Անկանխատեսելի սահման՝ անկախ ամեն ինչից. «Կոմերսանտը» խառնել է սաղ

Ռուսական ամենահեղինակավոր պարբերականներից մեկի՝ «Կոմերսանտի» նախօրեի հրապարակումը կարծես թե նյարդայնացրել է ՀՀ իշխանություններին:

Երեկ առավոտից տարբեր ՀՀԿ-ականներ լրագրողներին բացատրում էին, թե դա չի նշանակում պաշտոնական Կրեմլի դիրքորոշում, պետք չէ այն լուրջ ընդունել եւ այլն: Հիշեցնենք, «Կոմերսանտը» Ղարաբաղի հարցով որոշ փակագծեր էր բացել եւ հղում անելով բանակցություններին մոտ կանգնած իր աղբյուրներին, գրել էր, որ այժմ քննարկվում է կարգավորման մի տարբերակ, որի համաձայն, հայկական կողմը պետք է վերադարձնի ԼՂ-ին հարակից տարածքների մեծ մասը՝ բացառությամբ Լաչինի միջանցքի ու թերեւս եւս մեկ շրջանի, ինչի դիմաց Բաքուն թեեւ պաշտոնապես չի ճանաչի Ստեփանակերտի անկախությունը, սակայն կպարտավորվի խնդիրը կարգավորել խաղաղ բանակցություններով: Խոսվում էր նաեւ հակամարտության գոտում ռուս խաղաղապահների տեղակայման մասին ու նշվում, որ Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն փակուղային այս իրավիճակում խիստ մեծ է համարում հավանականությունը, որ լարվածությունը ինչ-որ պահի կարող է վերածվել լայնածավալ հակամարտության:

Որեւէ մեկի համար վաղուց այլեւս գաղտնիք չէ, որ կարեւոր իրադարձություններից առաջ ադրբեջանական կողմը լարում է սահմանային իրավիճակը: ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները արդեն հայտարարել են, որ մինչեւ տարեվերջ նախատեսում է Սարգսյանի եւ Ալիեւի հանդիպումը, որից առաջ ադրբեջանական կողմը դժվար թե խախտի ավանդույթը շփման գծում: Բայց մինչ այդ սպասվում է եւս մի կարեւոր իրադարձություն՝ սահմանադրական փոփոխությունները: Արդյոք դա կարո՞ղ է սահմանային իրավիճակի սրման պատճառ դառնալ: Հիշեցնենք, օրեր առաջ Ազգային ժողովում ՀԱԿ խմբակցության պատգամավոր Հրանտ Բագրատյանը հայտարարեց, թե Սահմանադրությունը փոփոխվում է, որ Հայաստանը կարողանա մի քանի շրջան զիջել: Ուշագրավ է, որ Ադրբեջանը երեկ ռազմաօդային ուժերի մարտական ուղղաթիռների թռիչքային-մարտավարական զորավարժություններ է սկսել՝ պաշտպանության նախարար Զաքիր Հասանովի ղեկավարությամբ: Դրանց, ըստ ադրբեջանական լրատվամիջոցների, հետեւել է Ադրբեջանի փոխվարչապետը, իսկ Ալիեւը այցելել է զենիթային հրթիռների մեկնարկային դիրքեր, որտեղ դիտարկել է արձակման համակարգերը, ծանոթացել անձնակազմի գործնական հմտություններին:

Երեկ ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Վահրամ Բաղդասարյանին հարցրինք՝ կարո՞ղ է սահմանադրական հանրաքվեն սահմանային իրավիճակի լարման պատճառ դառնալ: Նա պատասխանեց. «Սահմանային իրավիճակը ցանկացած պահի անկանխատեսելի է: Ես չեմ ցանկանում նման ենթադրություններ անել, որովհետեւ մեր թշնամին անկանխատեսելի է»: Նկատառմանը, որ ռուսական «Կոմերսանտը» ԼՂ հարցով որոշ փակագծեր է բացել, Ադրբեջանը զորավարժություններ է սկսել եւ ընդհանրապես, ակնհայտ է, որ Ղարաբաղի հարցով ինչ-որ պրոցես է գնում, Բաղդասարյանն արձագանքեց. «Դա ավելի շատ պետք է գիտակցեն մեր «Ոչ»-ի ճակատի հրահրողները, որ անտեսում են բոլոր նմանատիպ երեւույթները: Իսկ զորավարժություններ մենք էլ ենք արել, բայց սահմանին խնդիրներ ստեղծելու միտումներ չենք ունեցել, կարող է նման զինավարժություններ հիմա էլ Ադրբեջանն է անում: Ինձ համար զարմանալի չի լինի, եթե սահմանին իրավիճակը լարվի, որովհետեւ քանի անգամ մենք արդեն դրա ականատեսն ենք եղել, Հայաստանում որեւէ միջոցառման ժամանակ կամ ՀՀ- ՌԴ նախագահների հանդիպման նախաշեմին եղել է նման բան, այսինքն, ոչինչ չեմ բացառում»: Հրանտ Բագրատյանի հայտարարությունը Բաղդասարյանը անլուրջ է համարում, «Կոմերսանտի» նյութն էլ, կարծում է, չպետք է հիվանդագին ընդունել, դա պարզապես վերլուծություն է: Մեր հարցին, եթե սահմանադրական փոփոխությունների գործընթացի ժամանակ սահմանային իրավիճակը ծայրահեղ սրվի, Հայաստանը արդյունքում տարածք կհանձնի՞, Բաղդասարյանը պատասխանեց. «Եթե սահմանադրական բարեփոխումներ չլինեին, իրավիճակ սրվեր, ինչ է, սահմանադրական բարեփոխումները պետք է առի՞թ հանդիսանան տարածքներ տալու համար: Ոչ, ի՞նչ կապ ունի մեկը մյուսի հետ»:

Դուք բացառո՞ւմ եք որեւէ շրջանի հանձնում՝ հարցին ՀՀԿ խմբակցության ղեկավարը պատասխանեց. «Նման հարցադրումները որեւէ կապ չունեն սահմանադրական բարեփոխումների հետ: Մենք ասել ենք, որ նման բան չկա, որովհետեւ չկա բանակցային փուլ, Ադրբեջանը դրժում է իր բոլոր խոստումները եւ բանակցությունների ժամանակ իր տված որեւէ խոստում չի կատարել: Այժմ Մինսկի խումբն աշխատում է, երբ կլինի բանակցային փուլ եւ արդեն խաղաղ ճանապարհով կարգավորման խնդիրը կառաջանա, կարող ենք բոլոր թեմաների մասին խոսել: Իսկ առայժմ նման հասունացում չկա»:  

Քաղաքագետ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը մեզ հետ զրույցում հայտարարեց, թե չի պատկերացնում, որ որեւէ ներքին կամ արտաքին գործոն կարող է սահմանային նման սրացումների պատճառ դառնալ: «Իրականում իրողությունն այն է, որ Ադրբեջանի իշխանությունները վաղուց արդեն ընտրել են բանակցային գործընթացը տապալելու քաղաքականություն, եւ հետեւողականորեն հայ-արդբեջանական սահմանում լինում են լարվածություններ: Այդ լարվածության ավելացումն ու նվազումը հիմնականում կախված է լինում հայկական կողմի պատասխանի ադեկվատությունից: Եթե լինում են լուրջ պատժիչ գործողություններ, Ադրբեջանը շատ արագ հետ է կանգնում, եթե ոչ, փորձում է հնարավորինս ցույց տալ միջազգային հանրությանը, որ հակամարտությունը սառեցված չէ»,- ասում էր քաղաքագետը: Նա համոզվածություն հայտնեց, որ «Կոմերսանտի» նյութը հեղինակի երեւակայության արդյունքն է եղել: «Ես լուրջ չէի վերաբերվի այդ հոդվածին: Ինչ վերաբերում է Բագրատյանի հայտարարությանը, անկեղծ ասած, զարմանում եմ, որ նման մակարդակի գործիչը այդպիսի կարծիք է հայտնում, որովհետեւ եթե անգամ նման պայմանավորվածություններ լինեն, չնայած ես դա բացառում եմ, ապա այդ պայմանավորվածությունները կյանքի կոչելու շատ առիթներ եղան բոլորվին վերջերս, սկսած անցյալ տարվա օգոստոսի լարվածությունից, այս տարեսկզբի լարվածությունից եւ վերջին շրջանի լարվածության աճից: Այսինքն, լրացուցիչ պատճառներ հորինել՝ նման պայմանավորվածություններ կյանքի կոչելու համար, որեւէ մեկը նման խնդիր չունի: Որեւէ կերպ չեմ պատկերացնում, թե սահմանադրական բարեփոխումները ինչ-որ ձեւով կարող են առնչվել արտաքին անվտանգության գործոնի հետ»,- ասում էր քաղաքագետը: Ներքաղաքական իրավիճակի սրումը, ըստ նրա, գրեթե անհնար է: «Չեմ տեսնում այն ուժը, որը կարող է հակադրվել իշխանական քարոզչությանը եւ այդ հակադրության արդյունքում նման ուժեղ ընդդիմադիր շարժում ձեւավորել: Այս պահի դրությամբ նման բան չկա»,- հայտարարեց քաղաքագետը: