Առաջինը՝ ստրուկների մե՞ջ, թե՞ երկրորդը՝ Հռոմում

Բարձրաստիճան որեւէ հայաստանցի պաշտոնյա՝ լինի վարչապետ, նախարար, երբեւէ իր կամքով հրաժարական չի ներկայացրել: Ամեն դեպքում, նման նախադեպ չկա:

Վարչապետին աշխատանքից ազատում է նախագահը: Այս անգամ էլ Հովիկ Աբրահամյանի թախծոտ, ոմանց կարծիքով՝ անգամ թաց աչքերը վկայում էին, որ նա վարչապետի աթոռը թողնում է ծանր ապրումներով, ամենեւին ոչ սեփական նախաձեռնությամբ: Եվ որ նրա կամավոր ստանձնած՝ «հասարակությունում եղած անջրպետները հաղթահարելու առաքելությունը» պահանջարկ չի վայելում:

Հայաստանում ղեկավար պաշտոնում աշխատանքի նշանակվելու գլխավոր, սակայն չգրված պայմանն է` որեւէ քայլով չվնասել ընդհանուրի (խմբի, կլանի) շահերին: Հասկանալի է, որ այս իշխանությունը` ողջ կազմով, բաղկացած է մարդկանցից, որոնք անձնական պատասխանատվություն չեն ստանձնում, թեեւ ձեւացնում են, թե նման հնարավորություն կցանկանային ունենալ, սակայն, ինքներդ եք հասկանում, ՆԱ (հայացքը պայմանականորեն ուղղում են Բաղրամյան 26-ի ուղղությամբ) է որոշում ԱՄԵՆ ԻՆՉ:

Ինչպես Ուզբեկստանում, Թուրքմենստանում, Հայաստանում եւս ամեն ինչ որոշում է մեկ մարդ: Եվ պաշտոնի համար կաշառք տված նախարարներն ու այլ պաշտոնյաները գիտեն՝ ինչի համար են մտել համակարգ եւ նաեւ գիտեն՝ հրաժարական տալ` կնշանակի հրաժարվել խաղի ընդունված կանոններից: Այսինքն՝ դավաճանել կլանին:

Այնպես որ, Հովիկ Աբրահամյանի հրաժարականը պետք է հենց այս կոնտեքստում տեսնել:

Երկրի նախագահին սպասարկողները տարբեր կրթական ու գիտակցական մակարդակ ունեն: Պայմանականորեն նրանց կարելի է երկու թեւի բաժանել: Երկու թեւերն էլ քամահրանքով են վերաբերվում միմյանց. մի թեւն ինտելեկտուալ է, բարեկիրթ, մյուս թեւը` ոչ: Արտաքուստ եւս նրանց անմիջապես կարելի է զատել` մի թեւում՝ հաճելի բարիտոն, ներկայանալի արտաքին, կիրթ, գրագետ խոսք: Մյուս թեւում խոսքը գրագետ չէ, արտաքինն էլ հուշում է` քաղաքակրթությունն ու տվյալ պարոնայք երբեւէ հանդիպելու առիթ չեն ունեցել:

Սակայն թե՛ ինտելեկտուալը, թե՛ անկիրթը պատրաստ են ծառայել իրենց հնարավորությունների սահմանում, անմնացորդ: Մի տեղ հնարավորությունը մասնագիտական ճարպկությունն է, արագ կողմնորոշվելը, մյուս տեղում` փողը, բռունցքը, սպառնալիքը: Երկու թեւում էլ հավասարաչափ անտարբեր են, թե որքան տհաճ է հասարակությանը հետեւել իրենց կարիերայի աճին՝ մի դեպքում՝ ռեֆերենտից՝ նախարար, մյուս դեպքում՝ թաղի խուժանից՝ պատգամավոր:

Առհասարակ, կադրային իմաստուն քաղաքականության արմատները ձգվում են դարերի խորքեր: Ժամանակին այնքան անհավանական էր թվում, որ Սերժ Սարգսյանը կարող է հավակնել ՀՀ նախագահի պաշտոնին: Հետո, որ վարչապետ կարող է լինել Հովիկ Աբրահամյանը, ԱԺ նախագահ՝ Գալուստ Սահակյանը: Պատգամավորների ներկայացուցչականությունը, կառավարության անդամների ազնվությունը ստիպում է այնքան ջերմությամբ հիշել կադրային դասական օրինակներից թերեւս լավագույնը՝ Կալիգուլայի ձիուն, որին տերը սենատոր էր նշանակել:

Այս օրինակը տասնյակ հարյուրավոր տարիներ բերվում է՝ իբրեւ պետության, առհասարակ՝ մարդու դեմ ուղղված արհամարհանքի դրսեւորում, իբրեւ կադրային ամենաանհավանական նշանակում: Բայց դատենք այսօրվա չափանիշերով. ձին պարզապես հրաշալի սենատոր էր: Ելույթ ունենալու, այս կամ այն նախագծին կողմ քվեարկելու համար նա կաշառք չէր վերցնում, չէր քծնում: Քաղաքական կամ տնտեսական խմբերի շահերը պաշտպանող օրինագծերի լոբբի չէր անում, չէր քվեարկում իր երկրի ինքնիշխանությունը մեկ այլ երկրի հանձնելու օգտին: Եթե՜ միայն մեր խորհրդարանում կամ կառավարությունում ունենայինք գոնե 100 նման ձիեր…

Եվ հիմա արարողակարգը դարձյալ Սերժ Սարգսյանին ստիպում է ունենալ արդեն նոր վարչապետ եւ նոր նախարարներ: Թվում է, նախեւառաջ ՀՀ քաղաքացիներս պետք է իմանանք՝ հատկապես ո՞ր արժանիքների համար է նախապատվությունը տրվում ա՛յս եւ ոչ մեկ այլ թեկնածուին: Ինչո՞ւ է պետք վարչապետի պաշտոնից հեռացնել Հովիկ Աբրահամյանին եւ, առհասարակ, ի՞նչ տարբերություն, թե ով է զբաղեցնում այդ աթոռը, եթե ՀՀ նախագահի պաշտոնին Սերժ Սարգսյանն է:

Սակայն, քանի որ ՀՀ քաղաքացիների հետ հաշվի նստել ոչ ոք չի պատրաստվում, փորձում ենք այս իրավիճակում գտնել չարյաց փոքրագույնը մեզ համար, այն է՝ գիտակցել, որ ձախողումների դեպքում մեր վրայից ընկնում է պատասխանատվությունը: Ի՜նչ հրաշալի զգացողություն է՝ գիտակցել, որ դու ոչ մի բանի համար մեղավոր չես: Սակայն ուրախանալ, ինչ խոսք, չարժե: Որպես կանոն՝ գեներալի սխալի համար պատասխանատվություն կրում են զինվորները, ընդ որում՝ վճարում են սեփական կյանքով:

Եվ հիմա էլ, պատկերացրեք, Սերժ Սարգսյանը պատրաստվում է ձեւավորել «Համաձայնության կառավարություն»: Ընդ որում՝ ազգային…

Այնպես չէ, որ նախորդ կառավարությունները «համաձայնության» չէին. բոլոր կառավարություններն՝ իրենց վարչապետով, ԱԺ-ով, աշխատել են Սերժ Սարգսյանի հետ համաձայնեցված. պետական բյուջեի վատնումը, վարկերի փոշիացումը, 5 միլիարդ դոլարի շեմը գերազանցած պետական պարտքը: Կառավարությունները եղել են համաձայնության բացառիկ կղզյակներ, որոնք սպասարկել են Սերժ Սարգսյանին եւ ՀՀԿ-ին:

Իսկ այն, ինչ տեղի է ունենում մեր աչքի առաջ այսօր, իհարկե, կարելի է համարել «նոր մոտեցումներ, նոր սկիզբ», թեեւ հայտնի ֆիլմում կա ավելի պարզ բնորոշում՝ ձեռքի մեկ շարժումով անորակ տաբատը վեր է ածվում էլեգանտ շորտի:

Լիլիթ Ավագյան