Հիմնադրամ «կազինո». 11 միլիոն դոլար՝ գեներալիտետին

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի հոկտեմբերի 15-ի համարում

Պետական բաժնեմասով կամ, ինչպես ընդունված է ասել, պետական ձեռնարկությունների թիվը ՀՀ-ում օրեցօր նվազում է, իսկ դեռեւս առկա փոքրաթիվ ձեռնարկությունների շահույթը, եթե այդպիսին լինում է, բախշվում է կառավարության առանձին որոշմամբ: «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ» ՓԲԸ-ն այն եզակի պետական ձեռնարկություններից է, որը գոնե վերջին երեք տարիներին աշխատել է շահույթով: Ընթացիկ տարվա օգոստոսի 19-ին կառավարությունը կայացրել է թիվ 1227 որոշումը՝ «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատ» ՓԲԸ-ի 2004թ. շահույթի օգտագործման ուղղությունները սահմանելու մասին»: Որոշումը մի քանի իմաստով է ուշագրավ. նախ, որ դրանով նախապես սահմանվում են դեռեւս չստացված զուտ շահույթի ծախսման ուղղությունները: 2004թ. զուտ շահույթից 50 մլն դրամ հատկացվել է առեւտրի եւ տնտեսական զարգացման նախարարությանը՝ վերջինիս շենքի վերանորոգման համար: Իսկ մնացած զուտ շահույթը պետք է փոխանցվի ինչ-որ մասնավոր՝ «Հայրենիք» անունը կրող հիմնադրամի:

Ինչպես նշեցինք՝ կառավարության վերը նշված որոշման մեջ գումարի չափը նշված չէ, ու երբ ՀՀ առեւտրի եւ տնտեսական զարգացման նախարար Կարեն Ճշմարիտյանից փորձեցինք պարզել այդ գումարի մոտավոր չափը, նա դժվարացավ որեւէ մոտավոր թիվ նշել: Բայց հաստատեց, որ նախորդ տարում «Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի» շահույթը կազմել է մոտ 20 մլն դոլար, իսկ զուտ շահույթը՝ 10 միլիոն դոլարից մի փոքր պակաս: Ընթացիկ տարում ԶՊՄԿ-ի շահույթի չափի հետ կապված՝ նախարարի միակ հստակեցումն այն էր, որ այս տարվա զուտ շահույթը նախորդից հաստատ շատ է լինելու: Այսինքն, կարող ենք հաշվարկել, որ այս տարվա զուտ շահույթը կկազմի 10-11 միլիոն դոլար: Մի խոսքով, նաեւ կարող ենք ենթադրել, որ «Հայրենիք» հիմնադրամը կառավարության վերը նշված որոշման շնորհիվ կդառնա 10 եւ ավելի միլիոն դոլարի տեր: Ուստի, առավել հետաքրքիր էր իմանալ, թե ով է այդ բախտավորը:

Կ.Ճշմարիտյանի պնդմամբ՝ հիմնադրամը պետական է, իսկ գումարները ծախսվելու են պետական կարիքների համար: Սակայն, մեր հարցմանն ի պատասխան, իրավաբանական անձանց պետական ռեգիստրից տրված պատասխանից տեղեկանում ենք, որ տվյալ դեպքում հիմնադրամը իրավական տեսանկյունից մասնավոր է: Բայց հիմնադիրները պետական պաշտոնյաներ են, մասնավորապես՝ մեր ողջ գեներալիտետն է այս դեպքում հանդես գալիս որպես «Հայրենիքի» հիմնադիր: Իսկ որպեսզի առավել հասկանալի լինի, թե ում է տրվել գումարը՝ ներկայացնենք «Հայրենիքի» հիմնադիրների անունները. Սերժ Սարգսյան, Միքայել Հարությունյան,  Գուրգեն Դալիբալթայան, Մանվել Գրիգորյան, Միխայիլ Գրիգորյան, Ալիկ Միրզաբեկյան, Յուրի Խաչատուրով, Արթուր Աղաբեկյան, Գուրգեն Մելքոնյան, Սեյրան Օհանյան, Էնրիկո Ապրիամով եւ Վլադիմիր Գասպարյան: Կարծում ենք՝ եթե նույնիսկ որեւէ մեկը փորձեր մեր ԶՈւ հրամկազմի առավել ներկայացուցչական ցանկ կազմել, դժվար թե կարողանար:

Այս հիմնադրամի հետ կապված պատմության մեջ ամենակարեւորը թերեւս այն է, որ պետական ահռելի միջոցներ է տրվում մի հիմնադրամի, որի տերերին եւ պետությանը կապող միակ օղակը նրանց զբաղեցրած պաշտոններն են: Այսինքն, եթե մի պահ այնպես ստացվի, որ նրանք դադարեն պետական պաշտոնյա լինել, ապա իրավական տեսանկյունից պետական գումարների հետ կապը կխզվի: Առնվազն տարօրինակ է, թե ինչու նույն «պետական կարիքները» հոգալու համար, ասենք, որեւէ գերատեսչության կամ պետական այլ մարմնի կողմից հիմնադրամ չեն ստեղծել: Այս դեպքում պաշտոնյաները կարող են փոխվել, սակայն գումարները մեծ հաշվով կշարունակեն մնալ պետության տրամադրության տակ, եւ պետական վերահսկողական մարմիններն էլ հնարավորություն կունենան հետեւելու դրանց տնօրինման ընթացքին:

Իսկ առկա տարբերակում, որտեղ հիմնադրամի տերերը, այսպես ասած, պետական պաշտոնյաներ են, միակ երաշխիքը, որ այդ գումարները ծախսվում են իսկապես պետական կարիքների համար, մեր գեներալների ազնիվ խոսքն է, իսկ թե որքանով կարելի է մեծ գումարների հետ կապված գեներալներից գոնե ոմանց խոսքին հավատալ, կարծում ենք՝ բոլորին է հայտնի. դրա ապացույցը այդ գեներալների մի քանի հարյուր հազար դոլար արժեցող «ջիփերն» են: Նման պայմաններում որեւէ երաշխիք չկա, որ հիմնադրամի հաշվին փոխանցվելիք գումարների մի մասը մոլեխաղերի սիրահար մեր պետական պաշտոնյաների թեթեւ ձեռքով կազինոներում չեն հայտնվի:

Վահագն Հովակիմյան