Զարգացումները դեռ առջեւում են. ՕԵԿ-ը կարող է զրկվել ԸՀ տեղերից

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի մայիսի 18-ի համարում

«Օրինաց երկիր» կուսակցության անդամների առնետավազքի գործընթացի ներկա փուլը մոտենում է իր ավարտին: Սակայն վստահ կարող ենք ասել, որ մոտ ապագայում մենք ականատես կլինենք ՕԵԿ-ականների իրենց կուսակցությունից հրաժարվելու նոր ալիքի: Բանն այն է, որ ՕԵԿ-ը որպես իշխանության մաս որոշակի իշխանություն ուներ Հայաստանի թվով 41 ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովներում: Մոտ մեկ տարի առաջ տեղի ունեցած ԸԸՀ-ների վերջին ձեւավորումից հետո, ըստ կոաիցիոն բաժանման, ՕԵԿ-ին բաժին են հասել հանձնաժողովի նախագահի, տեղակալի եւ քարտուղարի տասական տեղեր: Ակնհայտ է, որ ընտրական հանձնաժողովներում ունեցած ռեսուրսից եւս ՕԵԿ-ը կզրկվի:

Նման հեռանկարը կանխատեսում են նաեւ ՕԵԿ-ում: Սակայն ամենահետաքրքիրն այն է, որ իշխանությունները ցանկության դեպքում ՕԵԿ-ին կարող են պարզապես զրկել ԸԸՀ-ներում, հետեւաբար նաեւ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներում անդամներ նշանակելու հնարավորությունից: Իսկ նման հեռանկարը մեկ բանից է կախված՝ ՕԵԿ-ից առնետավազքը նախաձեռնած անձանց կամքից: Վերջին մի քանի ընտրությունների եւ հանրաքվեի փորձը ցույց է տվել, որ ընտրական հանձնաժողովներում ՕԵԿ-ականներն իրենց կերպարով իշխանության կողմից նշանակած մնացած անդամներից երբեք չեն տարբերվել: ԸԸՀ անդամները հենց իրենք իրենց, որպես կանոն, խմբավորում են ոչ թե ըստ նշանակողի, այլ պարզապես իշխանություն եւ ընդդիմություն: Իսկ թե իշխանության թեւի որ անդամը ում կողմից է նշանակված եղել, առանձնապես հաշվի չի առնվել:

Այս երեւույթի բացատրությունը շատ պարզ է. իշխանության թեւի ԸԸՀ անդամները, այդ թվում նաեւ ՕԵԿ-ականները, մեծ մասը քաղծառայողներ եւ պետական հիմնարկությունների աշխատողներ են: Ամեն դեպքում, իշխանական թեւի ԸՀ անդամները մշտապես եղել են կախման մեջ գտնվող մարդիկ, որոնց վերահսկելն ավելի հեշտ է: Այսինքն, այսօր, երբ ՕԵԿ-ը հայտարարել է ընդիմություն դառնալու մասին, միեւնույն է, նրա կողմից նշանակված ԸԸՀ անդամները գործնականում շարունակում են իշխանության ներկայացուցիչ մնալ: Նրանք ԸԸՀ-ների նույն կախյալ անդամներն են, նրանք նույն այն անձինք են, ովքեր մասնակցել են մի քանի ընտրությունների կեղծման գործընթացներին, եւ այսպես կարելի է շարունակել: Ուստի, կասկած չկա, որ ԸԸՀ-ներում ՕԵԿ-ականներին նրանց իրական տերերը կհրահանգեն դուրս գալ ՕԵԿ-ից:

Ավելին, նման խոսակցություններն արդեն իսկ առկա են: Եթե ԸԸՀ-ների ՕԵԿ-ականներն իրենց կուսակցական պատկանելիությունից հրաժարվելուց հետո վայր չդնեն ընտրական հանձնաժողովի անդամի մանդատը, ապա ՕԵԿ-ը պարզապես փաստի առաջ կկանգնի եւ կզրկվի ԸՀ-ների իր տեղերից: Բանն այն է, որ Ընտրական օրենսգիրքը ԸՀ անդամների հետկանչի մեխանիզմ չի նախատեսում, եւ հանձնաժողովի անդամի փոփոխությունը կարող է լինել վերջինիս կամավոր հրաժարականի դեպքում: Սա իրադարձությունների զարգացման ՕԵԿ-ի համար ամենավատ տարբերակն է: Եթե իշխանությունները բարի գտնվեն, ապա կարող են սահմանափակվել միայն նրանով, որ ԸԸՀ ՕԵԿ-ական անդամներից կպահանջեն կուսակցությունից դուրս գալ եւ հրաժարվել հանձնաժողովի անդամությունից: Այս դեպում ՕԵԿ-ը նոր անդամներ կնշանակի:

Իհարկե, նորերը այլեւս չեն կարողանա ԸԸՀ-ներում իրենց նախկինների զբաղեցրած պաշտոնն ունենալ: Եթե ինչ-որ հրաշքով պարզվի, որ ԸԸՀ-ներում ՕԵԿ կողմից նշանակվածները երդվյալ «հավատարիմ» ՕԵԿ-ականներ են, ապա այս դեպքում իշխանությունները պարզապես նրանց պաշտոնանկ կանեն ԸԸՀ նախագահի, տեղակալի կամ քարտուղարի պաշտոնից: ԸԸՀ-ների նախագահի, տեղակալի եւ քարտուղարի պաշտոնանկության համար հարկավոր է, որպեսզի դրա օգտին քվեարկեն հանձնաժողովի անդամների երկու երրորդը: 9 անդամ ունեցող ԸԸՀ-ներում ընդդիմությունը ներկայացված է երկու հոգով («Արդարություն» դաշինք եւ «Ազգային միաբանություն» կուսակցություն):

Այսինքն, եթե ընդդիմությունը որոշի պաշտպանել ՕԵԿ-ին, ապա, միեւնույն է, ԸԸՀ նիստերի ժամանակ իշխանությունները առանց դժվարությունների կլուծեն ՕԵԿ-ականի պաշտոնանկության համար անհրաժեշտ վեց կողմ ձայների ապահովման խնդիրը: ՕԵԿ-ի կողմից ԿԸՀ անդամ նշանակված Արտաշես Ավոյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ ինքը չի պատրաստվում իր կուսակցությունից հրաժարվել: Իսկ ինչ վերաբերում է ՕԵԿ-ական ԸԸՀ անդամների շուրջ հնարավոր զարգացումներին, այս տեսանկյունից երեկվա դրությամբ որեւէ իրադարձություն տեղի չի ունեցել, եւ ոչ ոք հրաժարականի դիմում չի ներկայացրել: Սակայն, ինչպես հասկանում եք, զարգացումները դեռ առջեւում են:

Հ.Գ. Ի դեպ, ԸԸՀ ՕԵԿ-ական անդամների շուրջ ստեղծված իրավիճակը եւ հնարավոր զարգացումները համեմատելի չեն ընդդիմադիր «Արդարություն» դաշինքի կամ «Ազգային միաբանություն» կուսակցության կողմից նշանակված անդամների եւ նրանց հետ հնարավոր մանիպուլացիաների հետ: Նախկին ընտրությունների փորձը ցույց է տվել, որ ԸԸՀ-ներում եւ ՏԸՀ-ներում նշանակված ընդդիմադիր անդամների գոնե մեծ մասը իսկապես ընդդիմադիր է, նրանք երբեմն ավելի հավատարիմ են իրենց հայացքներին, քան իրենց կուսակցական ղեկավարները: 

Վահագն Հովակիմյան