Ինչ կապ ունի գլխավոր դատախազը. ով է Ֆարմանյանի սկանդալային ելույթի պատվիրատուն

Ըստ որոշ տեղեկությունների, Մարդու իրավունքների պաշտպան Կարեն Անդրեասյանի եւ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր Սամվել Ֆարմանյանի միջեւ երեկ Ազգային ժողովում արձանագրված սկանդալը ՀՀ գլխավոր դատախազի եւ ՄԻՊ-ի միջեւ ծագած հակասությունների հետեւանք է:

Երբ Ֆարմանյանին հարցրինք՝ ճի՞շտ է, որ պատվիրատուն Գեւորգ Կոստանյանն է, նա պատասխանեց. «Ես երբեւէ չեմ զլացել տարբեր խնդիրների վերաբերյալ արտահայտել իմ կարծիքը: Եվ եթե իմ կարծիքը որեւէ մեկ անլուրջ մարդ  կարող է ընդունել կամ ընկալել որպես պատվերի դրսեւորում, հավանաբար, դա կարող է անել մարդ, ով իր կյանքում շարժվել է նման վարք ու բարքով: Դժբախտաբար, մեր ՄԻՊ-ը այն տրամաչափի գործոն չէ, որ որեւէ մեկի համար ներկայացնի այնպիսի հետաքրքրություն, որ հիմնավորված լինի ժամանակ ու միտք ծախսել՝ ինչ-որ բան անելու համար: Իմ մտահոգությունը ես պարզ ներկայացրեցի, որ ունենք իրավիճակ, երբ ՄԻՊ ինստիտուտը այսօր զրոյական հեղինակություն ունի ՀՀ-ում: Պարզապես ես, օգտվելով իմ իրավունքից, այո, հայտարարեցի, որ թագավորը մերկ է, պարոնայք գործընկերներ եւ մենք այդտեղ մտածելու բան ունենք: Ո՛չ Գեւորգ Կոստանյանը, ոչ որեւէ մեկը այս երկրում չի կարող ինձ քաղաքական պատվեր տալ: Գլխավոր դատախազի հետ, այո, մենք աշխատանքային գործընկերներ ենք եղել եւ մարդկային շատ լավ հարաբերություններ ունենք, բայց նման խենթություն կարող է իրեն թույլ տալ միայն անլուրջ անձնավորությունը, նման հետեւություններ անելու համար: Ես իշխող քաղաքական մեծամասնության ներկայացուցիչ եմ եւ եթե կան ակնարկներ հնարավոր ղեկավարի կողմից, իմ ղեկավարը միայն հանրապետության նախագահն է, ուրիշ ոչ ոք: Եվ եթե որեւէ մեկը իրեն իրավունք է վերապահում նման անատամ ակնարկներ անելու, հուսամ, որ կբավարարի նաեւ պարզ մարդուն բնորոշ տղամարդկությունը դա ձեւակերպելու այնպես, որ բոլորի համար հասկանալի լինի, ինչպես ես ձեւակերպեցի իմ ասելիքը»:

Հիշեցնենք, Մարդու իրավունքների պաշտպանի 2014 թվականի տարեկան զեկույցի քննարկումը խորհրդարանում երեկ այնպիսի անակնկալ ընթացք ստացավ ու դրամատիկ ավարտ ունեցավ, որ շատերն ապշահար էին եղել: Ֆարմանյանը խիստ հեգնական տոնով անխնա ու դաժանորեն ոչնչացրեց Կարեն Անդրեասյանին: Երբ ՀՀԿ-ական պատգամավորը սկսեց իր ելույթը, առաջին պահին պատգամավորները սկսեցին զարմացած իրար նայել, հետո ոմանց աչքերը կլորացան, վերջում էլ փորձում էին հասկանալ՝ էս ի՞նչ հաշիվ է: «Փնթի, անատամ, անհաջող կադր, դուք չկաք». այսպիսի բառեր էին մերթ ընդ մերթ հնչում Ֆարմանյանի ելույթի ընթացքում: Օմբուդսմենի եզրափակիչ ելույթն ու պատասխանը Ֆարմանյանին՝ ավելի ապշահար արեցին դահլիճում ներկա գտնվողներին: «Եթե մարդը կարողանում է իջնել այս մակարդակի եւ այդպիսի ելույթ է կարողանում ունենալ, ենթադրում եմ, որ դա մարդ է, ում ոտքը ես տրորել եմ: Ես գիտեմ այն ոտքը, որը ստիպել է նման անբարո պատվեր իջեցնել: Ես սրա մասին խոսում եմ նաեւ նրա համար, որպեսզի պաշտպանեմ նաեւ մյուսներին այդ անբարո մարդու պատվերներից»,- ասաց Անդրեասյանն ու այլայլված դեմքով արագ դուրս եկավ դահլիճից: «Դաաաաաաաաաա»,- լսվեց նիստը վարող ԱԺ փոխնախագահ Հերմինե Նաղդալյանի արձագանքը քար կտրած դահլիճում:

Նախորդ քառօրյայից խորհրդարանում ընթացող ՄԻՊ տարեկան զեկույցի քննարկման ժամանակ օմբուդսմենին ո´չ իշխանական եւ ո´չ էչ ոչ իշխանական պատգամավորները չխնայեցին, բայց Ֆարմանյանը գերազանցեց բոլորին: 

«500 էջ ջուրծեծոցի: Այնպիսի զարմանահրաշ ձեւակերպումների ենք հանդիպում ՄԻՊ զեկույցում, որ եթե Պարոնյանը, Օտյանը նախախնամության կամքով տեղեկանային, մեր երգիծական գրականությունը մեծ ձեռքբերումներ կունենար»,- ասաց Ֆարմանյանը: Հետո սկսեց օրինակներ բերել: «Դեկտեմբերի 30-ին իրավաբանական անձանց պետռեգիստրի աշխատակիցները ժամը 14.00-ից հետո բացակայել են աշխատավայրից եւ գրանցումներ չեն կատարել: «Նուբարաշեն» ՔԿՀ-ում միջատները կրծել են, չէ, ներողություն, կծել են դատապարտյալի ձեռքերը եւ ոտքերը: Գրեիք՝ հատուկ ուսուցում անցած ճանճերը խանգարել են դատապարտյալի քունը: «Կոշ» քրեակատարողական հիմնարկում մի քանի օր շարունակ ճաշացանկը եղել է նույնը: Կարելի՞ է այդքան անլրջացնել օմբուդսմենի զեկույցը: Եթե օրենքի պարտադրանքով ՄԻՊ տարեկան զեկույցը ԱԺ-ում չքննարկվի, գուցե մեր հասարակությունն ընդհանրապես տեղեկություն չունենա, թե ինչով է զբաղվում ՀՀ-ում մարդու իրավունքների պաշտպանը»,- ասում էր Ֆարմանյանը: Նա հայտարարեց, որ զեկույցն անատամ է, ոչինչ չասող եւ անլուրջ, Անդրեասյանը դիտավորյալ մսխում է այդ ինստիտուտի նախկինում ունեցած հեղինակությունը, հետո դժգոհեց օմբուդսմենի փնթի վերաբերմունքից. «Ո՞նց եք աղյուսակներ ներկայացնում անգլերեն լեզվով: Փնթի վերաբերմունք, copy-paste: Բանակի մասով դիտարկումներ եք անում, հետո աշխարհացունց եզրակացություն՝ պետք է առաջին գծում տեղադրվեն հատուկ դիտարկման սարքավորումներ: Ասում եմ՝ բարով եկաք: Բա դիմեք համապատասխան մարդկանց, կարող է նրանց մտքով չի անցել՝ ոնց է պետք բանակը ղեկավարել: Ոստիկանությանը մեղադրում եք ցածր պրոֆեսիոնալիզմի մեջ: Ոստիկանները Բաղրամյանում ցուցարարների հետ խնդիրներ են ունենում, դուք չկաք, ֆիզիկապես չկաք, ձեր ինստիտուտը չկա: Ոչ միայն այնտեղ չկաք, դուք Գյումրիում չկաք, դուք որեւէ տեղ չկաք: Որտե՞ղ է ձեր գործողությունների իրական արդյունքը: Ինձ մոտ տպավորություն է, որ ձեզ հանգիստ չի տալիս ամենաանհաջող կադր լինելու դափնին: Իմ մոտ տպավորություն է, որ եթե իշխանությունները լինեն գռեհիկ եւ ստեղծեն միջատների բազմացման հարցով նախարարություն, դուք ձեր զեկույցում կգրեք, որ այդ ոլորտում եւս մարդու իրավունքները խախտվել են: Մենք ՀՀ-ԵՄ խորհրդարանական համագործակցության նիստ ենք հրավիրում, հրավիրում ենք ՀՀ օմբուդսմենին՝ պատասխան. «Այն կներկայացնի իմ առաջին տեղակալը»: Պարոն Անդրեասյան, դուք մի տեղակալ էլ չկաք, ո՞ւր եք ձեր տեղակալին ուղարկում խորհրդարան»,- ասում էր Ֆարմանյանը:  

Օմբուդսմենը ընդմիջման ժամանակ լրագրողներին ասաց, թե Ֆարմանյանն իր քաղաքական շեֆից պատվեր ունի, որ մի քիչ տգեղ, մի քիչ կեղտոտ ձեւով, բայց իրականացրեց: «Իր շեֆի հոգեաշխարհն էր ներկայացնում: Նա իշխող ՀՀԿ-ի տեսակետը չէր ներկայացնում, ներկայացնում էր մի փոքր խմբակի շահը, որով փորձում էր վարկաբեկել ինձ, եւ այնպիսի բաներ էր խոսում, որ ովքեր մի քիչ վերապահումով են վերաբերվում իմ աշխատանքին, սկսեցին ավելի լավ վերաբերվել: Երբ վարկաբեկված ու ստախոս մարդն ասում է ստեր, նրա հարձակման թիրախը դառնում է ավելի դրական»: Օմբուդսմենը, սակայն, պատվիրատուի անուն չտվեց. «Նեղ անձնական շեֆերի պատվերով, կամ մի շեֆի, կարծում եմ՝ մի շեֆ ունի եւ այդ շեֆի պատվերով էր, բայց ով է՝ չեմ կարող ասել: Ինձ թույլ չեմ տա»: Ըստ նրա, շատերը գիտեն, թե ում հետ եւ որտեղ է հաճախ գտնվում Ֆարմանյանը. «Այդտեղից էլ նա ստացել է այդ կեղտոտ հանձնարարությունը: Գուցե մի օր փոշմանի, որ այսպիսի տգեղ եւ անբարոյական, գռեհիկ ելույթ ունեցավ: Նա ապացուցեց իր մտքի անկատարությունը եւ հոգեւոր արժեքների սնանկությունը»:

Իր եզրափակիչ ելույթում պաշտպանը հայտարարեց. «Ծանր էր, ընդունում եմ, ծանր էր ոչ թե քաղաքական բանավեճը, ծանր էր անարդարությունը: 130 պատգամավոր այսօր մի կողմ են ինձ համար, մեկ պատգամավորը՝ մեկ այլ կողմ է: Նա իրեն դրսեւորեց պատգամավորական, մարդկային էթիկայի բոլոր կանոններին դեմ: Կարծում եմ, որ քննադատությունն ունի սահման եւ բարոյականություն: Անբարոյական է ոչ թե նույնիսկ այդպես անողոքաբար եւ անմարդկայնորեն քննադատելը որեւէ ինստիտուտի կամ մարդու տարիների, ամիսների աշխատանքը, անբարոյական է վրդովվելը, որ մենք նշել ենք, որ միջատները կալանավորներին կծոտում են: Մեկ գիշեր էլ այդ նույն պատգամավորը որ անցկացնի ՔԿՀ-ում, կհասկանա, թե ինչ է նշանակում մտածել կծոտող միջատի մասին: Սա ոչ անեծք է, ոչ նզովք է, ոչ էլ հակադարձում է: Նույն այդ պատգամավորը եթե կարիք ունենա ՄԻՊ-ի, թողնելով մի կողմ իր դրսեւորած անբարո ելույթը, ես կանգնած կլինեմ այդ պատգամավորի կողքին՝ պաշտպանելու իր իրավունքը: Հիմա մոտիվների մասին: Ինչպես ասել էր ԱԺ մեծարգո նախագահը՝ նա տեսել էր ոմանց մերկությունը եւ չէր գայթակղվել: Ես մերկությունը չեմ տեսել, բայց տեսնում եմ մոտիվները»,- ասաց Անդրեասյանը՝ հայտարարելով, որ պատգամավորը պատվեր էր կատարում:

Նիստից հետո պատգամավորները դեռ երկար փորձում էին հասկանալ, թե պատվիրատու ասելով՝ ում նկատի ուներ ՄԻՊ-ը: