Ջավախահայերի հարցը չի լուծվում

Ջավախահայերի շրջանում անորոշ ու լարված իրավիճակը շարունակվում է. տարեսկզբից նրանք արդեն մի քանի բողոքի ցույցեր են անցկացրել՝ կապված Վրաստանի նոր միգրացիոն քաղաքականության հետ, որի պատճառով շուրջ 30 հազար ջավախահայեր 2014-ի դեկտեմբերի 1-ից հետո զրկվել կամ ինքնակամ հրաժարվել են Վրաստանի քաղաքացիությունից:

Հայ-վրացական վերջին սկանդալից հետո ջավախահայերի խնդրի լուծումն ավելի հեռու է թվում: Խոսքն անցյալ տարվա սեպտեմբերի 1-ից Վրաստանում կիրառվող միգրացիոն նոր օրենսդրության մասին է, ըստ որի՝ Վրաստանի քաղաքացիություն չունեցող անձինք, այդ թվում՝ ջավախահայերը, 90 օրից ավելի Վրաստանի տարածքում ապրելու համար պետք է վիզա ունենան եւ իրենց սեփական տներում ապրելու համար 3 ամիսը մեկ երկարացնեն ժամկետային այդ վիզաները: Ժամկետները խախտելու դեպքում նրանք տուգանվում են 180 լարիով (մոտ 40 հազար դրամ): Քանի որ Վրաստանում երկքաղաքացիություն չկա, մեծ թվով ջավախահայեր Ռուսաստան արտագնա աշխատանքի մեկնելու համար ժամանակին ՌԴ կամ ՀՀ անձնագրեր են ստացել: Հենց նրանք էլ հիմա մեխանիկորեն զրկվում կամ ինքնակամ հրաժարվում են Վրաստանի քաղաքացիությունից, արդյունքում՝ հայաթափելով Ջավախքը: Անցյալ տարեվերջին ԱԺ նախագահ Գալուստ Սահակյանի, իսկ այնուհետեւ՝ վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանի՝ Վրաստան կատարած այցերից հետո հայկական կողմին ամենաբարձր մակարդակով հավաստիացումներ տրվեցին, որ խնդրին հրատապ լուծում կտրվի: Վրաստանի խորհրդարանից մեզ փոխանցել էին, որ գարնանային նստաշրջանում իրենք օրենսդրական նախաձեռնությամբ հանդես կգան: Փոխարենը, սակայն, պայթեց հայ-վրացական հերթական սկանդալը: Նախ՝ Վրաստանը Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի միջոցառումներին բավական ցածր մակարդակով պատվիրակություն ուղարկեց Հայաստան, հետո պաշտոնապես հայտարարեց, թե չի ճանաչում մայիսի 3-ին ԼՂՀ-ում տեղի ունեցած խորհրդարանական ընտրությունները, որից հետո ԱԺ նախագահ Գալուստ Սահակյանը ընդունեց Վրաստանից անջատված Հարավային Օսիայի ԱԺ նախագահ Անատոլի Բիբիլովին: Հիշեցնենք, Վրաստանում ՀՀ դեսպան Յուրի Վարդանյանը կանչվել էր Վրաստանի ԱԳՆ՝ բացատրություն տալու, իսկ Վրաստանի ԱԳՆ-ն հաղորդագրություն էր տարածել՝ իր բողոքը հայտնելով, որ ՀՀ ԱԺ նախագահն ընդունել է Վրաստանից անջատված ինքնահռչակ Հրվ. Օսիայի ԱԺ նախագահին, ինչը, ըստ Վրաստանի ԱԳՆ-ի, հակասում է Հայաստանի եւ Վրաստանի միջեւ հարաբերությունների ավանդական բարեկամական ոգուն՝ վնասելով երկկողմ հարաբերություններին: Հայկական կողմը մի քանի օր շարունակ ստիպված էր պարզաբանումներ տալ՝ փորձելով հարթել տեղի ունեցածը, թեեւ բոլորին էլ պարզ էր, թե ինչն ինչոց է:

Երեկ մեզ հաջողվեց ճշտել, որ Վրաստանի խորհրդարանում ջավախահայերի խնդրի վերաբերյալ որեւէ օրինագիծ շրջանառության մեջ չկա: Ջավախահայերի շրջանում բարձրացած բողոքի մեծ ալիքը իջեցնելու նպատակով Վրաստանի խորհրդարանի՝ Ջավախքից ընտրված հայ պատգամավորները փորձում են իրենց կապերի եւ անմիջական միջամտության շնորհիվ անհատական լուծումներ տալ հարցին: Բայց դա, բնականաբար, բավարար չէ, քանի որ Վրաստանում 300 հազար հայ է ապրում, որոնցից 30 հազարը, ինչպես նշեցինք, վերջին կես տարվա ընթացքում արդեն զրկվել կամ ինքնակամ հրաժարվել է Վրաստանի քաղաքացիությունից: Մեր հարցերին երեկ պատասխանել է ՀՀ ԱԺ ջավախահայ պատգամավոր Շիրակ Թորոսյանը:

- Պարոն Թորոսյան, Վրաստանի իշխանություններն ամենաբարձր մակարդակով խոստացել էին, որ կլուծեն ջավախահայերի խնդիրը, միջանկյալ ինչ-որ լուծումներ էին նախաձեռնել, բայց կարծես թե հարցը լուծում չի ստանում, դուք տեղյա՞կ եք՝ ինչ է կատարվում այդ խնդրի շուրջ:

- Դա երկու պետությունների կառավարությունների քննարկման խնդիր է, հարցը նաեւ ԱԺ հայ-վրացական միջխորհրդարանական հանձնաժողովի օրակարգում է, եւ բոլորը աշխատում են այդ ուղղությամբ:

- Բայց արդեն մի քանի ամիս է աշխատում են, այնինչ մարդիկ լուրջ խնդիրներ ունեն, կարո՞ղ եք ասել՝ ինչ փուլում է գործընթացը, ո՞ւր են հասել:

- Ամբողջ խնդիրն այն է, որ Վրաստանն առաջնորդվում է ԵՄ Ասոցացման համաձայնագրի նախաստորագրումով ստանձնած պարտավորություններով, ու այդ պարտավորությունները հստակ պահանջում են ԵՄ նորմերով վիզային ռեժիմ ընդունել, եւ այս առումով՝ Վրաստանը որոշակի խնդիրների առաջ է կանգնում՝ կապված իր հարեւանների հետ՝ ՀՀ եւ ինչու չէ՝ նաեւ Ադրբեջանի եւ Թուրքիայի հետ: Հայ-վրացական միջկառավարական հանձնաժողովը, ինչպես նաեւ խորհրդարանական խումբը, փորձում են հարցին լուծում տալ, դա օրակարգային խնդիր է, բայց չեմ կարող ասել, թե ինչ փուլում է:

- Այնտեղի պատգամավորներն ասում էին, որ այս գարնանային նստաշրջանում խնդրին օրենսդրական լուծում կտրվի, տեղյա՞կ եք, հարցը այնտեղ բարձրացվե՞լ է, թե ոչ:

- Տեղյակ եմ խորհրդարանի տարբեր օղակներում քննարկումներից: Ես գիտեմ, որ այդ քննարկումները պարբերաբար տեղի են ունեցել, բայց չեմ կարող ասել՝ ուր են հասել:

- Իսկ թվային տվյալներ կա՞ն, թե այս ընթացքում քանի հայ է դուրս եկել Ջավախքից այդ խնդրի պատճառով:

- Ճիշտն ասած՝ թվային տվյալներ չունեմ, որոշակի թվով մարդիկ այդ խնդրի առաջ կանգնել են, բայց անհատական լուծումներ շատ են եղել: Ասենք, Վրաստանի խորհրդարանի պատգամավորների միջնորդությամբ կամ համապատասխան գերատեսչություններ դիմում ներկայացնելուց հետո, առանձին լուծումներ եղել են: Բայց այստեղ կարեւորն այն է, որ խնդրին վերջնական եւ անմիջական լուծում տրվի օրենքի տեսքով կամ կառավարության որոշման տեսքով: Դա է ամբողջ խնդիրը, թե չէ այդպես հաշվելով, յուրաքանչյուր մարդ տարբեր գերատեսչություններ դիմելով՝ հարցը չի լուծվի: Ուղղակի՝ անհատական լուծումների արդյունքում այս պահին բողոքի ալիք չի առաջանում: