Ցանկություն չկա. ազատ կապուղիներ չկա՞ն

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի մարտի 27-ի համարում

Մեկ շաբաթից կլրանա «Ա1+»-ի եթերազրկման երկու տարին: ՀՌԱՀ նախագահ Ամալյանի ասելով՝ ազատ կապուղիներ այլեւս չկան: Իսկ «Ա1+»-ի եթեր վերադառնալու միակ տարբերակն այն է, որ որեւէ հեռաուստաընկերություն հրաժարվի իր կապուղուց, եւ այն դրվի մրցույթի: Այսինքն, ըստ Ամալյանի, խնդիրն այլեւս տեխնիկական է: Այս խնդրի մանրամասները թվում են շատ բարդ եւ առաջին հայացքից՝ կարծես գիտատեխնիկական ամսագրի թեմա: Ցանկության դեպքում անգամ ավանակի սայլի պատրաստումը կարելի է այնքան բարդ բացատրել, որ աշխարհում ոչ ոք չհամարձակվի դրանից պատրաստել: Իրականում խնդիրը բավական պարզ է ու մատչելի: Հեռուստաալիքների դեցիմետրային տիրույթն սկսվում է 21-րդ կապուղով եւ ավարտվում 69-րդով:

Նախկինում տիրույթի վերին սահմանը 60-րդ կապուղին էր: Դա է պատճառը, որ խորհրդային արտադրության անգամ դեցիմետրային տիրույթը որսացող հեռուստացույցներով հնարավոր չէր լինում դիտել մի քանի ալիքներ, որոնք հեշտությամբ որսում էին արտասահմանյան արտադրության հեռուստացույցները: Եւ խորհրդային հեռուստացույցների երջանիկ տերերը ստիպված էին լինում ինչ-որ սարքեր ավելացնել իրենց հեռուստացույցների հնարավորությունները մեծացնելու համար, որպեսզի դրանք էլ որսան 60-69-րդ կապուղիներով հեռարձակվող ազդանշանը: Ներկայումս, սակայն, ՀՀ տարածքում հեռուստահեռարձակման նպատակով օգտագործվում են դեցիմետրային տիրույթի 21-63-րդ կապուղիները: Հարց է ծագում, թե ինչու չեն զբաղեցվում 63-69-րդ կապուղիները:

ՀՀ տրանսպորտի եւ կապի նախարարության հեռուստահաղորդակցության հանրապետական կենտրոնից մեր այդ հարցին պատասխանեցին, որ դեցիմետրային տիրույթի այդ հատվածն իրենք չեն վերահսկում, եւ դա գտնվում է ուժային կառույցների՝ պաշտպանության նախարարության, ոստիկանության եւ ազգային անվտանգության ծառայության տրամադրության եւ վերահսկողության տակ: Այստեղ կա մի շատ ուշագրավ հանգամանք: Խնդիրն այն է, որ ուժայիններին դեցիմետրային տիրույթի այս հատվածի նկատմամբ վերահսկողությունը ժառանգություն է հասել նախկինից՝ դեռ այն ժամանակներից, երբ Հայաստանում առաջնորդվում էին խորհրդային չափանիշներով:

Ընդամենը մի քանի տարի առաջ ուժայինները որոշեցին, որ իրենց վերահսկողության տակ գտնվող կապուղիներից մեկը՝ 63-րդը, կարող են զիջել: Եւ զիջեցին: Այդ կապուղով այժմ հեռարձակվում է «Սինեմաքսը» («Արմնյուզը»): Իսկ ի՞նչ սկզբունքով են ուժայինները զիջում կապուղիները: ՀՀԿ-ից մեզ տեղեկացրին, որ կապուղի զիջելու գործընթացը որեւէ օրենքով կանոնակարգված չէ: Դրա համար անգամ կառավարության որոշում պետք չէ: Ուժայիններն ընդամենը համաձայնության են գալիս ու զիջում: Հասկանալի է, որ ուժայինները երբեք կապուղի չեն զիջի, եթե իմանան, որ դրանցից որեւէ մեկը կարող է զբաղեցնել, ասենք, «Ա1+»-ը: Բայց եթե խոսքը, ասենք, «Սինեմաքսի» մասին է, որեւէ խնդիր չկա:

Ուժայիններն իրենց տրամադրության տակ եղած դեցիմետրային կապուղիները կզիջեն միայն այն պարագայում, եթե վստահ լինեն, որ դրանից հետո այդ կապուղին բաժին չի հասնի իրենց վերահսկողությունից դուրս որեւէ հեռուստաընկերության: Իսկ որ այդ կապուղիներն ուժայիններին պետք չեն, կարելի է չկասկածել: Չնայած դա հավաստող որեւէ փաստաթուղթ գտնել հնարավոր չէ՝ այդ տիրույթը վերահսկելու իրավունք չունի ոչ ոք, բացի իրենցից՝ ուժայիններից: Բայց դատելով նրանից, որ հեռուստառադիոալիքներով նույնիսկ ամենածանրաբեռնված զարգացած երկրներում ուժայինները յոլա են գնում առանց դեցիմետրային տիրույթի վերը նշված հատվածի, կարելի է պնդել, որ մերոնց եւս այդ հատվածը պետք չէ: Պարզապես տեղ են զբաղեցնում:

Բայց խնդիրն այսքանով չի ավարտվում: Մասնավորապես Երեւանում դեցիմետրային տիրույթի 21-63-րդ կապուղիները բաշխված են 16 հեռուստաընկերությունների միջեւ: Ընդ որում, կապուղիները բաշխվում են, պատկերավոր ասած, երկուսը կամ երեքը՝ մեկ: Այսինքն, օրինակ, 21-րդ կապուղին տրամադրված է «Հայրենիքին», 23-րդը՝ «HTB»-ին, իսկ 22-ն ազատ է: Դա արվում է ազդանշանի բարձր որակն ապահովելու համար: Բայց այս սանդղակում կան հատվածներ, որտեղ դատարկություն է տիրում: Օրինակ՝ ազատ են 41-45-րդ, 51-56-րդ կապուղիների միջեւ ընկած հատվածները: Մեր «ինչու՞» հարցին ՀՀԿ-ից ընդամենը պատասխանեցին, որ ազատ կապուղիների ողջ ցանկն իրենք արդեն տրամադրել են Հեռուստատեսության եւ ռադիոյի ազգային հանձնաժողովին: Իսկ այդ ցանկում մեր մատնանշած կապուղիները չկան: Մի խոսքով, ազատ կապուղիներ չլինելու մասին պնդումները, մեղմ ասած, վստահություն չեն ներշնչում: Այդպիսիք կան, եւ դրանցով հեռուստահաղորդումներ կազմակերպելու համար ընդամենը ցանկություն է պետք:

Հայկ Գեւորգյան