«Չեն դիմադրում, քանի որ պատրա՞ստ են տարածքներ զիջել. Սերժ Սարգսյանն ասում է՝ այո»

Սերժ Սարգսյանը  «Ռուսաստանն այսօր» գործակալության գործադիր տնօրեն Դմիտրի Կիսելյովի հետ զրույցում անդրադարձել է ԼՂ հիմնախնդրին, բանակցությունների ընթացքին, Իլհամ Ալիեւի հետ հանդիպելու պատրաստակամության եւ այլ հարցերի մասին: Այդ հարցերի մասին զրուցել ենք Գլոբալիզացիայի եւ տարածաշրջանային հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Ստեփան Գրիգորյանի հետ.

- Պարոն Գրիգորյան, Սերժ Սարգսյանը Երեւան-Բաքու թեժ գիծ ստեղծելու մասին  է խոսել, որքանո՞վ է այն հավանական՝ հաշվի առնելով, որ շփման գծում գրեթե ամեն օր կրակոցներ են լինելու, ինչպե՞ս է ամեն օր Սարգսյանը զանգելու Ալիեւին այդ հարցով:

- Գաղափարը, որ վստահության մթնոլորտ պետք է ստեղծվի նաեւ շփման գծում, վերաքննող մեխանիզմների ստեղծումը շատ լավն է, բայց չեմ կարծում, որ Ադրբեջանը կհամաձայնի: Հրաժարվելու դեպքում էլ խնդիրների առջեւ կհայտնվի, քանի որ հասկանալի կլինի, որ ինքն է հրահրում:

- Սարգսյանը խոսել է այն մասին, որ ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքն ու պետությունների տարածքային ամբողջականության  խնդիրը  չեն հակասում իրար, ինչպես նաեւ այն մասին, որ ընդունում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այդ հայտարարությանը:

- Չեմ կարծում որ ճիշտ է, թե հայկական կողմը նախագահի մակարդակով ասի ճանաչում ենք Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը: Շատ է քննարկվում այդ երկու հարցը, բայց ես պնդում եմ, որ այդ երկու սկզբունքները հակասում  են իրար: Պարզապես, մի դեպքում այն լուծվում է հօգուտ տարածքային ամբողջականության, մեկ այլ դեպքում՝ հօգուտ ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի: Օրինակ՝ Կոսովոյի դեպքում աշխարհն այն  լուծեց հօգուտ ինքնորոշման սկզբունքի:

- Այդ դեպքում, ի՞նչ ենթատեքստ կա այդ խոսքերի ներքո:

- Կարծում եմ՝ գլխավոր ենթատեքստն այն է, որ Ղարաբաղն Ադրբեջանի կազմում չի եղել, ուստի չեն հակասում ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքն ու տարածքային ամբողջականությունը, ուստի Ղարաբաղի ժողովուրդն իրավունք ունի իրացնել իր ինքնորոշման իրավունքը:

- Պարոն Գրիգորյան, խոսելով բանակցությունների մասին Սարգսյանն ասում է, որ մի քանի անգամ մոտ են եղել փաստաթուղթը ստորագրել, ըստ որի, «հայկական կողմերը` Լեռնային Ղարաբաղն ու Հայաստանը, թողնում են այն տարածքները, որոնք վերցված են որպես անվտանգության գոտի ու հեռանում»: Ստացվում է, որ Սարգսյանը հանրային ձեւով խոստովանում է, որ պատրաստ է  եղել տարածքներից հրաժարվել, սակայն վերջին պահին ադրբեջանական կողմը չի ստորագրել, սա տեղ չի՞ թողնում մտածելու, որ Լավրոյան պլանը գոյություն ունի:

- Դեռեւս Քոչարյանի նախագահ եղած ժամանակ, կային այդ վեճերը: Կասկածներ կային, որ իշխանությունները տարածքներ են պատրաստվում հանձնել կարգավիճակի դիմաց: Փաստորեն, կասկածները փարատվեցին, Սերժ Սարգսյանն ասաց՝ այո, մենք պատրաստ էինք այդ տարբերակին՝ կարգավիճակի դիմաց: Տարածքները զիջելը շատ վտանգավոր է, դու ունես անկանխատեսելի հակառակորդ, ու գնալ ինչ-որ զիջումների չես կարող: Համարում եմ, որ զիջումները սխալ են, սխալ է տարածքները հետ տալու մասին խոսել. իսկ լավրովյան պլանը, կարծում եմ՝ նախորդների աղավաղված տարբերակն է:

- Դո՞ւք էլ եք վստահ, որ բանակցությունների սեղանին Կազանյան եւ Մադրիդյան փաստաթղթերից հետո այլ բան կա:

- Կասկած անգամ չունեմ, որ Լավրովյան պլանը գոյություն ունի: Ու հենց ապրիլյան պատերազմի ժամանակ իրականացվել է այդ պլանի մի մասը՝ տարածքների վերադարձը: Գիտեք, տարբեր ձեւեր կան տարածքներ վերադարձնելու՝ բանակցությունների միջոցով, կարելի է փոքր պատերազմ հրահրել եւ այդպես վերադարձնել: Բայց այն, որ այդ պլանը գոյություն ունի, կասկած անգամ չունեմ: Տարածքներ՝ կարգավիճակի դիմաց Մադրիդյան սկզբունքը դեռ 2008-ից կա, բայց փաստորեն Սերժ Սարգսյանը խոստովանում է, որ 2006-ից քննարկում են այդ տարբերակը. մի բան է, երբ դա գրված  է, եւ մեկ այլ բան, երբ երկրի նախագահը ասում է՝ պատրաստ էինք զիջել:

- Դուք անուղղակիորեն ակնարկեցի՞ք, որ ապրիլյան պատերազմը կարող ենք դիտարկել տարածքներ հանձնելու շրջանակում:

- Այո, ակնհայտ երեւում էր, որ հայկական կողմին դիմադրելու հրամանները վերեւից չեն եղել. բանակի ստորին օղակները սկսեցին դիմադրել:

- Հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ նման բլից-կրիկերի միջոցով նորից տարածքների, այսպես ասած, հանձնման խնդիր լուծվի:

- Բլից-կրիկի վտանգ այսօր էլ կա, քանի որ հեղինակներից մեկը ՌԴ-ն է, եւ Լավրովի պլանի ծրագրերից էր այն: Հայկական կողմի դիրքորոշումն ինձ համար հասկանալի չէ՝ չեն դիմադրում, քանի որ պատրա՞ստ են ինչ-որ բան տալ: Սերժ Սարգսյանն ասում է, որ այնուամենայնիվ, իրենք մտածում են տալու մասին. տարբերակներ շատ կան՝ կամավոր, Լավրովյան պլան... բայց միեւնույն է այն իմաստ չունի, քանի որ քո դիմաց անկանխատեսելի Ադրբեջանն է: