«Աղջիկները ամուսնանում էին, չգիտեին՝ ինչպես է տեղի ունենում հղիությունը». ինչ է սովորեցնում «Առողջ ապրելակերպ» առարկան

Մի քանի օր է սոցցանցերում ակտիվ քննարկվում է հանրակրթության նոր չափորոշիչով ընդունված և արդեն դասավանդվող «Առողջ ապրելակերպ» առարկան։ Թեև սույն առարկան դպրոցներում աշակերտները նախկինում էլ էին ուսումնասիրում «Ֆիզկուլտուրա»-ի շրջանակներում, սակայն նոր չափորոշիչով այն նորացվել և առանձնացվել է։

Ըստ մասնագետների՝ սովորողների մեջ ձևավորելու է սեփական և դիմացինի առողջությունը որպես կարևորագույն արժեք գնահատելու որակ և այն պահպանելու համար գիտելիքի, կարողությունների, հմտությունների և արժեքների վրա հիմնված անվտանգ վարքագիծ:

Նկատենք, սակայն, այս առարկան քննադատողները կարծում են, թե 5-րդ դասարանի երեխաները դասագրքով իբրև անցնելու են սեռադաստիարակություն, մասնավորապես՝ վերարտադրողական առողջություն, թե ինչ է հղիությունը, սեռական հարաբերության ընթացքում պաշտպանվելը։

«Առողջ ապրելակերպ» պարտադիր խմբակի խմբակավարների վերապատրաստող մենթոր, մանկավարժ Քրիստինե Մուշեղյանը անհիմն է որակում առարկայի վերաբերյալ հնչող քննադատությունները: Վերջինս նման տեղեկություններ տարածողներին հորդորում է ներկայացնել փաստեր, քանի որ «Առողջ ապրելակերպ» դասագրքում իրականում նման թեմաներ չեն արծարծվում:

«Տարբեր թեմաներ են ուսումնասիրելու․ առողջ ափսե, որը սննդի հետ է կապված, ծխելու վնասակար լինելը, երկրաշարժի աղետը, բայց մեր հասարակությունը կանգ է առել սեռական դաստիրակության վրա, որն ավելի բարձր տարիքում են անցնում։ Տեղեկությունները, որ 5-րդ դասարանի երեխան անցնելու է, թե ինչ է պահպանակը, սեռական հարաբերությունները, չեմ հասկանում՝ ինչպե՞ս կարելի է չեղած բանը բերել դաշտ։ Չգիտեմ՝ ի՞նչն է պատճառը, որ մեր հասարակությունը այսպես է արձագանքում այս առարկային»,- «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում ասում է նա՝ հավելելով, որ առարկան դասավանդում են «Կրթության զարգացման և նորարարության ազգային կենտրոն»-ում վերապատրաստում անցած մանկավարժները:

Մուշեղյանի խոսքով՝ ծնողները միայն դժգոհում են դասապրոցեսի ժամերի հետ կապված. «Երբ, օրինակ, 7-րդ դասարանի երեխան այն անցնելու է 8-րդ ժամին, այսինքն՝ քաղցած մնում է դպրոցում ու լրացուցիչ ժամանակ է հատկացնում, որ առարկան ուսումնասիրի»:

Վերջինիս կարծիքով՝ հնչող քննադատությունները ծնողներին գցում են թյուրիմացության մեջ, նրանք լսում են այլ բան, գրքում՝ այլ բան տեսնում՝ միայն դրականը․ «Այս դարում երեխաներն ավելի շուտ են տեղեկացված լինում ամեն ինչից, բայց ամեն դեպքում կան երեխաներ, որոնք ոչնչի մասին տեղյակ չեն․ ծնողները չեն խոսում, կամ երեխաները չեն ուզում խոսել ծնողների հետ։ Շատ դեպքերում երեխան չգիտի, օրինակ, թե ինչ է անձնական տիրույթ եզրույթը»։

Անձնական տիրույթից զատ, մենթորի խոսքով, երեխան ուսումնասիրելու է այլ թեմաներ ևս, որը անցնելու են միայն աղջիկները։ Դասավանդող մանկավարժը պետք է զգույշ աշխատի, որպեսզի թեման սխալ չմատուցվի։

Մուշեղյանն ընդգծում է՝ բոլոր խոցելի թեմաներն ու դրանց պատասխանները մատուցված են ճիշտ ու գրագետ մոտեցմամբ․ «Անձնական սահման ասելով՝ 7-րդ դասարանի երեխան պատկերացնում է՝ ո՞ւմ կարող է թույլ տալ, որ իր անձնական սահման մուտք գործի։ Պետք է հասկանա, որ, օրինակ, իր ոտքին կամ մարմնի տարբեր հատվածներին ձեռք տալ չի կարելի, որը բացատրված է ոչ թե ուղիղ տեքստով, այլ զգուշավոր օրինակներով»։

5-րդ դասարանում աղջիկների հետ խոսվում է նաև տարիքային հասունացման մասին, կան նյութեր, որոնք վերաբերում են դաշտանային ցիկլին ու դրա հիգիենային։

Ըստ Մուշեղյանի՝ առարկայի որոշ հատվածներ նախկինում ներառվել են «Ֆիզկուլտուրա»-ի շրջանակում, սակայն ուսուցիչները շրջանցել են դրանք: Մանկավարժը կարծում է, որ սա խոսում է մեր ներսում առկա կարծրատիպերի մասին։ 

«Նախկինում կենսաբանության առարկայում ներառված էր մարդու անատոմիան, որը, ցավոք, ոչ ոք չէր ուսումնասիրում։ Աղջիկները ամուսնանում էին ու չգիտեին, թե ինչպես է տեղի ունենում, օրինակ, հղիությունը։ Կրթված հասարակությունը գտնում էր ճանապարհը, չկրթվածների հետ չգիտենք, թե ինչ էր լինում։ «Կիսաբաց լուսամուտ» հաղորդման ընթացքում էլ տեսնում ենք անկիրթ հասարակության մի հատվածին, ոնց կարելի է ասել՝ «մտածում էի ճիճու ունեմ, գնացի տեսա հղի եմ», սա տխուր իրավիճակ է։ Կարծրատիպեր կան հասարակության մեջ, որոնք կոտրելը բավականին դժվար է, այս առարկայով փորձում ենք կոտրել»,- նկատում է նա:

Զրուցակցի խոսքով՝ սեռային կարծրատիպեր թեմայի շրջանակներում էլ երեխաներին սովորեցնում են, որ ոչ միայն տղաները կարող են մեքենա վարել, կամ միայն տղաները չէ, որ լավ են տիրապետում մաթեմատիկային։ «Մենք ցույց ենք տալիս, որ աղջիկը նույնպես կարող է աշխատել, սովորել, մայր լինել ու իր երկրին օգուտ տալ»,- ասում է նա:

«Առողջ ապրելակերպ»-ի շրջանակներում երեխաներն արդեն ուսումնասիրել են աղետների դեպքում տեղանքից տարհանման նյութերը, առողջ ափսեն, ինչն է վնասակար ու օգտակար առողջությանը։ 7-րդ դասարանում անցնելու են, թե ինչպես պաշտպանվել ցանկացած վայրում բռնությունից։ Սեռադաստիարակություն երեխաները կանցնեն 10-11-րդ դասարանի ավագ դպրոցում, իսկ 12-րդ դասարանում այս առարկան չի ուսումնասիրվում։

Կրթության փորձագետ Սերոբ Խաչատրյանը ևս ոչ մի բացասական բան տեսնում առարկան ուսումնասիրելու հարցում։ Ըստ նրա՝ առարկայի ընկալման հաջողությունը կախված է, թե ով է դասավանդողը: Եթե այն դասավանդում է վերապատրաստած ուսուցիչ, ապա այստեղ չպետք է խնդիրներ լինեն:

«Նորմալ է, որ առարկան լինի դպրոցում, այն շատ կարևոր է։ Մենք հաճախ կենտրոնանում ենք միայն սեռական դաստիրակության թեմայի վրա, բայց առարկան բազմաթիվ օգտակար բաղադրիչներ ունի։ Լավ մասնագետի դասավանդման դեպքում սխալներ չեն լինի։ Առարկան, միևնույն է, եղել է դպրոցներում, բայց ոչ պաշտոնական ձևով, անցնել են ընդամենը 8-րդ դասարանում, և դասավանդվում էր միայն մի կիսամյակ։ Չափորոշիչներով այն վերանայվել է»,- նկատում է նա:

Մերի Խաչատրյան