Լապշինի փաստաբանը Ռուսաստանի դեմ հայց է ներկայացրել ՄԻԵԴ. նա մանրամասներ է հայտնում

Ռուսաստանի եւ Իսրայելի քաղաքացի, հայտնի բլոգեր Ալեքսանդր Լապշինի գործի ու Բելառուսից Ադրբեջան արտահանձնելու մասին խոսում են շատերը:

Հայկական ու միջազգային մամուլում տարածվող քննադատությունների, մեկնաբանությունների, քաղաքական հայտարարությունների ու վերլուծությունների տեղատարափում դժվար է հասկանալ գործի էությունը, գործում ներգրավված անձանց ու պետությունների թույլ տրված սխալները: Ինչո՞ւ տեղի ունեցավ Լապշինի արտահանձնումը, ինչպե՞ս կարելի էր իրավական մեխանիզմներով այն կասեցնել, եւ ի՞նչ չարեց Ռուսաստանը, որպեսզի իր քաղաքացին չարտահանձնվի երրորդ երկիր, ինչն, ի դեպ, ՌԴ Սահմանադրության խախտում է: Այս հարցերի վերաբերյալ մենք զրուցեցիք Ալեքսանդր Լապշինի շահերը Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում (ՄԻԵԴ) ներկայացնող փաստաբան Կարինա Մոսկալենկոյի հետ: Ի դեպ, նա ՄԻԵԴ-ում ներկայացրել է նաեւ ռուսաստանցի հայտնի գործարար, քաղաքական բանտարկյալ Միխայիլ Խոդորկովսկու շահերը:

- Տիկին Մոսկալենկո, խնդրում եմ ասեք, արդյոք որեւէ տեղեկություն ունե՞նք Ալեքսանդր Լապշինից, վերջինիս՝ Բաքու տեղափոխելուց հետո: Ինչպե՞ս է նա, կա՞ Լապշինի հետ որեւէ կոնտակտ:  

- Դեռ որեւէ նորություն չունենք, քանի որ Բաքու տեղափոխելուց հետո Ալեքսանդր Լապշինի հետ կապ չկա: Ես կապի մեջ եմ նաեւ Լապշինի կնոջ հետ: Նա դիմել է Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտե, որպեսզի վերջինս ուշադրություն դարձնի Ալեքսանդրի առողջությանը: Նրա առողջական վիճակը վերջին օրերին վատացել էր: Բացի այդ մենք ՄԻԵԴ հայց ենք ներկայացրել միաժամանակ ընդդեմ Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի: Այս պահին մի կետով մեզ մերժել են: Իսկ դա տեղի է ունեցել, քանի որ այն պահին, երբ դատարանը քննում էր գործը, Լապշինին արտահանձնեցին: Եթե դատարանը քններ գործը 24 ժամվա ընթացքում, այնպես, ինչպես կարգն է նման դեպքերում եւ պատասխանն ունենայինք, ապա երկուշաբթի կարող էինք դեռ ինչ-որ մի բան անել: Պատասխանն ավելի ուշ եկավ, քան Լապշինին արտահանձնեցին: Այժմ մենք ՄԻԵԴ-ում հայցը ներկայացնելու ենք ընդհանուր ընթացակարգով, սակայն խնդրելու ենք, որպեսզի այն քննվի արագացված ռեժիմով: Մեր կարծիքով այս որոշմամբ խախտվել է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիան: Ցավոք, Բելառուսը չի հանդիսանում Եվրախորհրդի անդամ:

- Դուք նշեցիք, որ տեղի է ունեցել կոնվենցիայի խախտում: Ասեք խնդրեմ, ո՞վ է խախտել եւ ո՞ւմ դեմ է ձեր հայցն ըստ այդմ:  

- Մենք կարծում ենք, որ Ադրբեջանն է նախ խախտել կոնվենցիան, քանի որ խնդրել է արտահանձնել Լապշինին քաղաքական դրդապատճառներով: Սովորաբար նման խնդրանքները չեն բավարարվում, սակայն այս գործի մյուս կողմում Բելառուսն է, որն, ինչպես արդեն ասացի, Եվրախորհրդի անդամ չէ: Բելառուսի դեմ Լապշինի կինն է ներկայացրել հայց ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների կոմիտե: ՄԱԿ-ից արձագանքել են արդեն, որ ստացել են հայցը եւ խնդրել ներկայացնել հավելյալ փաստաթղթեր: Սակայն նման դեպքերում, երբ պետք է ուղղակի մարդուն փրկել, պահանջել հավելյալ փաստաթղթեր, այդքան էլ արդույնավետ չէ: Բացի այդ, ՄԻԵԴ-ում Ռուսաստանի դեմ ենք հայց ներկայացրել առ այն, որ ՌԴ-ն չկարողացավ հավուր պատշաճի ապահովել իր քաղաքացու իրավունքների պաշտպանությունը: Մասնավորապես, խոսքը Ռուսաստանի՝ իր քաղաքացու իրավունքները պաշտպանելու պոզիտիվ պարտականությունների ամբողջական ծավալով կատարման մասին է: Դրանք չեն իրականացվել ամբողջ ծավալով: Այժմ Ռուսաստանի պատասխանատվության դաշտում են այնպիսի հարցեր, ինչպիսիք են Լապշինի առողջական վիճակը, նրա նկատմամբ հնարավոր անմարդկային վերաբերմունքի դրսեւորումներն Ադրբեջանում եւ այլն: Այժմ Լապշինն ամբողջությամբ անպաշտպան է: Ռուսաստանը մասնավորապես չի արել հետեւյալը՝ հստակ, առանց երկմտության չի պահանջել Բելառուսից, որպեսզի չարտահանձնեն իր քաղաքացուն:

- Տիկին Մոսկալենկո, չէ որ Մոսկվան ԱԳՆ մակարդակով բազմիցս հայտարարեց իր քաղաքացուն այլ երկիր արտահանձնելու անթույլատրելիության մասին: Սա արդյոք հենց ձեր ասած պոզիտիվ պարտավորության կատարման մասին չի՞ վկայում:

- Նման դեպքերում ուղղակի հայտարարություններ չեն անում: Պետք է գրավոր դիմել բարեկամ երկրի կառավարությանը, որի հետ մենք ընդհանուր դաշնային պետության մեջ ենք, եւ բացատրել, որ Ռուսաստանի Սահմանադրությամբ կատեգորիկ ձեւով արգելվում է ՌԴ քաղաքացուն երրորդ երկիր արտահանձնելը: Ընդհանրապես կապ չունի, թե ինչ մեղադրանք է նրան ներկայացված: Իսկ այն, որ Ռուսաստան-Բելառուս դաշնային պետության տարածքում երկու երկրների քաղաքացիների իրավունքները հավասարեցված են, ապա վստահ եմ՝ կային քաղաքական եւ իրավական լծակներ՝ արտահանձնումը կասեցնելու համար: Այս ամենը չի գործածվել հստակ եւ առանց երկմտանքի: Արդյունքում Ռուսաստանի քաղաքացին արտահանձնվեց Ադրբեջանին, ինչն ընդհանրապես իրավունքի տեսանկյունից անթույլատրելի է: Մյուս կողմից, սա կարելի է համարել դիվանագիտության ձախողում:

- Ինչպե՞ս եք պատրաստվում պաշտպանել Լապշինի իրավունքներն Ադրբեջանում: Ունե՞ք արդեն նրա իրավունքների պաշտպանության տեսլական կամ ռազմավարություն: 

- Մենք, իհարկե, ունենք Ալեքսանդրին պաշտպանելու ռազմավարություն: Մանրամասներն այժմ չեմ կարող ասել: Ես ներկայացնելու եմ նրա իրավունքները ՄԻԵԴ-ում: Շատ երկրների իրավաբաններ ու փաստաբաններ միացել են այս գործին եւ աջակցություն են ցուցաբերում: Մենք փորձելու ենք ամեն կերպ աջակցել Ալեքսանդրին: Բելառուսում են այժմ գտնվում Լապշինի կինն ու փոքրիկ դուստրը: Այս ընտանիքի ճակատագիրն այժմ բավականին տխուր է: Հումանիտար իրավունքի տեսանկյունից նրանց վիճակը եւս բարդ է, իսկ իրավունքները՝ խախտված: