Ա՜խ, այն օրերը. օդանավակայանում ավելի լավ էր

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի հոկտեմբերի 11-ի համարում

Իրինան ընդամենը ութ տարեկան է եղել, երբ մայրը մահացել է: Նա եւ իրենից փոքր եղբայրը մնացել են հոր ու տատի խնամքին: Հետո հայրը երկրորդ անգամ է ամուսնացել` երեխաներին թողնելով տատի մոտ:  Այն ժամանակ նրանք Բաքվում են ապրել: Այսօր արդեն 57 տարեկան կինը աշխատում է որքան հնարավոր է քիչ հիշել իր մանկության այդ տարիները: «Ոչ մի բան էլ ուզում չեմ հիշեմ»,- ասում է Իրինան` ոչինչ չցանկանալով պատմել եւ միայն նշելով, որ ապրել են ծայրաստիճան աղքատության մեջ: «Ընդեղ էլ ա շատ վատ եղել, ըստեղ էլ ա վատ: Երբեք իմ կյանքում լավ էլել չի»,- վստահ է կինը, որը չափահաս դառնալուց հետո սկսել է վարձով ապրել: Մինչ Բաքվից փախչելն այնտեղ որպես հավաքարար է աշխատել, ինչի դիմաց ստացել է հարյուր ռուբլի: Իսկ երբ Բաքվում խառը իրադրություն է ստեղծվել, քույր ու եղբայր տարբեր ուղղություններ են ընտրել: Եղբայրը բռնել է Ռուսաստանի ճանապարհը:

Նրանից այժմ Իրինան ոչ մի տեղեկություն չունի` ո՞ր քաղաքում է, ինչո՞վ է զբաղված: Իսկ ինքը եկել է Երեւան ու օդանավակայանից դուրս չի եկել: Գնալու տեղ չի ունեցել: Չորս-հինգ տարի ապրել է օդանավակայանում ու գիշերներն անցկացրել այնտեղի նստարանների վրա: Հետո նրան այդ նույն օդանավակայանում հավաքարարի աշխատանք եւ ուտելիք են տվել, ինչից կինն անչափ գոհ է: Նույնիսկ այժմ, հանրակացարաններից մեկում բնակվելով, նա երանությամբ է հիշում օդանավակայանում ապրած տարիները, թող որ քնում էր չոր նստարաններին: «Ընդեղ դինջ ա էլել կյանքս, շատ լավ ա էլել: Հանրակացարանի կյանքը ի՞նչ կլինի, շան կյանք ա, ո՛չ գիշեր ունենք, ո՛չ առավոտ ունենք:

Գիշեր-ցերեկ գոռում ա ամբողջ երեք հարկը»,- չի կարողանում հանգստանալ տիկին Իրինան: Իսկ հարմարավետության առումով ասում է, թե իր պայմաններն առանձնապես չեն տարբերվում օդնավակայանում ունեցած պայմաններից: Ըստ բաքվեցի այս կնոջ, իր սենյակը գրեթե դատարկ է: Չկա կահույքի որեւէ կտոր, բացառությամբ միակ մահճակալի: Մեկ էլ էլեկտրական սալօջախ ունի ու սպասքի մի քանի պարագաներ: «Ծանոթս ասեց` մի հատ «ստոլ» բերեմ, տեսնեմ` բերո՞ւմ է»,- սպասողական վիճակում է 57-ամյա կինը, որն այն հարցին, թե բա ինչպե՞ս է հաց ուտում, պատասխանում է. «Տափին, «կառավաթին» նստած»: Իսկ ինչ վերաբերում է իր ճաշացանկին, ապա դա բազմազանությամբ առանձնապես աչքի չի ընկնում: Նրա հիմնական ուտելիքը կարտոֆիլ ու մակարոնեղեն է:

Երեկվա դրությամբ, ասում էր, իր տանը միայն սոխ կար ու խաշած կարտոֆիլ, որը տուն գնալուց հետո պետք է ուտեր: Կախված այդօրվա իր ստացած դրամի չափից` գնելու էր նաեւ մի քանի կտոր երշիկ կամ պանիր: Նա աշխատանք չունի, թոշակ չի ստանում, նպաստ չի ստանում, չունի նաեւ որեւէ օգնող ձեռք: Եւ ստիպված դիմել է գումար վաստակելու փորձված մեթոդին` փողոցներում փող է հավաքում` անցորդներին դիմելով «Փողով օգնեցեք» արտահայտությամբ: Բայց մուրացկանությունը Իրինայի համար կենսակերպ չի դարձել, եւ նա չի հարմարվել ապրելու հեշտ ձեւին, երբ ուրիշներն իրեն կպահեն, իսկ ինքը չի չարչարվի: «Սա ժամանակավոր ա, էսա գործ եմ անելու, սա ինձ պետքը չի»,- ասում է 57-ամյա կինը` շարունակելով.

«Չէ, ես աշխատել եմ ուզում, սա ինչի՞ս ա պետք: Ամեն օր ասում եմ` գործ ըլնի, գործ ըլնի: Տաս հոգի խոստացել են, մեկը ասում ա` աման լվացողի, մեկը ասում ա` հավաքարարի: Տեսնեմ` ե՞րբ ա լինում: Ասում են` մի ամսից, մի շաբաթից: Չգիտեմ, պետք ա ինձ ասեն: Ես չեմ էլ ուզում ձեռքս մեկնեմ: Ամոթ ա, էլի, որ անցորդներն ասում են` գնացեք աշխատեք: Օրինակ` մեկ-մեկ ասում են, ազդում չի՞ բա»: Իրինայի պահանջներն էլ բավականին համեստ են: Նա օրական չորս-հինգ ժամ է աշխատում, եթե այդպես կարելի է ասել, եւ մեծ-մեծ գումարներ ձեռք բերելու հույսեր չի փայփայում: Ծեր մուրացկանները, որոնք վաղ առավոտից մինչեւ կեսգիշեր դրամ են հավաքում, Իրինային հայտնել են իրենց եկամտի չափը` 7 հազար դրամ:

«Ա՛հ, ինչի՞ս ա պետք, կարեւորը սոված չեմ, ծարավ չեմ, տկլոր չեմ: Շորերս տամ են, ինչի՞ս ա պետք»,- ասում է աշխատանք ունենալու հույսը չկորցրած կինը եւ բացատրում, թե որոշ անցորդներ իր համար օգտագործած հագուստ են բերում: Իսկ իր աշխատած գումարը օրական 1200-1500 դրամ է լինում, եւ նա չի կարողանում ետ գցել` նոր շոր գնելու համար: Ու թեեւ աշխատանքային օրերն անցորդների առատության առումով նպաստավոր են համարվում, սակայն այդ դեպքում էլ ավելին վաստակելու հնարավորություն Իրինան չի ունենում, որովհետեւ` «Ինձ նմանները շատ են, դրա համար լավ փող չեն տալիս: Էսօր մի մարդ ասում ա` 50 հոգի փող են ուզում:

Դե, չքանդեիք երկիրը, ես ի՞նչ անեմ»,- հիշում ու զայրանում է Իրինան: Երբեմն պատահում է, որ անցորդներն առատաձեռնություն են ցուցաբերում եւ մի հազար դրամանոց նվիրում կնոջը: Դա, իհարկե, հազվադեպ երեւույթ է: Վերջին անգամ այդպիսի դեպք մի 4 ամիս առաջ է եղել: Եւ զուր էինք կարծում, թե առատաձեռնները հարուստներն են լինում: «Հասարակ մարդիկ են, հարուստները չեն տալիս»,- մեզ երկնքից վար է բերում մուրացկան կինը:

Աննա Զախարյան