական կապիտալիզմի ու ժողովրդավարության առանձին տարրերի համակցությամբ, եւ սա ամենեւին չափազանցություն չէ։ Երկրի գրեթե բոլոր մարզերն ունեին իրենց «ֆեոդալները». Կոտայքն իր «ֆեոդալն» ուներ, Սյունիքն ու Շիրակը՝ իրենցը, Արարատյան դաշտում, օրինակ, միանգամից երկու «ֆեոդալ» կար (Արարատի մարզում՝ Հովիկ Աբրահամյանը, Արմավիրի մարզում՝ գեներալ Մանվելը), Երեւանի առանձին թաղամասեր էլ իրենց «ֆեոդալներն» ունեին, իսկ ահա գլխավոր «ֆեոդալն» իր առանձին մարզը չուներ, բայց վերահսկում էր բոլորին ու ցանկացած մարզում կարող էր վերցնել իրեն դուր եկած ցանկացած բան։ Այդ «ֆեոդալներն» էլ, ի դեպ, հենց ապահովում էին «թագավորի» ընտրությունը իրենց հպատակների միջոցով, իսկ եթե ժողովուրդն ըմբոստանում էր, իրենց կիսալեգալ «գվարդիաներով» ճնշում էին ըմբոստության ծիլերը։ «Թագավորն» իր հերթին ուշադիր հետեւում էր, որ «ֆեոդալներից» մեկնումեկը հանկարծ շատ չհզորանա ու ինքնուրույնություն չցուցաբերի, իսկ եթե նման փորձեր, այնուամենայնիվ, լինում էին, կա՛մ «բամփում էր գլխին», կա՛մ ոստիկանապետն էր հայտարարում, թե ժամանակն է, որ այսինչ մարզը միացվի Հայաստանին, կամ շատ արագ քրեական գործեր էին հարուցվում, եւ այդպիսով վասալական համակարգը մի կերպ պահպանվում էր։ Ընդ որում, այդ համակարգը վասալներին նույնպես ձեռնտու էր։ Ու դա էր հիմնական պատճառը, որ Ազատության հրապարակից հնչող «Մանվե՛լ, Մանվե՛լ» վանկարկումներն անպատասխան էին մնում, իսկ «ամենահզոր ֆեոդալներից» մեկի հետ համագործակցելով՝ բուրժուադեմոկրատական հեղափոխություն իրականացնելու ծրագրերն արդյունք չէին տալիս։ Որպես ի՞նչ պիտի ֆեոդալները պայքարեին հանուն ֆեոդալական կարգերի վերացման։

Այն, ինչ հիմա տեղի է ունենում Հայաստանում, հենց ֆեոդալիզմի մնացուկների իսպառ վերացման գործընթացն է։ Ու դա, բնականաբար, շատերի համար բավականին ցավոտ է։ Հենց թեկուզ միայն այն պատճառով, որ նախ՝ «ֆեոդալները» դեռեւս բավականին հզոր են, եւ երկրորդ՝ «ֆեոդալական կարգերը» տասնյակ հազարավոր հպատակների համար թեեւ երբեմն նվաստացուցիչ, բայց համեմատաբար կայուն սոցիալական միջավայր էին ապահովում։ Այսօր շատերը կարող են դժգոհ լինել, որ նոր իշխանություններն այնքան էլ սահուն չեն իրականացնում այդ անցումը, որ անփորձ են, որ «բուրժուադեմոկրատական հանրապետությունում» յուրաքանչյուրի բարեկեցությունն ավելի շատ կախված է անձամբ իր որակներից, մինչդեռ նախկինում գրեթե ամեն ինչ պայմանավորված էր իր «ֆեոդալի» բարեհաճությամբ, եւ այլն։ Բայց սրանք, համաձայնվեք, չափազանց թույլ փաստարկներ են, որպեսզի հասարակությանը հնարավոր լինի համոզել վերադառնալ ֆեոդալական կարգերին, որքան էլ ժողովուրդը դժգոհ լինի բարեփոխումների տեմպերից ու որակից, որքան էլ ներքաղաքական թեժ պայքար լինի, միեւնույն է, այդ պայքարում ո՛չ նախկին «ֆեոդալները» որեւէ շանս ունեն, ո՛չ էլ՝ նրանց կողմից հովանավորվող «նոր դեմքերը»։

Որովհետեւ երբ ասվում է, որ նախկինին վերադարձ չի լինելու, խոսքը ոչ միայն նախկին իշխանությունների մասին է, այլեւ նախկին կարգերի ու պետական կառավարման նախկին համակարգի։

Տպել
5773 դիտում

Էկոնոմիկայի նախարարը մասնագետների հետ քննարկել է խաղողագործության և գինեգործության ոլորտում առկա մարտահրավերները

Կա՞ր հոգևորական, որ ծպտուն հանեց Հոկտեմբերի 27-ին կամ Մարտի 1-ին, ուժեղ տղերք են դարձել, դասեր են տալիս. Մկրտչյան

«Վարչապետի գավաթն» ավելի ու ավելի շատ պետք է կապված լինի կրթության, դպրոցի հետ. Նիկոլ Փաշինյան (լուսանկարներ)

Ֆրանսիան Աթենքում հանդիսավոր արարողությամբ ստացել է օլիմպիական կրակը (լուսանկարներ)

Սյունիքի փոխմարզպետը ավտոբուսի վթարից տուժած իրանցիներին նվերներ ու ծաղիկներ է տարել

Պահեստազորի գնդապետ Միհրան Մախսուդյանի որդին 2 ամսով կալանավորվել է

Կատարում Վահան Կոստանյանը ներկայացրել է Հայաստանի տնտեսական գրավչությանը նպաստող գործոնները

Արգելակները «չեն պահել», ավտոբուսը կոտրել է պատնեշն ու գլորվել ձորը, բոլոր զոհերն իրանցիներ են. ձերբակալվել է վարորդը

Արևշատ գյուղի կամրջից ավտոմեքենան ընկել է Ազատ գետը. կա տուժած

Ավինյանի որոշմամբ՝ Արման Տեր-Թովմասյանն ազատվել է «Ջրային Կառույցներ» ընկերության տնօրենի պաշտոնից

Վանաձորում վրաերթի է ենթարկվել 13-ամյա երեխա

Միրզոյանը Կատարի գործընկերոջը ներկայացրել է Հայաստան-Ադրբեջան կարգավորման գործընթացի զարգացումները

Աղդամում ականի պայթյունից ադրբեջանցի է վիրավորում ստացել

Ավտովթար Ջերմուկ-Գնդեվազ ճանապարհին. ծանր վիճակում հոսպիտալացվել է 2 տուժած

Երևանում փակ ճանապարհներ չկան, դեպի Գյումրի ուղղությամբ երթևեկությունը վերականգնվել է

Քիմ Քարդաշյանն այցելել է Սպիտակ տուն և հանդիպել ԱՄՆ փոխնախագահին (լուսանկարներ)

Մեկնարկել է ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի պաշտոնական այցը Կատար

Ալեն Սիմոնյանը մեկնում է արձակուրդ

Շվեդիայում կրկին հրապարակայնորեն այրել են Ղուրանը (լուսանկարներ)

Կիևը գերմանական ընկերությունից պահանջել է ավելի քան 800 Vector անօդաչու թռչող սարք

Սպասվում է անձրև, ամպրոպ, առանձին հատվածներում՝ կարկուտ և քամու ուժգնացում. կցրտի 7-9 աստիճանով

Սյունիքի մարզպետը և Կապանում Իրանի գլխավոր հյուպատոսը տեսակցել են ավտոբուսի վթարի հետևանքով տուժած քաղաքացիներին

Հայաստանը շուտով Թուրքիային կփոխանցի Անիի կամրջի վերականգնման շուրջ իր մոտեցումները. ԱԳՆ

Մեկնարկել է «ՀՀ վարչապետի գավաթ» սեղանի թենիսի սիրողական մրցաշարի եզրափակիչ փուլը

Սպորտային մարմնամարզության ԵԱ. Արթուր Դավթյանն արծաթե մեդալ է նվաճել

Բլինքենն ուղևորվելու է Մերձավոր Արևելք

Քաղաքացին Գութանասար բարձրանալիս կոտրել է ոտքը. փրկարարները մոտ 6 կմ-ից իջեցրել են, օգնել հոսպիտալացվել

Վրաստանից էլեկտրաէներգիայի արտահանումն աճել է 14 անգամ. որքան է վաճառվել Հայաստանին

Գետափնյա գյուղի մոտակա կամրջով երթևեկությունը դեռևս փակ է

Մահացել է ազատամարտի մասին երգեր կատարող Սահակ Սահակյանը

Պահեստազորի գնդապետ Միհրան Մախսուդյանի որդուն մեղադրանք է առաջադրվել

Սուրենյանը հայտնել է Երևանում սպասվող գրեթե ռեկորդային տաքության մասին

Մահացել է Պարույր Սևակի որդին` ոստիկանության գնդապետ Արմեն Ղազարյանը

Նիկոլ Փաշինյանը տիկնոջ հետ հանդիպել է «ՀՀ վարչապետի գավաթ» սեղանի թենիսի մրցաշարի եզրափակիչ փուլի մասնակիցներին

Սյունիքում ձորն ընկած ավտոբուսի վթարի հետևանքով զոհերի թիվը հասել է 5-ի

Հենց գալիս են՝ ապրանքը հավաքում, շենքերի բակ ենք փախչում». քաղաքապետարանի և փողոցային առևտրականների «հակամարտությունը»

Գյումրու պատմական «Վառեմ-մարեմի շենքի» փրկության հերթական ծրագիրը․ ով է այս անգամ պատրաստվում վառել Սիրանուշի տան լույսը

4 զոհ և 9 տուժած․ Սյունիքում ձորն ընկած ավտոբուսի վթարի հետևանքով զոհերի թիվն աճել է

Քաղաքացու օրվա կապակցությամբ մարզերում և Երևանում անցկացվել են մի շարք միջոցառումներ

Ցուցարարները կանգնեցրել են «Մերսեդես» մակնիշի ավտոմեքենան և դանակով ծակել ավտոմեքենայի անվադողը. մանրամասներ