Իրականություն եւ ֆանտազիա. Համանախագահների խառնաշփոթը

Այսօր Մոսկվայում կկայանա ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հանդիպումը: Նրանք քննարկելու են ապրիլյան պատերազմից հետո Վիեննայում եւ Սանկտ Պետերբուրգում կայացած հանդիպումներում ԼՂ կարգավորման շուրջ ձեռք բերած համաձայնությունների կատարման գործընթացը: Ինչ էլ քննարկեն համանախագահները, հասկանալի է, որ այս եւ առաջիկա հանդիպումներում միամտություն կլինի սպասել կտրուկ փոփոխություններ բանակցային գործընթացում:

Քաղաքական գործիչները հայտարարում են, որ գործընթացը դինամիկ զարգանում է: Իսկ Ադրբեջանի հայտարարություններից կարելի է ենթադրել, թե կարգավորմանը մնացել է մի քանի քայլ, ու հայկական կողմը «կհանձնի հողերը»: Այնինչ, Ռուսաստանից հնչող հայտարարություններում նկատվում է միայն զգուշավոր լավատեսություն: Թեպետ ռուսաստանյան մերձկրեմլյան լրատվամիջոցները չեն դադարում խոսել Լավրովի կամ Պուտինի պլանի գոյության մասին (ԼՂ շուրջ հինգ տարածքների հանձնում՝ Արցախի միջանկյալ կարգավիճակի, ինչպես նաեւ Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի կողմից սահմանների բացման դիմաց,- խմբ.), փորձագետները գրեթե վստահ են, որ այժմ գործընթացում մեծ տեղաշարժեր սպասել պետք չէ: Նրանք պնդում են, որ Ռուսաստանը պատրաստի դեղատոմսեր չունի, եւ այժմ Մոսկվայի գլխավոր խնդիրն է` հետ պահել կողմերին նոր պատերազմական արկածախնդրությունից:

Ինչեւէ, կհանդիպեն համանախագահները ու հենց այս իրողությունների շրջանակներում էլ կքննարկեն նախկինում ձեռք բերված պայմանավորվածությունների կատարման հնարավորությունները: Այդ քննարկումներին, ինչպես մեզ հայտնեցին ՀՀ ԱԳՆ-ից, հայկական կողմից ներկայացուցիչ չի մասնակցելու: «Սա ուղղակի համանախագահների հանդիպումն է: Դրանք պարբերաբար տեղի են ունենում, եւ մասնակցության խնդիր չկա»,- նշեցին ՀՀ ԱԳՆ-ից: «Խոսքը պլանային քննարկումների մասին է, որոնք տեղի են ունենում հաճախակի Մոսկվայում, Վաշինգտնում եւ Փարիզում: Քննարկվելու են ԼՂ հակամարտության կարգավորման արդիական հարցեր: Հատուկ ուշադրություն կդարձվի մայիսի 16-ին Վիեննայում եւ հունիսի 20-ին Սանկտ Պետերբուրգում ձեռք բերված պայմանավորվածությունների կատարման ընթացքին»,- օրեր առաջ հայտարարել էր ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան:

Իսկ Վիեննայում Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահները պայմանավորվել էին քայլեր ձեռնարկել հակամարտության գոտում միջադեպերի հետաքննության արդյունավետ մեխանիզմների ներդրման, ինչպես նաեւ այդ գոտում մոնիտորինգ իրականացնող Անջեյ Կասպրշիկի խմբի անդամների քանակի ավելացման ուղղությամբ: Պայմանավորվածությունների առաջին մասը Պետերբուրգի հանդիպումից գրեթե անմիջապես հետո Ադրբեջանը պաշտոնապես «թաղեց»՝ Ալիեւի մակարդակով հայտարարելով, որ «հետաքննության մեխանիզմների ներդրման կարիք չկա»:

Այժմ առաջնագծում պահպանվող հարաբերական անդորրի ֆոնին եւ պայմանավորվածությունների կատարման խարխուլ հնարավորությունների սահմանագծին էլ գործում են միջնորդները: Կտրուկ քայլերի չեն դիմում, քանի որ դրանք հղի են անկանխատեսելի հետեւանքներով: Ապրիլյան սցենարի կրկնությունը խնդիրներ կստեղծի բոլորի համար: Իրավիճակը բավականին զգայուն է: «Սա հավասարազոր է առանց հատուկ սարքավորումների ականապատված դաշտում մթության մեջ քայլելուն: Այս իրավիճակում հենց քննարկումների շարունակականությունը եւ հակամարտության գոտում որոշակի անդորրը, եթե կուզեք՝ սառեցումը, արդեն իսկ առաջընթաց է»,- մեզ հետ զրույցում նշեց ռուսաստանցի քաղաքագետ, Կովկասի հարցերով փորձագետ Ալեքսանդր Պերենջիեւը:

Թեպետ դիվանագետները սիրում են հանդես գալ լավատեսական հայտարարություններով, փորձագետը վստահ է, որ ստեղծված իրավիճակում համանախագահներից ոչ ոք իրականում չի սպասում կամ պատրաստվում խնդրի մոտալուտ կարգավորման: «Խոսել ինչ-որ ճանապարհային քարտեզների մասին եւս անհնար է: Հենց համանախագահներն այժմ որոշակի խառնաշփոթի մեջ են, քանի որ նրանք չգիտեն, թե էլ ինչ ուղղությամբ վարել բանակցությունները: Ուստի, Մոսկվայում կայանալիք քննարկումները հենց այս լույսի ներքո պետք է դիտարկել»,- ասաց Պերենջիեւը՝ ավելի խիստ տոնով հավելելով, որ «սա հերթական հանդիպումն է, չհանդիպել նրանք չեն կարող»: 

Խնդրի կարգավորումը, ըստ մեր զրուցակցի, կախված է միայն եւ միայն կողմերի տրամադրվածությունից ու ցանկություններից: «Ուստի, երբ ՌԴ նախագահը հայտարարում է, որ Մոսկվան չունի կարգավորման պատրաստի դեղատոմս, ապա դա հենց այդպես էլ պետք է հասկանալ: Առանց կողմերի ցանկության ոչ մի առաջարկված մեխանիզմ չի կարող գործել»,- ասաց փորձագետը:

Նա ֆանտազիա որակեց հայտարարություններն առ այն, որ գոյություն ունի Լավրովի կամ Պուտինի պլան, որը ենթադրում է ԼՂ շուրջ հինգ տարածքների զիջման դիմաց հայկական երկու պետությունների ապաշրջափակում Ադրբեջանի ու Թուրքիայի կողմից: «Սրանք ուղղակի ֆանտազիաներ են, որոնք շրջանառվում են որոշակի նպատակահարմարությունից ելնելով: Այսպես մի կողմից կարելի է ցույց տալ, որ կարգավորման գործընթացը շարունակվում է եւ շուտով կլինի որոշակի հանգուցալուծում: Այսինքն՝ ձեւավորել որոշակի սպասումներ: Մյուս կողմից՝ այսպես կոչված «Լավրովի պլանի» առկայությունը միշտ հեշտությամբ կարելի է հերքել եւ ասել, որ նման բան գոյություն չունի», - եզրափակեց նա:

Արշալույս Մղդեսյան