Վերաքննիչ. վճիռս արհամարհված թող մնա

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2006 թվականի ապրիլի 18-ի համարում

Քաղաքացիական գործերով վերաքննիչ դատարանը երեկ մերժեց «Գերագույն խորհուրդ» պատգամավորական ակումբի նախագահ Ռուբեն Թորոսյանի վերաքննիչ բողոքը, որով հայցվորը պահանջում էր ԿԸՀ-ին պարտավորեցնել կատարել նույն վերաքննիչ դատարանի` դեռեւս 2003թ. նոյեմբերի 11-ին կայացրած վճռի պահանջը: Վերաքննիչ դատարանը` Տիգրան Սահակյան, Աստղիկ Խառատյան եւ նախագահող Արմեն Թումանյան կազմով, երեկ, կարելի է ասել` հերթական անգամ ապացուցեց, որ ընտրական իրավունքը դատական մակարդակով Հայաստանում անհնար է պաշտպանել: Այս պատմությունը սկսվել է դեռեւս 2003թ. մայիսի 25-ի  ԱԺ ընտրություններից առաջ:

«Գերագույն խորհուրդ» պատգամավորական ակումբը, որը ԱԺ ընտրություններում դիտորդական առաքելություն էր իրականացնում, քվեարկությունից առաջ տարածած հայտարարություններում մատնանշել էր քարոզչության փուլում արձանագրված ընտրական խախտումները եւ կեղծիքները: Այնուհետեւ պատգամավորական ակումբի նախագահ Ռուբեն Թորոսյանը դիմել էր ՀՀ գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանին, որպեսզի պարզեն, թե ինչ միջոցներ են ձեռնարկվել խախտումները եւ կեղծիքները կանխելու ու դրանց հետեւանքները վերացնելու ուղղությամբ: ՀՀ գլխավոր դատախազությունը պատասխանել էր, որ «ԳԽ» պատգամավորական ակումբի հայտարարություններին հետեւած միջոցառումների արդյունքների վերաբերյալ կպատասխանի ԿԸՀ-ն:

Վերջինս այդպես էլ պատգամավորական ակումբին որեւէ պատասխան չէր տվել: ԿԸՀ-ից որեւէ պարզաբանում ստանալու նպատակով Թորոսյանը դիմել էր Կենտրոն եւ Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարան: Այս դատարանը` դատավոր Պարգեւ Օհանյանի նախագահությամբ, 2003թ. սեպտեմբերի 12-ին բավարարել է հայցը եւ ԿԸՀ-ից պահանջել է պատասխանել պատգամավորական ակումբին: ԿԸՀ-ն այդ որոշումը բողոքարկել է քաղաքացիական գործերով վերաքննիչ դատարան: Վերջինս 2003թ. նոյեմբերի 12-ին վճռել էր առաջին ատյանի որոշումը թողնել անփոփոխ` պնդելով, որ ԿԸՀ-ն պատասխանի, թե ինչ միջոցներ է ձեռնարկել նախընտրական կեղծիքները եւ օրինախախտումները կանխելու եւ դրանց հետեւանքները վերացնելու ուղղությամբ:

Սրանից հետո խնդիրը տեղափոխվել է դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության ոլորտ: ԴԱՀԿ-ի միակ ձեռքբերումը եղել է այն, որ 2004թ. հունվարի 21-ին հաջողվել է ԿԸՀ-ից մի երկտող պոկել` բարձրացված հարցերը ժամանակավրեպ են: Ինչեւէ, Ռ. Թորոսյանն այս անգամ արդեն ստիպված է եղել դատական կարգով բողոքարկել ԴԱՀԿ ծառայության գործողությունները, որպեսզի վերջինս ԿԸՀ-ին պարտադրի, որ այդ մարմինն ըստ էության պատասխանի պատգամավորական ակումբին եւ կատարի վերաքննիչ դատարանի վճռի պահանջը: Սակայն, ապարդյուն: Իսկ երեկվա որոշումից հետո կարելի է ասել, որ ինքը` վերաքննիչը, արդեն կողմնակից է, որ իրենց իսկ վճիռն արհամարհեն:

Ընտրական իրավունքի դատական պաշտպանության վերը բերված օրինակը դասական դեպք է այն պարզ պատճառով, որ դիտորդական առաքելություն իրականացնողը հետեւողական կերպով անցել է, բոլոր «օրինական» ճանապարհներով, որոնցով կարելի էր գնալ «սահմանադրական ուղով» սեփական իրավունքները պաշտպանելու համար: Այդ իսկ պատճառով էլ չնայած այս դատական վեճում քննարկվող փաստերը մի քանի տարվա վաղեմություն ունեն, բայց գործնականում երեւույթը հատկապես կարեւոր է ներկա եւ ապագա Հայաստանի համար:

Բանն այն է, որ նույն մարդիկ կամ առնվազն նրանց մեծ մասը ովքեր կեղծել են 2003թ. նախագահական եւ ԱԺ ընտրությունները, 2005թ. սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեն, այսօր էլ պաշտոնավարում են, եւ կասկած չկա, որ կպաշտոնավարեն նաեւ մոտ ապագայում: ԿԸՀ նախագահությունը մինչ օրս հնազանդ ծառայել է եւ կշարունակի ծառայել ՀՀ ներկա քաղաքական ղեկավարներին` նրանց համար «նկարելով» քվեարկության ցանկալի արդյունքներ: Իսկ դատական համակարգը կապահովի ջուրծեծոցին, որպեսզի ընտրությունները կեղծելուց ամիսներ անց ԿԸՀ-ն կարողանա ասել, որ կեղծիքների հարցը բարձրացնելը ժամանակավրեպ է: Ի դեպ, Ռ. Թորոսյանը մեզ հետ զրույցում ասաց, որ ինքը վերաքննիչ դատարանի վճիռը կբողոքարկի վճռաբեկ դատարան:

Վահագն Հովակիմյան