Ցեղասպանությունների կանխումն անհնար է առանց անցյալի ցեղասպանությունների մանրազնին քննության. Վիլեն Գաբրիելյան

24/04/2025 schedule16:26

Գարդմանի, Շիրվանի, Նախիջևանի հայության ցեղասպանությունն ապացույցն էր այն բանի, որ անցյալի ցեղասպանությունների ոչ պատշաճ դատապարտումը հանգեցնում է դրանց շարունակական կրկնման։ 

«Արմենպրես»-ի հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնել Գարդման-Շիրվան-Նախիջևան համահայկական միության նախագահ Վիլեն Գաբրիելյանը։ 

Պարո՛ն Գաբրիելյան, 110 տարի է անցել Հայոց ցեղասպանության իրողությունից։ Անցած 110 տարիների ընթացքում բազմաթիվ են եղել Հայոց ցեղասպանության դատապարտումները, սակայն թվում է, թե ցեղասպանությունները՝ որպես կոնվենցիոն առումով դատապարտելի երևույթներ, շարունակում են մնալ անպատիժ։

Հարցին Գաբրիելյանը պատասխանել է.

«Հայոց Ցեղասպանությունն Օսմանյան կայսրությունում մարդկության նորագույն ժամանակների պատմության ամենաամոթալի երևույթներից է, որի թե՛ պլանավորումը, թե՛ իրագործումը որևէ կերպ չխոչընդոտվեց աշխարհում պատերազմական իրավիճակի և առհասարակ քաղաքական կամքի բացակայության պատճառով։

Ավելին Օսմանյան կայսրությունում հայության լայնամասշտաբ կոտորածների նախադեպեր արդեն իսկ տեղի էին ունեցել՝ ի դեմս 1894-1896 թթ․ համիդյան ջարդերի, 1911 թ․ Ադանայի կոտորածի, որոնք ևս չկանխվեցին և չդատապարտվեցին։ Արդյունքը 1914-1916 թթ․ ընթացքում գրեթե անխոչընդոտ կերպով 1,5 միլիոն հայության ոչնչացումն էր՝ զինակոչված տղամարդկանց խմբակային գնդակահարությունների, մտավորականության ձերբակալման և ոչնչացման, բնակչության մնացյալ՝ անպաշտպան հատվածի աքսորի, սովահարության, բռնությունների միջոցով։ Անցած 110 տարիների ընթացքում, իհարկե, զարգացել է մարդակենտրոն իրավական միջազգային համակարգը, որը մարդու բնական իրավունքների պաշտպանությունը հռչակել է որպես առաջնահերթություն։

Ասվածի վկայությունն է «Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու և պատժելու մասին» կոնվենցիայի ընդունումը, որը պետք է կանխարգելիչ իրավական ակտ հանդիսանար ապագայում ցեղասպանությունները կանխելու համար, սակայն մենք հստակորեն կարող ենք արձանագրել աշխարհում ցեղասպանությունների շարունակական կրկնման փաստը, ինչը վկայում է առկա իրավական կանխարգելիչ համակարգի անկատարության մասին։ Ասվածի ապացույցն է 1988-1992 թթ․ պատմական Գարդմանի, Շիրվանի, Նախիջևանի հայության հանդեպ ադրբեջանական իշխանությունների իրականացրած ցեղասպանությունը»։ 

Մերօրյա իրականության մեջ ինչպիսի՞ քայլեր պետք է ձեռնարկվեն ցեղասպանությունների հետագա կանխման համար։

Պատասխանելով այս հարցին՝ Գաբրիելյանը նշել է, որ իր խորին համոզմամբ՝ ապագայում ցեղասպանությունների կանխումն անհնար է առանց անցյալի ցեղասպանությունների մանրազնին քննության, հրապարակայնության ապահովման և արժանի պատժի ու պատասխանատվության մեխանիզմների հստակ սահմանման ու այդ սահմանումների անշեղ կատարման։

«Անցյալի հանցագործությունների միջազգային «արխիվացումը» միայն մեծացնում է ապագայում դրանց ժամանակակից դրսևորումների հնարավորությունը։ Միջազգային իրավունքը պետք է աներկբա արտահայտվի բոլոր այն հանցագործությունների վերաբերմամբ, որոնք առնչվում են մարդու բնական իրավունքների ապահովմանը, իսկ ցեղասպանությունը մարդկային մեկ միասնական օրգանական հանրույթի հավաքական գոյության իրավունքի արմատական խախտումն է, ինչը սպառնալիք է աշխարհի յուրաքանչյուր ժողովրդի համար՝ անկախ թվական և տարածքային հանգամանքներից։

Ասվածը վերաբերում է նաև 1988-1992 թ․ պատմական Գարդմանի, Շիրվանի, Նախիջևանի հայության իրավունքների խնդրին ևս, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղի հայության էթնիկ զտմանը, որի քաղաքական արձանագրումը և հայության իրավունքների ամբողջական վերականգնումը միայն կարող է երաշխիք և հիմք լինել մեր տարածաշրջանում ապագայի ցեղասպանությունների կանխման համար։

Այլապես ադրբեջանական հայատյաց վարչակարգերի շարունակական և անխոչընդոտ վերարտադրությունը վերածվել է ցեղասպանածին ակունքի՝ որպես սպառնալիք ինչպես միջազգային իրավունքի տեղական իմպլեմենտացիային, այնպես էլ երկրամասի խաղաղ և բնականոն զարգացմանը»,- ասել է նա։

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուրում:

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
709 դիտում

Բա որ ՌԴ քաղաքացի ես, ինչ ես եկել այստեղ ոտատակ ընկնում․ Հակոբյան

Սերժ Սարգսյանը Քոչարյանին մեղադրել է 2008թ.-ից իրեն թիրախավորելու համար

ՊՆ պաշտոնատար անձինք խոշոր չափերով կաշառք են ստացել ՍՊԸ տնօրեններից և չարաշահել պաշտոնեական լիազորությունները

Զանգ եղել է, դրանից առաջ էլ է զանգ եղել․ Սարգսյանը հաստատել է 2018-ին Քոչարյանի կողմից զանգ ստանալու լուրը

Միջերկրական ծովում յախտա պետք է ունենայիր․ Մկրտչյանի արձագանքը՝ Սիփան Փաշինյանի ունեցվածքի մասին լուրերին

Մասրիկ գետի հատվածում հայտնաբերվել են ձկնորսական իրեր․ գետից դուրս է բերվել երկու քաղաքացու դի

Վարչապետը շեշտել է երկու երկրների իշխանությունների քաղաքական կամքը․ Նիկոլ Փաշինյանն ընդունել է Նասիրզադեին

Հարությունյանն ու Դելա Կասային քննարկել են հեծանվային սպորտի զարգացմանն ուղղված քայլերը

IDBank-ը Կապանում է․ նոր մասնաճյուղի բացումը

Գրանցվեք, կխոսենք․ վարչապետը ցանկ է հրապարակել՝ ինչպես միանալ «Կրթվելը նորաձև է» շարժմանը

Սկսվել է Սերժ Սարգսյանի նոր մեղադրանքով գործի քննությունը․ մանրամասներ

ԱՄՆ-ում հանցախմբի 13 հայ անդամ է ձերբակալվել․ նրանց մեղադրանք է առաջադրվել սպանության փորձի և այլնի համար

Վերականգնվել է Ավշար բնակավայրում հողամասի և պահեստների նկատմամբ համայնքի սեփականության իրավունքը. վարչապետ

35-ամյա կինը ոչ սթափ վիճակում 27 համարի ավտոբուսում սեռական բնույթի հայհոյանքներ է հնչեցրել ուղևորների հասցեին

Երբ երկիրդ պատերազմի մեջ է, իսկ դու՝ դասալիք, արդեն վատ է, միևնույն է ինտելեկտուալ ղզիկ ես․ Հակոբյան

Տարածում է ստացել համակարգային հափշտակության նոր դրսևորում. դատախազությունը զգուշացնում է

Հանցավոր կազմակերպությունը ՀՀ-ի բանկերից հափշտակել է 119 մլն դրամ, տվել կեղծ անձնագրեր, վարորդական վկայականներ

Իրանի և Հայաստանի երկկողմ հարաբերությունները զարգանալու միտում ունեն. Նասիրզադեն՝ Գրիգորյանին

Պապիկյանն ու Սինվեյին քննարկել են պաշտպանության ոլորտում Հայաստան-Չինաստան համագործակցության մասին հարցեր

Իսպանիայում սպանվել է Ուկրաինայի նախկին նախագահ Յանուկովիչի խորհրդականը. տեսանյութ

Հայաստանը Եվրամիությանն անդամակցելու շուրջ չի բանակցում և հայտ չի ներկայացրել. Միրզոյան

Սպանության փորձի, խուլիգանության և ապօրինի հրազեն կրելու համար հետախուզվող 21-ամյա երիտասարդը ձերբակալվել է

Հայաստանը հատուկ տեղ ունի Իրանի հարևանության քաղաքականության մեջ. գեներալ Ազիզ Նասիրզադե

Ի՞նչ եղանակ է սպասվում մարզերում ու Երևանում առաջիկա օրերին

Խնդիրներ կան, բայց Երևանը նպատակ ունի Մոսկվայի հետ փոխգործակցությունը դնել դրական ուղու վրա. Միրզոյան

Ռուսաստանն ու Հայաստանը կարգավորել են ռուսական զենքի մատակարարումների դիմաց վճարումների հարցերը. Լավրով

Հայաստանն ինքը պետք է որոշի, թե ումից զենք գնել. Լավրով

Կապանում ՌԴ հյուպատոսության բացման ուղղությամբ նախապատրաստական աշխատանքներ են իրականացվում. Լավրով

Ապօրինի արդյունահանում Մերձավանում. իրացվել է 117 միլիոն դրամի հանույթ

Ռուսաստանը շահագրգռված է ՀԱՊԿ-ում Հայաստանի ակտիվ մասնակցությամբ. Լավրով

Մենք չենք ցանկանում վերաֆորմատավորել մեր հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ. Միրզոյան

Ակցիա ԱԳՆ շենքի դիմաց. հասարակական կարգի պահպանության համար միջամտել են ոստիկանները

Ենթարկել է բռնության, թողել միայնակ. դատախազը դատարան է հանձնել երեխաներին խոշտանգած մոր վերաբերյալ վարույթը

Լավրովն ու Միրզոյանը ստորագրել են 2 արտաքին քաղաքական գերատեսչությունների 2025-2026 խորհրդատվությունների պլանը

Համագործակցությունը կընդլայնվի՝ ընդգրկելով նոր ուղղություններ․ ՆԳ նախարարն ընդունել է Իսպանիայի դեսպանին

Հաստատում եմ մեր պատրաստակամությունը՝ շարունակելու արդյունավետ քաղաքական երկխոսությունը. Միրզոյանը՝ Լավրովին

Ալվանքի 8․5 հա մակերեսով հողամասերն օտարվել են ձևական աճուրդներով. դրանք անվավեր ճանաչելու հայց է ներկայացվել

ՌԴ-ն պատրաստ է աջակցել ՀՀ պաշտպանությանը, ինքնիշխանությանն ու տարածքային ամբողջականությանը. Լավրով

ԱՄՆ դեսպանատանը հարցազրույց ամրագրելու կայքէջն ապաակտիվացել է, նորը կգործարկվի առաջիկայում. մանրամասներ

Մահապարտը Պակիստանում դպրոցական ավտոբուս է պայթեցրել. 4 երեխա զոհվել է, 38-ը՝ վիրավորվել