Ինչո՞վ է պայմանավորված ՏԻՄ ընտրություններում մասնակցության աճը

Հունիսի 10-ին Արագածոտնի, Արարատի, Արմավիրի, Գեղարքունիքի, Լոռու եւ Կոտայքի մարզերի 18 համայնքում անցկացվեցին ՏԻՄ ընտրություններ: Արագածոտնի մարզի Մեծաձոր համայնքի ավագանու անդամի ընտրությունը համարվել է չկայացած, քանի որ ոչ մի թեկնածու չի գրանցվել: Այդ համայնքում նոր ընտրություն կանցկացվի հունիսի 24-ին:

Նշված համայնքից 8-ում կայացան միայն համայնքի ղեկավարի, 6-ում` միայն ավագանու անդամի ընտրություններ: Եւս 4 համայնքում միաժամանակ անցկացվեցին ե՛ւ համայնքի ղեկավարի ե՛ւ ավագանու անդամի ընտրություններ:

Անցկացված տեղական ինքնակառավարման մարմինների հերթական ընտրություններին, ըստ ԿԸՀ նախնական տվյալների, մասնակցել է վերոնշյալ մարզերի 18 համայնքի ընտրողների միջինում 54.67 տոկոսը։ Մասնակցության ամենաբարձր ցուցանիշը գրանցվել է Գեղարքունիքի մարզի Վանեվան համայնքում՝ 75.95 տոկոս, իսկ ամենացածրը՝ Կոտայքի մարզի Նոր Արտամետ համայնքում՝ 20.7 տոկոս: Ռեկորդային ցածր ցուցանիշ արձանագրած համայնքում անցնում էին ավագանու անդամի ընտրություններ: Նախորդ՝ 2014 թ. ընտրություններին մասնակցությունը, թեեւ նույնպես բարձր չէր, սակայն տեղավորվում էր ընդհանուր տրամաբանության մեջ՝ 48 տոկոս։

Նոր Արտամետը միակ քիչ թե շատ խոշոր համայնքն է, որտեղ ընտրությանը մասնակցած քաղաքացիների թիվը պակաս է ընտրողների ընդհանուր թվի կեսից: Հունիսի 10-ի ՏԻՄ ընտրություններում մասնակցության առումով, համեմատած մարտի 11-ին կայացած ՏԻՄ ընտրությունների հետ, նկատվում է դրական միտում: Մարտին կայացած ընտրություններում մասնակցության միջին ցուցանիշը, ըստ ԿԸՀ հրապարակած տվյալների, կազմել էր 44.91 տոկոս: Գրեթե նույն ցուցանիշը հունիսի 10-ին ապահովվել էր արդեն ժամը 17:00-ի դրությամբ՝ ընտրություններին մասնակցել էր ընտրողների ընդհանուր թվի 44,13 տոկոսը:

Այդուհանդերձ, այնքան էլ ճիշտ չէր լինի տարբեր մարզերում եւ համայնքներում անցկացված ընտրություններն իրար հետ համեմատելը: Այս համայնքներում քաղաքացիների՝ ՏԻՄ ընտրությունների նկատմամբ հետաքրքրության միտվածությունը պարզելու նպատակով հարկ է համեմատել նույն համայնքներում 2014 եւ 2018 թթ. ընտրություններին մասնակցության ցուցանիշները: Մասնակցության աճը նկատվում է համեմատաբար խոշոր համայնքներում:

Համայնքի ղեկավար էին ընտրում Արարատի մարզի Գոռավան  եւ Այգեզարդ համայնքներում: Գոռավանում 2014 թ. համայնքի ղեկավար էր ընտրվել միակ թեկնածու Արսեն Բազիկյանը: Քվեարկությանը մասնակցել էին ընտրողների ընդհանուր թվի 41 տոկոսը: Ս. թ. հունիսի 10-ի ընտրություններում Բազիկյանը վերընտրվել է համայնքի ղեկավարի պաշտոնում, սակայն ավելի աշխույժ մասնակցության պայմաններում՝ 56,4 տոկոս: Մասնակցության տոկոսի այս կտրուկ տարբերությունը պայմանավորված է ոչ միայն եւ ոչ այնքան քաղաքական իրավիճակի փոփոխությամբ, որքան մրցակցության առկայությամբ՝ Բազիկյանի հետ համայնքի ղեկավարի պաշտոնի համար պայքարում էին եւս չորս թեկնածու:

Միանշանակ պնդել, թե հեղափոխության արդյունքում ընտրությունների ինստիտուտի նկատմամբ համատարած հավատ է ձեւավորվել՝ սխալ է: Ասել, թե այն ազդեցություն չի ունեցել քաղաքացիական հասարակության մթնոլորտի ձեւավորման վրա՝ նույնպես ազնիվ չէ: Այդուհանդերձ, ոչ բոլոր համայնքներում է նկատվում ընտրություններին մասնակցողների թվի աճ: Արարատի մարզի մեկ այլ՝ Այգեզարդ համայքնում 2014 թ. ընտրությունների ընթացքում համայնքի ղեկավար էր ընտրվել Արթուր Մանուկյանը, որը միակ թեկնածուն էր: Մասնակցությունը կազմել էր գրեթե 62 տոկոս: Հունիսի 10-ի ընտրություններին, որոնց արդյունքում գործող համայնքապետը պաշտոնը զիջեց Ազատ Ավետիսյանին, մասնակցեց ընտրողների 58 տոկոսը:

Թեժ պայքարում վերընտրվեց Կոտայքի մարզի Գետամեջ համայնքի ղեկավար Ավետիս Մուրադյանը: Նա իր միակ մրցակից Զորայր Կարապետյանից ընդամենը երկու ձայն ավելի ստացավ: Ընտրողների ընդհանուր թվի 64,7 տոկոսը մասնակցեց ընտրություններին: 4 տարի առաջ, երբ Ավետիս Մուրադյանը միակ թեկնածուն էր, ընտրություններին մասնակցել էր ընտրողների ընդամենը 48,5 տոկոսը:

Շարունակվում է միայն ավագանու անդամ ընտրող համայնքների պասիվությունը ընտրություններում: Այդպես, օրինակ, Կոտայքի մարզի Քասախ համայնքում 2014 թ. մասնակցությունը կազմել է գրեթե 55 տոկոս, իսկ 2018 թ.՝ 53,77 տոկոս: Անկումը միայն տոկոսային է: Բանն այն է, որ 4 տարվա ընթացքում Քասախ համայնքի ընտրացուցակները համալրվել են 119 հոգով 4205-ից հասնելով 4324-ի, իսկ ընտրության մասնակիցների թիվը կազմել է համապատասխանաբար 2311 եւ 2325 հոգի:

Նման իրավիճակի ենք հանդիպում նաեւ Արագածոտնի մարզի Դավթաշեն համայնքում: Այստեղ 2014 թ. ընտրություններում մասնակցությունը բավական բարձր մակարդակի վրա է եղել՝ 72 տոկոս, իսկ 2018 թ. ընտրություններում մասնակիցների տոկոսը նվազել է մինչեւ 66: Արագածոտնի Դավթաշեն համայնքում այս իրավիճակը պայմանավորված է ոչ միայն քվեարկությանը մասնակցած քաղաքացիների թվի անկումով, այլեւ համայնքի ընտրողների ընդհանուր թվի ավելացմամբ:

Հունիսի 10-ի ՏԻՄ ընտրությունները առաջինն էին հեղափոխությունից հետո: Այս պահին դեռեւս անփոփոխ են ընտրական օրենսգիրքը եւ ԿԸՀ կազմը: Նման պայմաններում այս ՏԻՄ ընտրությունները հասարակության մի մասի՝ ընտրական գործընթացին մասնակցելու միտվածության, ընտրական գործընթացի հանդեպ վստահության որոշակի աճի ցուցիչն են: Մյուս կողմից, սակայն այս ընտրություններն ի ցույց են դնում ընդհանուր մթնոլորտի անփոփոխությունը եւ նախանշում այս ուղղությամբ կառավարության կատարելիք քայլերի անհրաժեշտությունը: Ի վերջո, հենց արտահերթ ընտրությունների անցկացումն է կառավարության առաջնային նպատակը, եւ առկա է արդարացի պահանջ, որպեսզի այդ ընտրություններն անցնեն կատարյալ փոխվստահության եւ պատասխանատվության մթնոլորտում: