Կամերաներուն համար Մոնթեի շիրիմին չպիտի երթան. հարցազրույց Մոնթեի կնոջ` Սեդայի հետ

23 տարի է անցել Մոնթե Մելքոնյանի զոհվելուց. կնոջը՝ Սեդա Գպրանյան-Մելքոնյանին հարցրեցի՝ իր ո՞ր խոսքն է ամենից շատ կարոտել, ժպիտով ասաց՝ «իսկապե՜ս», ապա րոպեներ անց հուզմունքն աչքերին՝ ամեն բառը:

ՀՀ եւ ԼՂՀ ազգային հերոս Մոնթե Մելքոնյանի ծննդյան օրվա առթիվ Armtimes.com-ը սկայպով զրուցել է ԱՄՆ-ում բնակվող Սեդա Գպրանյան-Մելքոնյանի հետ.

- Տիկին Սեդա, նախ, ի՞նչ խորհուրդ ունի Ձեզ համար նոյեմբերի 25-ը, եւ ի՞նչ զգացողություններ ունեք, երբ Մոնթեի ծննդյան օրը չեք կարող այցելել Եռաբլուր:

- Սովորաբար, իրեն նվիրված օրերը, հատկապես՝ հունիսի 12-ին եւ նոյեմբերի 25-ին, կփորձեմ կապվիլ Մարգարի (Մոնթեի եղբայրը) հետը, եթե նույն տեղը կգտնվինք, քալելու կելլենք: Բնության մեջ գտնվիլը Մոնթեի ամենասիրած բաներէն մեկն էր. կմտածեմ, իր նամակները կկարդամ: Այս տարի իր ծննդյան օրը մեր քով կհամապատասխանէ գոհաբանության օրվան: Իսկ Մոնթեի հետ եմ միշտ՝ անկախ նրանից` որտեղ եմ գտնվում:

- Բոլորը միշտ հերոսացնում են Մոնթեին, միայն դրական հատկանիշների մասին են խոսում, բացասական հատկանիշներ չունե՞ր:

- Ան չափազանց դյուրին կհավատար ամեն մարդու լավ ըլլալուն ու անմնացորդ կվստահեր, ինքը կհավատար, որ բոլորն իրեն պես նվիրված են պայքարին, իր չափ զոհողություններու պատրաստ են, եւ այդ իմաստով երբեմն մարդոց կվստահեր, որոնք իմ կարծիքով` այնքան ալ վստահելի չէին:

- Իր խոսքերից ո՞րն եք ամենաշատը կարոտել:

- Իսկապես...ամենը, շատ անուշիկ կխոսեր: Ընտանիքիս մեջ սովորություն դարձած է, երբ կհիշենք զինք, իր ելեւէջներով կխոսինք: 1983 թվականին, երբ ինձի հեռաձայնեց, ըսավ դո՞ւն ես, վե՜րջապես, եւ ամեն անգամ, երբ իր մասին կխոսինք, քույրիկներս կըսեն՝ դո՞ւն ես, վե՜րջապես: Մոնթեն վատ խոսք չունէր, երբեք չէր հայհոյում. ամենազորավոր հայհոյանքը, երբ լսած էր իր մտերիմին վնաս հասցնելու ծրագրեր կան, ջղայնացած ըսավ՝ թող փորձեն անոր մոտենալ՝ մայրը կթաղեմ:

- Մոնթեն երեխա ունենալու մասին խոսելիս ասում էր, որ նա կխանգարե պայքարին, չե՞ք գտնում, որ այն եսասիրական մոտեցում էր իր կողմից:

- Մենք կհետաձգեինք, որովհետեւ նախ հանրակացարանին մեջ կապրեինք, վերջին տարին էր, որ ծնողներն օգնեցին ու մեզի համար տուն գնեցին: Երեխայի մասին խոսակցությունը մեր միջեւ եղած էր, բայց հիմնական պատճառը, որ չէր ուզեր այդ ժամանակ երեխա ունենանք, կըսեր՝ երբ հղիանաս, ես կուզեմ այդ ամբողջ 9 ամիսներուն քովդ ըլլալ, որովհետեւ ես ալ կուզեմ վայելել այդ հղիությունը:

Ով իմանա, եթե  զավակ ունենայինք, ինչպիսի մարդ կըլլար, ընկերներուս ալ ըսած եմ, եթե Մոնթեին պես պիտի ըլլա, 10 զավակ կունենայի, բայց չես գիտեր երբեք: Հույս ունիմ՝ ժողովուրդը կուտա ժառանգորդներ Մոնթեին:

- Տիկին Սեդա, Դուք այդտեղից կարողանո՞ւմ եք զգալ այն դրական լիցքերը, որ արդի երիտասարդության շրջանում կա Մոնթեի կերպարի նկատմամբ՝ իր նկարով շապիկներ, սոցցանցերում գրառումներ, իր անունով փողոց անվանակոչելու առաջարկներ... Այս ամենը կարծես հակասում է Մոնթեի գաղափարներից մեկին՝ իմ գործը շարունակեք, իմ անունով մի երդվեք:

- Ես այդ լիցքերը կզգամ, թեեւ ինքս ֆեյսբուքը բոյկոտած եմ, սոցցանցերում հաճախակի չեմ ըլլար, բայց գիտեմ, կզգամ, որ երիտասարդության մեջ ինքն իրավացիորեն հատուկ տեղ ունի, եւ ես կհամարեմ, որ նա այդ վերաբերմունքը վաստակել է: Եղան մեր իրականության մեջ բաներ, որ ես մտածեցի՝ Մոնթեն հպարտ պիտի ըլլար այն երիտասարդությամբ, որ իր շապիկները կկրեն, իր խոսքը կհիշեն: Ես տակավին հույս ունիմ, որ երիտասարդները նորեն պիտի խմբվին, ինչպես եւ Մաշտոցի այգու ժամանակ: Նույնիսկ, եթե գիտենք, որ անմիջապես արդյունքի պիտի չհասնինք, միեւնույն  է, այդ մասին խոսիլը, քայլեր անելն անհրաժեշտություն է, Մոնթեն երբեք չէր ըսած, եթե փոփոխություն չի լինելու, ինչու պետք  է բան մը ընենք:

- Հայաստանյան իրականությանը նայելով, ի՞նչ կարող եք ասել՝ արժե՞ր այն գինը, որ տվեցին Մոնթեն, Ազգալդյանը, Գորգիսյանը եւ մյուսները:

- Անկեղծ ըլլամ, երբ հարցը պատերազմին կվերաբերի, անձամբ ինձի համար բացարձակապես որեւէ բան չարժեր, որ այդպիսի մարդիկ իրենց կյանքը տան, մյուս կողմէ, երբ ժողովրդի գոյությունն է խնդիրը, հայրենիքի սահմանները, անշուշտ ամեն ինչ արժեր, եթե կուզես երկիրդ պահել, անշուշտ բարձր գին պետք է վճարես:

- Բայց Դուք պարտվեցիք չէ՞:

- Այո, մենք բոլորս պարտվեցանք, պատերազմ չկա, որ հաղթող կըլլա, ես այդպես կմտածեմ, կապ չունի, թե վերջավորության կըսեն`այսինչ կողմը հաղթեց, պատերազմի մեջ հաղթողներ չկան: Երկու կողմերն ալ չափազանց կարեւոր բան մը կկորցնեն, Ադրբեջանին մեջ ինձի պես կիներ շատ կան, որոնք եղբայրն ալ, ամուսին ալ կորսնցուցին. ցավը՝ ցավ է:

- Մոնթեն երազում էր անկաշառ Հայաստանի մասին, ապրիլյան պատերազմն ապացուցեց, որ բանակում կոռուպցիա, մեղմ ասած, կա, աղմկահարույց պաշտոնանկություններ եղան, սակայն հիմնական մեղավորները, կարծես թե, պատիժ չկրեցին: Ի՞նչ եք կարծում`առանց կոռուպցիա ՀՀ-ն այդպես էլ երազա՞նք է մնալու:

- Ատիկա պիտի ընեն երիտասարդները եւ իրենց ապագային հավատացող սերունդ մը, որ ինքը մասնակից պիտի չըլլա այդ կաշառակերությանն ու կաշառատվությանը: Այդ մարդիկ միայն դրամի մասին կմտածեն, իրենց համար բացարձակապես կարեւոր չէ ազգային շահը. միայն դրամ կտեսնեն: Եթե լավ բանի համար պիտի պայքարիս, միշտ զոհ պիտի տաս, այդ զոհողությանը պիտի պատրաստ ըլլա պայքարող հասարակությունը:

Երկրին մոտենալը, որպես իրենց ստրուկ անպարկեշտություն է, իրենց հանքերով, ձկնաբուծարաններով, ո՞ր մեկը չունի: Հույս ունիմ` կհասնինք նրան, որ Մոնթեն ուրախանա:

- Ձեզ համար վիրավորական չէ՞, որ երկիրը թալանողները՝ իր արժեքներին հակասողները այցելում են Մոնթեի շիրիմին ու «խոնարհվում»:

- Էհ, եթե ամեն մի անարժանի գնացածի համար պիտի մտահոգվիմ... Խոնարհվում են նաեւ իր երբեմնի ընկերները, այդ մարդիկ ուրիշ մարդիկ էին, գիտեմ, որ նույն մարդիկն են, բայց աչքերու արտահայտությունը փոխված է, որովհետեւ հոգին փոխված է:

Մյուս կողմէ կհասկընամ, որ քաղաքականության մեջ միշտ ալ ադպես է. անարժանները պիտի երթան արժանավորներու շիրիմին, խոնարհվին ալ, ծաղիկ ալ դնեն, եւ ատիկա նոր չէ եւ ոչ ալ պիտի շուտով վերջանա: Այդ մարդիկ, որոնք կամերաներուն կամ ցուցադրության համար կերթան շիրիմին, Մոնթեի էության հետ կապ չունին:

- Նաեւ հետաքրքիր է Ձեր կարծիքը ՊՆ հեղինակած զինծառողների ապահովագրության նոր նախագծի մասին, որով յուրաքանչյուր քաղաքացուց 1000-ական դրամ է գանձվելու:

- Հիմարություն է, հարկային սիստեմ կա, հարուստներ կան լեփ-լեցուն, այդ հարուստներու հարկային բեռը թող ավելցնեն ու տանին ՊՆ-ի հատուկ բյուջե, ինչի՞ մասին է խոսքը, կարծես թե, ժողովուրդը շատ լավ վիճակի մեջ է, հիմա ալ 1000 դրամ: Ու կխաղան զգացական բաներու վրա՝ հաշմադամ զինծառայող. ձեր կիները պայուսակ մը պակաս թող կրեն, պակաս ծախսեն իրենց շռայլ արձակուրդներուն վրա եւ այդ գումարն ավելի կըլլա, քան ՀՀ քաղաքացիներէն գանձվածը:

Ես չեմ կրնար երեւակայել, որ մի մարդ կարող է ասել՝ ինքը հայրենասեր է ու հարկ չի վճարեր, ինչպե՞ս կրնաս հայրենիքդ սիրել ու հարկ չտալ: Այդ տեսակ հայրենասիրությունն ինձի համար անհասկանալի է: