Բաքուն սրում է հարաբերությունները Կրեմլի հետ, ՌԴ-ն՝ կորցնում ազդեցությունը նախկին ԽՍՀՄ տարածքում. The Guardian

Ադրբեջանը սրում է Կրեմլի հետ իր հազվագյուտ դիմակայությունը, քանի որ շարունակվում են ադրբեջանական մարդատար ինքնաթիռի խոցման հետևանքները: Այս ամենն ընդգծում է Ռուսաստանի ազդեցության նվազումը հետխորհրդային տարածքում:

Այս մասին գրում է The Guardian-ը՝ հիշեցնելով, որ դեկտեմբերի 25-ին Ղազախստանի Ակտաու քաղաքի մերձակայքում «Ադրբեջանական ավիաուղիներ»-ին պատկանող ինքնաթիռը Ռուսաստանի հարավից Կասպից ծովով անցնելուց հետո կործանվել էր, 38 մարդ էր զոհվել:

«Միջադեպից հետո Ադրբեջանի ավտորիտար նախագահ Իլհամ Ալիևը մեղադրեց Ռուսաստանին հակաօդային պաշտպանությամբ իր ինքնաթիռը պատահաբար խոցելու համար և քննադատեց Մոսկվային հարցը մի քանի օր «քնեցնելու» համար, ինչը, ըստ նրա, «զարմանք, ափսոսանք և արդարացի վրդովմունք» էր առաջացրել Բաքվում։

Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը շուտով եզակի ներողություն խնդրեց «ողբերգական միջադեպի» համար, բայց չընդունեց, որ Ռուսաստանը պատասխանատու կողմն էր:

Հաջորդ շաբաթների ընթացքում Մոսկվան պայքարում էր նավթով հարուստ իր վաղեմի բարեկամ երկրի հետ լարվածությունը թուլացնելու համար:

Նախորդ շաբաթ Ադրբեջանի կառավարության հետ կապված APA լրատվական գործակալությունը հայտնել է, թե Բաքուն պատրաստվում է դիմել «միջազգային դատարան» Ռուսաստանի կողմից ինքնաթիռի ենթադրյալ խոցման կապակցությամբ:

«Փաստեր և ապացույցներ են հավաքվում, և նախապատրաստական աշխատանքներ են տարվում միջազգային դատարան բողոքարկելու համար»,- գրել է ԱՊԱ-ն «պատասխանատվությունից խուսափելու Մոսկվայի փորձերի» կոշտ մեղադրանքներով լի հոդվածում:

«Կրակ բացելու հրաման տվողների և կրակ բացողների ինքնությունը հայտնի է ադրբեջանական կողմին: Ռուսական կողմը մտադիր է ստեղծել «Մալայզիական Boeing-2» իրավիճակ»,- ասվում է ԱՊԱ-ի հոդվածում՝ նկատի ունենալով 2014 թվականին «Malaysia Airlines» ավիաընկերության MH17 ինքնաթիռի վթարի պատասխանատվությունը հերքելու Ռուսաստանի փորձերը:

ԱՊԱ-ն հավելել է, որ եթե Մոսկվան բացահայտ չընդունի մեղքը և չվերցնի պատասխանատվությունը, ապա Բաքուն հետագա քայլեր կձեռնարկի։

Հոդվածը, որը առանց երկմտելու կարող էր հրապարակվել միայն խիստ վերահսկվող Ադրբեջանի տեղական իշխանությունների հավանությամբ, հրապարակվել է մեկ օր անց այն բանից հետո, երբ ղազախ պաշտոնյաներն հայտարարել էին, թե ինքնաթիռը արտաքին վնաս է կրել, և նրա ֆյուզելաժում անցքեր են եղել:

Զեկույցը գրվել է զգույշ և չի պարունակում տեղեկատվություն վնասի պատճառների մասին, այդ թվում՝ ինքնաթիռի կայունացուցիչների, հիդրոտեխնիկայի և հարդարման համակարգերի վնասների մասին։

Ավելի վաղ արևմտյան փորձագետները հայտարարել էին, որ ինքնաթիռը, հավանաբար, գնդակոծվել է ռուսական տարածքից։

Մեկնաբանելով Ղազախստանի զեկույցը՝ Կրեմլը հայտարարել է, որ դեռ վաղ է եզրակացություններ անել։

Մոսկվայի շարունակվող լռությունը հիասթափեցրել է Ադրբեջանի պաշտոնյաներին: «Մենք ակնկալում էինք, որ Ռուսաստանը հրապարակավ կստանձնի խոցված ինքնաթիռի պատասխանատվությունը և փոխհատուցում կվճարի տուժածներին»,- ասել է Ադրբեջանի արտաքին քաղաքական կառույցի աղբյուրը, որը խնդրել է իր անունը չհրապարակել։

«Փոխարենը, Ռուսաստանը պարզապես անտեսում է աղետը՝ հուսալով, որ այն ինքնուրույն կվերանա։ Դա զիջող է, նրանք մեզ վերևից են նայում»,- հավելել է աղբյուրը։

The Guardian-ը ավելացնում է, որ լարվածությունն ավելի սրվել է նախորդ հինգշաբթի օրը, երբ Ադրբեջանը Մոսկվային հրահանգել է փակել Բաքվում գտնվող «Ռուսական տուն» մշակութային կենտրոնը: Վայրը ղեկավարում է «Ռոսսոտրուդնիչեստվոն»՝ ռուսական դաշնային գործակալությունը, որը լայնորեն դիտվում է որպես ռուսական փափուկ ուժի միջոց և հաճախ կասկածվում է որպես լրտեսության և գաղտնի գործողությունների ճակատ օգտագործվելու համար:

Միևնույն ժամանակ, ադրբեջանական պետական լրատվամիջոցները հայտնել են, որ Բաքուն ոչ ռազմական օգնության հազվագյուտ խմբաքանակ է ուղարկել Ուկրաինա:

«Մոսկվայի վեճը Բաքվի հետ տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ Ռուսաստանը սկսում է կորցնել վերահսկողությունը իր նախկին տիրապետության գոտում: Պուտինի ներխուժումն Ուկրաինա մեծացրել է որոշ երկրներում ռուսական ագրեսիայի հանդեպ վախը և ստիպել նույնիսկ իր դաշնակիցներին վերանայել Մոսկվայի՝ որպես կայուն գործընկերոջ դերը:

Թուլացած և զբաղված լինելով ուկրաինական պատերազմով՝ Ռուսաստանը ավելի ու ավելի է դիտվում որպես անհուսալի դաշնակից և անվտանգության անհուսալի երաշխավոր:

Ադրբեջանի վաղեմի մրցակից Հայաստանը հրապարակավ խզեց Կրեմլի հետ կապն այն բանից հետո, երբ ռուսական խաղաղապահ ուժերը չկարողացան կանգնեցնել Ադրբեջանի՝ Լեռնային Ղարաբաղի տարածք զորքերի տեղակայումը:

Հայաստանը դարձավ առաջին երկիրը, որը դուրս եկավ Ռուսաստանի գլխավորած ռազմական դաշինքից՝ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունից (ՀԱՊԿ)՝ աջակցության համար դիմելով Արևմուտքին և Իրանին։ Անցյալ շաբաթ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նույնիսկ հասկացրեց, որ մտադիր է ձգտել ԵՄ անդամակցությանը»,- գրում է Guardian-ը:

Գործակալությունը հավելել է, որ Կովկասյան մյուս երկրում՝ հարևան Վրաստանում՝ Կովկասի, տասնյակ հազարավոր մարդիկ ամիսներ շարունակ փողոց են դուրս գալիս Մոսկվայի հետ կառավարության ընկալվող մտերմության պատճառով:

Լրատվամիջոցը նկատում է՝ թվում էր, թե երկար ժամանակ Ադրբեջանը հակասում էր այս միտումին Ալիևի և Պուտինի մտերմության պայմաններում, որոնց միավորում էր ավտորիտար և ոչ լիբերալ աշխարհայացքը, սակայն Մոսկվայի արձագանքը ինքնաթիռի միջադեպին «լրջորեն լարել է հարաբերությունները»:

Միևնույն ժամանակ, Ադրբեջանի հաստատակամ հռետորաբանությունն ազդարարում է, որ 2023 թվականին Հայաստանի նկատմամբ տարած հաղթանակով համարձակություն ստացած Բաքուն գնալով պատրաստ է մարտահրավեր նետել Մոսկվային՝ երբեմնի գերիշխող տարածաշրջանային տերությանը:

Ադրբեջանի վստահությանը նպաստում է նաև նրա տնտեսական շահը. Արևմուտքը հեռանում է ռուսական էներգետիկայից, և ԵՄ-ն խնդրել է Ադրբեջանին օգնել նվազեցնել իր կախվածությունը Մոսկվայի հանածո վառելիքից:

Այնուամենայնիվ, Ադրբեջանն ու Ռուսաստանը շարունակում են սերտորեն կապված լինել տնտեսապես և քաղաքականապես, և դիտորդները զգուշացնում են՝ հարաբերություններում վերջնական ընդմիջում չի հաստատվել:

«Վերջին տարիներին Ադրբեջանն ամրապնդել է իր տնտեսական կապերը Ռուսաստանի հետ, և Մոսկվան ավելի ու ավելի է ապավինում Ադրբեջանին՝ որպես կարևոր տարանցիկ հանգույցի: Գտնվելով Կասպից ծովում՝ Ադրբեջանը ծառայում է որպես Մոսկվայի համար որպես կարևոր տարանցիկ հանգույց՝ հեշտացնելով բեռների տեղափոխումը դեպի Իրան և Պարսից ծոցի նավահանգիստներ, քանի որ Ռուսաստանը փնտրում է նոր շուկաներ և ուղիներ՝ շրջանցելու արևմտյան պատժամիջոցները:

Շեշտելով ընդհանուր շահերը՝ ոմանք Մոսկվայում կարծում են, որ օդանավի միջադեպի շուրջ Ռուսաստանի կողմից անկեղծ ներողությունը կարող է թուլացնել լարվածությունը:

Ադրբեջանն ամբողջությամբ գոհ չէ ինքնաթիռի կործանմանը ռուսական իշխանությունների արձագանքից։ Փաստն այն է, որ բացարձակապես ակնհայտ է՝ ինքնաթիռը խոցել է ռուսական հակաօդային պաշտպանությունը, իհարկե, սխալմամբ, բայց, այնուամենայնիվ, խփվել է»,- գրել է The Guardian-ը 

Փորձագետներն էլ կարծում են, որ «Ազալ» ինքնաթիռի վթարը միայն պատրվակ ծառայեց Բաքվի՝ Մոսկվայի նկատմամբ նախկինում թաքնված դժգոհությունների սրման համար։